Wat zijn perifere aneurysma’s?
Wanneer een zwak deel van een bloedvat aanzienlijk uitzet of bobbelt, noemen artsen dit een aneurysma. De meeste aneurysma’s komen voor in de aorta, de grootste slagader van uw lichaam. De aorta voert bloed weg van uw hart naar de rest van uw lichaam. Het deel van uw aorta dat zich in uw borstkas bevindt, wordt de thoracale aorta genoemd, en wanneer uw aorta uw buik bereikt, wordt deze de abdominale aorta genoemd.
Perifere aneurysma’s tasten andere slagaders aan dan de aorta. De meeste perifere aneurysma’s komen voor in de popliteale slagader, die langs de achterkant van uw onderbeen en knie loopt. Minder vaak ontstaan perifere aneurysma’s ook in de liesslagader, de halsslagader, of soms de slagaders in uw armen. Een speciaal type perifeer aneurysma dat zich vormt in de slagaders die de nieren of de darmen voeden, wordt een visceraal aneurysma genoemd.
Als u een perifeer aneurysma in één been hebt, is de kans groter dat u ook een aneurysma in het andere been krijgt. U hebt ook een grotere kans op een aorta-aneurysma.
Aorta-aneurysma’s kunnen ernstige complicaties veroorzaken omdat ze kunnen barsten of scheuren. Perifere aneurysma’s scheuren niet zo vaak als aorta-aneurysma’s, hoewel ze dat wel kunnen doen. Perifere aneurysma’s kunnen echter vaker stolsels vormen die de bloedstroom naar uw ledematen of hersenen kunnen blokkeren. Perifere aneurysma’s, vooral als ze groot zijn, kunnen ook een nabijgelegen zenuw of ader samendrukken en pijn, gevoelloosheid of zwelling veroorzaken.
Wat zijn de symptomen?
Het is mogelijk dat u geen symptomen voelt bij een perifeer aneurysma, vooral als het klein is. Twee op de 3 patiënten met een perifeer aneurysma merken geen symptomen.
Als u wel symptomen heeft, hangen de waarschuwingssignalen af van de plaats en de grootte van uw aneurysma. Mogelijke symptomen zijn onder meer:
- Een pulserende knobbel die u kunt voelen
- Pijn in het been of de arm of kramp bij inspanning, claudicatio genoemd
- Pijn in het been of de arm bij rust
- Pijnlijke zweren of zweren in de tenen of vingers
- Stralende pijn of gevoelloosheid in uw been of arm, die wordt veroorzaakt door zenuwbeknelling
- Gangreen, of weefseldood, die het gevolg is van een ernstige blokkade in uw ledemaat en meestal een vorm van amputatie vereist
Als de halsslagader betrokken is, kunnen de symptomen een voorbijgaande ischemische aanval (TIA) of beroerte omvatten. Deze worden beschreven in de paragrafen over carotis- of cerebrovasculaire aandoeningen. Als de darmslagaders betrokken zijn, kunnen de symptomen vergelijkbaar zijn met die van mesenterische ischemie en worden ze beschreven in de sectie over mesenterische ischemie.
Wat veroorzaakt perifere aneurysma’s?
Perifere aneurysma’s kunnen worden veroorzaakt door infectie of letsel in ongebruikelijke omstandigheden, maar de werkelijke oorzaak van de meeste perifere aneurysma’s is niet met zekerheid bekend. Onderzoekers geloven dat atherosclerose, ook wel “verharding van de slagaders” genoemd, in verband wordt gebracht met veel perifere aneurysma’s. Uw slagaders zijn normaal glad en onbelemmerd aan de binnenkant, maar naarmate u ouder wordt, kunnen ze door atherosclerose verstopt raken. Bij atherosclerose bouwt zich een kleverige substantie, plaque genaamd, op in de wanden van uw slagaders. Na verloop van tijd worden uw slagaders nauwer, stijver en mogelijk zwakker. Factoren die uw risico op atherosclerose verhogen, zijn onder meer:
- Roken
- Hoge bloeddruk
- Hoge cholesterol
- Obesitas
- Een familiegeschiedenis van hart- of vaatziekten hebben
Uw risico op het ontwikkelen van perifere aneurysma’s neemt ook toe naarmate u ouder wordt. Mensen zijn meestal in de 60 en 70 als ze perifere aneurysma’s krijgen.
Welke onderzoeken heb ik nodig?
Uw arts zal meestal eerst vragen stellen over uw algemene gezondheid, medische geschiedenis en symptomen. Daarnaast voert uw arts een lichamelijk onderzoek uit. Samen staan deze gebeurtenissen bekend als een anamnese en een lichamelijk onderzoek. Als onderdeel van uw voorgeschiedenis en onderzoek kan uw arts controleren op een aneurysma in uw lies of dij.
