10.02.2017
Op 12 februari, 1947, Christian Dior presenteerde zijn debuut haute couture collectie in Parijs. De collectie wordt onmiddellijk de “New Look” genoemd en wordt gekenmerkt door ronde schouders, een nauwsluitende taille en een volle A-lijn rok. Met zijn duidelijk vrouwelijk silhouet was het “Bar”-pak (foto) een van de meest herkenbare ensembles van de late jaren ’40 en vroege jaren ’50.
Dior’s New Look werd onmiddellijk populair onder de couture clientèle, en de middenklasse volgde snel. Vrouwen in Europa en de VS gingen naar salons en vroegen naaisters om Dior’s stijl na te bootsen voor een fractie van de couture prijs. Om de concurrentie voor te blijven, veranderde Dior zijn stijl elk jaar: Zijn herfst 1948 collectie benadrukte de halslijn en speelde met borduursels.
Na de Tweede Wereldoorlog wilde de New Look de weelderige mode van de 19e eeuw en de Franse Belle Époque doen herleven. In 1949 maakte Dior zijn punt duidelijk met een najaarscollectie geïnspireerd op de Romeinse mythologie waarvoor hij jurken versierde met omgebladerde bloemblaadjes, pailletten, strasstenen en parels. De “Junon” jurk wordt tot op de dag van vandaag door verschillende kleermakers gekopieerd.
In het begin van de jaren 50 onderging de stijl van Dior een zekere gedaanteverandering. Meer en meer geïnspireerd door de smokings van mannen en door zijn talrijke reizen naar de Verenigde Staten, ontwierp hij een meer gestroomlijnd en bescheiden silhouet voor zijn lente 1950 collectie – hoewel sommige stijlen nog steeds de karakteristieke New Look volumes behielden.
Nieuw gevonden lichtheid en eenvoud bepaalden Dior’s collecties in 1951, hoewel niets ooit echt eenvoudig is als het op haute couture aankomt. Dior mag dan in dat jaar de strenge kleermakerij hebben vervangen voor een vloeiende drapering, maar de halslijn, bijvoorbeeld, zou worden geconstrueerd door een uitgebreid systeem van onzichtbare draden om de vorm bij elkaar te houden
In tegenstelling hiermee, hanteerde Dior in 1952 een vrij stijve stijl. De jurken hadden zeer scherpe contouren en grepen het lichaam vast. De tegenstelling tussen de solide lijn en de romantische brokaten, benadrukt door het gebruik van zilver- en gouddraden, zou een letterlijk adembenemende ervaring creëren voor zowel de draagster als de toeschouwer.
Wanneer Dior niet in zijn ateliers in Parijs werkte, kwam hij naar zijn geboortestad Granville, Frankrijk, waar hij zijn tijd wijdde aan tuinieren. Zijn enthousiasme voor de tuinbouw leidde in 1953 tot op bloemen geïnspireerde collecties van meestal monochrome looks met voluptueuze dimensies die het lichaam opnieuw bevrijdden.
“H is for horrid or heavenly,” schreef een journalist over Dior’s H-lijn silhouet, de controversiële nauwsluitende vorm met een rechte, smalle snit die tot of net onder de knie valt, die werd geïntroduceerd in zijn voorjaarscollectie van 1954. Veel rijke Amerikaanse vrouwen kwamen dat jaar echter naar Parijs om Dior te kopen, zodat hij de act in evenwicht bracht met glamoureuze jurken voor debutantes en hun moeders.
Halverwege de jaren ’50 was er een verschuiving in stijl te zien bij Dior. De dagelijkse kleding werd bijna minimalistisch, opnieuw geïnspireerd op de mannengarderobe, en de avondkleding werd met gemak samengesteld. Hij verving rigoureuze onderstructuren door bijna architectonische, handgevormde constructies, maar dat betekende niet dat zijn creaties iets van hun weelde verloren.
De verandering in Dior’s werk werd, zonder twijfel, veroorzaakt door zijn nieuwe eerste assistent, de jonge Yves Saint Laurent, die in 1955 werd aangenomen. Sindsdien begon Dior af te drijven van de New Look lijn. De snitten werden strakker, zonder aandacht voor de buste, taille en heupen. Zoals te zien is aan deze jurk uit 1956, was de vraag naar de klassieke Dior stukken niettemin nog steeds enorm.
Op 4 maart 1957 werd Christian Dior de eerste couturier die op de cover van “Time” magazine verscheen. In slechts 10 jaar, groeide Dior uit tot een toonaangevende mode-autoriteit. Na zijn plotselinge dood in hetzelfde jaar, werd Saint Laurent benoemd tot zijn opvolger, en ondanks zijn korte verblijf, injecteerde hij het huis met de jonge geest, die het merk een soepele overgang naar de Swinging Sixties mogelijk maakte.