Als uw arts vermoedt dat u een perifeer aneurysma hebt, kan hij of zij een echografie of een andere beeldvormende test, zoals een computertomografie (CT) of magnetische resonantie imaging (MRI) scan bestellen om het te bevestigen. Angiografie, die invasiever is, kan in sommige omstandigheden nodig zijn om een operatie te plannen of medicijnen toe te dienen als dit nodig is.
Het is bekend dat veel patiënten die een perifeer aneurysma hebben, ook een hartaandoening hebben. Voordat u een operatie uitvoert om uw perifere aneurysma te behandelen, kan uw arts opdracht geven tot tests om uw hart te controleren, zoals een elektrocardiogram (ECG) of een stresstest.
Hoe worden perifere aneurysma’s behandeld?
Uw behandeling zal afhangen van de locatie van uw aneurysma, de grootte van uw aneurysma, uw symptomen, en of het aneurysma al dan niet volledig geblokkeerd is door stolsels op het moment dat het wordt ontdekt. Als u bijvoorbeeld een popliteaal aneurysma hebt dat geblokkeerd is en u hebt toch geen symptomen, dan is het mogelijk dat u geen operatie nodig hebt. In die situatie, bijvoorbeeld, kan uw arts u aanraden dat u:
- Beperk uw risicofactoren voor atherosclerose
- Wandel regelmatig om de bloedstroom in uw beenslagaders op gang te houden
- Kruis uw benen niet en hurk niet
- Practice voetverzorging door uw voeten regelmatig te reinigen en op te passen voor zweren die niet genezen (een teken van slechte circulatie)
Hoewel een popliteaal aneurysma dat niet geblokkeerd is zelden kan barsten, maar vaker kan het plotseling en zonder waarschuwing verstopt raken en de bloedstroom naar het onderbeen belemmeren. Het kan ook een bron zijn voor klonters of ander afval dat van binnenuit het aneurysma afbreekt en langs de beenslagaders naar beneden reist om daar vast te komen zitten en de bloedstroom naar de voet te belemmeren. Elk van deze ontwikkelingen kan leiden tot pijn en zweervorming en mogelijk tot amputatie van het ledemaat. Als u een popliteaal of femoraal aneurysma hebt dat nog open is, moet het aneurysma worden gerepareerd. Dit wordt meestal gedaan met een open operatie, maar endovasculaire behandeling kan in sommige omstandigheden een optie zijn. Arm- of halsslagaderaneurysma’s vertonen een soortgelijk gedrag, maar de symptomen die ze veroorzaken betreffen respectievelijk de hand, met pijn of zweervorming, of de hersenen, met beroerte of voorbijgaande neurologische symptomen.
Vasculaire chirurgen behandelen perifere aneurysma’s gewoonlijk met een chirurgische bypass of vervanging. Tijdens deze operatie legt uw vaatchirurg met behulp van een graft een nieuwe weg voor de bloedstroom aan. Een bypass graft kan worden gemaakt van een deel van een van uw aderen of soms een kunstmatige buis, gevormd van plastic of andere materialen, die uw chirurg boven en onder het aneurysma verbindt om het bloed er omheen te laten stromen. Als u een bypassoperatie moet ondergaan, krijgt u regionale of algehele anesthesie. Na de operatie, afhankelijk van de locatie van uw aneurysma, moet u mogelijk 2 tot 7 dagen in het ziekenhuis blijven.
In sommige omstandigheden, als een perifeer aneurysma wordt geblokkeerd door een klonter, kunnen medicijnen die bekend staan als trombolytische middelen worden gebruikt om de klonters op te lossen ter voorbereiding op de bypassoperatie. Deze procedure wordt soms uitgevoerd op het moment van angiografie, indien nodig.
Het gebruik van endovasculaire therapie, zoals stent grafts, voor de behandeling van perifere aneurysma’s is nog in de onderzoeksfasen. Niettemin kan endovasculaire therapie een rol spelen bij de behandeling van sommige patiënten met perifere aneurysma’s, vooral als het risico van chirurgische reparatie te hoog wordt geacht en het aneurysma een gunstige plaats en vorm heeft voor een endovasculaire graft.
Zeer zelden kunnen sommige patiënten met popliteale of femorale aneurysma’s aanvankelijk een ledemaat hebben dat niet meer te redden is vanwege uitgebreid gangreen of infectie, of ze kunnen te ziek zijn om een bypassoperatie te ondergaan. In deze gevallen kan het nodig zijn dat de vaatchirurg als laatste redmiddel een amputatie uitvoert.