Nauwelijks twee jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog presenteerde de Franse couturier een collectie die niet alleen een afscheid van eerdere stijlen symboliseerde, maar ook het begin van een nieuwe samenleving.
“Het is nogal een revolutie, beste Christian! Je jurken hebben zo’n nieuwe look!” Carmel Snow, de voormalige hoofdredacteur van de Amerikaanse editie van “Harper’s Bazaar”, zei deze woorden na Dior’s debuut modeshow in Parijs, op 12 februari 1947. En de legende was geboren.
Na de oorlogsperiode van utilitaire kledij en vestiaire soberheid voelde misschien niets nieuwer aan dan Dior’s visie. Zijn eerste collectie verwierp de moderne manier van kleden die in de jaren ’20 en ’30 was ontstaan en die de vrouw wilde bevrijden van de beperkende sculpturale volumes en korsetten van de mode uit het begin van de 20e eeuw. In plaats daarvan presenteerde hij een beeld van radicale vrouwelijkheid, bereikt door nauwsluitende jasjes met gewatteerde heupen, kleine tailles en A-lijn rokken.
Dior werd de nieuwe ster van de Parijse haute couture en veranderde vrijwel onmiddellijk de garderobe van de hedendaagse vrouw. De “New Look”, de naam waaronder Dior’s stijl uiteindelijk de geschiedenis is ingegaan, appelleerde sterk aan de nostalgische stemming van de naoorlogse samenleving.
Dior wilde geen alledaagse kleding creëren voor de pragmatische vrouw van de snel veranderende eeuw, maar een droom verkopen van de goede oude tijd, toen vrouwen het zich konden veroorloven om extravagant en opzettelijk glamoureus te zijn. De New Look was een herontdekking van welvaart, en vrouwen van alle generaties en sociale klassen namen het blijmoedig over.
Feministen protesteerden ertegen
Niet iedereen was echter blij met de door Dior voorgestelde heupvullingen, draperieën, plooien, versieringen, en andere overdrijvingen. Dit waren in feite regressieve ideeën en velen bekritiseerden Dior terecht voor het wegnemen van de nieuw verworven onafhankelijkheid van vrouwen door hen in korsetten te rijgen en hen opnieuw lange rokken te laten dragen.
“Wij verafschuwen jurken tot op de grond! Women, join the fight for freedom in the manner of dress!” stond op de spandoeken van de Little-Below-the-Knee Club die in Chicago een protest tegen de New Look organiseerde.
Amerikaanse modeontwerpers, die bescheiden, slanke silhouetten omarmden en wier zaken tijdens de oorlog floreerden, waren eveneens ontzet over het ontwerp van Dior. Coco Chanel, de ster van de vooroorlogse mode, merkte zelfs spottend op dat “Dior geen vrouwen kleedt, hij stoffeert ze!”
Vuurwerk ter vervanging van bommen
“Wat als een nieuwe stijl werd aangekondigd, was slechts de oprechte, natuurlijke uitdrukking van het soort mode dat ik graag wilde zien. Het toeval wilde dat mijn persoonlijke neigingen samenvielen met de algemene stemming van die tijd en zo het mode-horloge werden. Het was alsof Europa genoeg had van het gooien van bommen en nu wat vuurwerk wilde afsteken”, schreef eens Dior.
Sociologen en historici die de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog hebben geanalyseerd, zijn het daarmee eens. De lange zomen en petticoats gemaakt van yards stof waren een teken van het einde van de beperkingen van de overheid op materialen, terwijl de comeback van korsetten de terugkeer van vrouwen uit kantoren, ziekenhuizen en munitiefabrieken terug naar huis signaleerde.
In de jaren ’30 droegen vrouwen uit de midden- en hogere klasse in principe dezelfde kledij als gevolg van de Grote Depressie. Na de Tweede Wereldoorlog daarentegen stonden de exclusieve, overdadige kostuums van Dior symbool voor de nieuwe, verdeelde maatschappij.
Christian Dior’s vroegtijdige dood in 1957 luidde een ander tijdperk in, een tijdperk dat meer geobsedeerd was door jeugdrebellie dan door burgerlijke hauteur. Tegen het begin van de jaren ’60 verdween de New Look bijna uit de collectie van het huis van Dior en zijn epigonen. De opleving kwam er echter in de jaren ’90, toen een golf van jonge modeontwerpers besloot de modegeschiedenis te deconstrueren en zich deze aan hun tijd aan te passen.
Nu heerst de New Look weer op de catwalk: Thom Browne, Miuccia Prada, of J. W. Anderson zijn onder de vele namen die onlangs de kenmerkende stijl van Dior hebben bijgewerkt voor het begin van de 21e eeuw.