Bitter meloen is een favoriet in de Aziatische en Zuidoost-Aziatische keuken. Hij kan worden gevuld met varkensvlees of garnalen en worden gestoomd, ingemaakt of gekruid en geserveerd met vlees of in soep.
Bittere meloenen zijn, zoals hun naam al doet vermoeden, een bittere en wrange smaak die je in je mond moet proeven, zoiets als de aangeleerde smaak van een grapefruit of zeer donkere chocolade.
De bittere meloen is lid van de Cucurbitaceae-familie, waartoe ook pompoenen, watermeloenen, muskusmeloenen en komkommers behoren. Bittere meloen kan net als komkommers of cantaloupes worden geteeld, maar het is een subtropische plant die ten minste drie tot vier maanden warm tot heet en vochtig weer nodig heeft om te rijpen.
Beschrijving: Bittere meloen is een klimplant. Hij heeft diep gelobde bladeren en groeit op een manier die lijkt op die van pompoenen, komkommers en watermeloenen, waarbij de ranken 13 tot 16 meter lang worden als ze niet gesnoeid worden. De vruchten zijn langwerpig en glad of wrattig, meestal ongeveer 20 cm lang, maar de lengte kan variëren van 5 tot 25 cm. De kleur van de vrucht varieert van groen naar geel tot oranje naarmate de vrucht rijpt en overrijp wordt. Het vruchtvlees heeft een waterige, knapperige textuur, vergelijkbaar met een komkommer.
Opbrengst: Elke plant produceert 10 tot 12 vruchten en misschien nog een paar meer.
Planttijd: Bittere meloenen zijn een warm-seizoen gewas en zijn het meest geschikt voor de teelt in tropische en subtropische hitte en vochtigheid. Teel bittere meloenen bij een gemiddelde dagtemperatuur tussen 24 en 31°C (75 en 80°F). Plant bittere meloenen in het late voorjaar of de vroege zomer. Zaaien of uitplanten mag niet eerder dan twee tot drie weken nadat het gevaar voor vorst geweken is en de grond opgewarmd is tot minstens 15-18°C.
Plaats: Bittere meloenen groeien het best in een warm en vochtig klimaat. Kies een warme, zonnige plek – minstens 6 uur per dag – om te planten. Plant bittere meloenen in compostrijke, goed gedraineerde grond met een pH tussen 5,5 en 6,7. Maak de groeibedden klaar voor het planten door oude compost en oude mest toe te voegen. Bittere meloenen kunnen minder gewenste zand- of leemgrond verdragen, maar een goede drainage is essentieel.
Planten en afstand houden: Zaai zaden in gaten van ongeveer 1,25 cm diep met een tussenruimte van 30 cm. Zaai twee zaden in elk gat. Zaden ontkiemen na 8 tot 10 dagen, hoewel lage en hoge temperaturen en te droge of te natte grond de ontkieming kunnen vertragen. Krachtige planten die op een hek of traliewerk worden geleid, kunnen 2,7 tot 3 meter uit elkaar worden gezet. Planten die op de grond mogen groeien, moeten op stro of plastic mulch worden geteeld om te voorkomen dat de vruchten op vochtige grond rusten waar ze zouden kunnen rotten.
Trellising kan ziekten verminderen en de oogst gemakkelijker maken. Plaats een trellis van 1,8 meter hoog en breed of iets meer naast elke plant. Wanneer de wijnstok tot aan de top van de tralie groeit, snoeit of knipt u alle zijtakken vanaf de grond tot aan de 10e knoop weg. Dit zal de bovenste takken stimuleren om te groeien en een hogere opbrengst te produceren. Snoei zijtakken van 2 tot 3 meter lang en snoei het groeitopje weg wanneer het de top van de latwerk bereikt. Hierdoor zal de plant sneller meer bloemen en vruchten produceren.
Vruchten die aan een latwerk worden geteeld, zullen langer en rechter groeien dan die welke op de grond worden geteeld.
Water en voeding: Houd de plantbedden voor bittere meloenen gelijkmatig vochtig; regelmatig water is essentieel voor de ontwikkeling en groei van de vruchten. Verouderde compost zal de meloenplanten voeden. U kunt ook een organische meststof met langzame afgifte zoals 5-10-10 rond de planten toevoegen vroeg in het seizoen. Bedek de planten tijdens het groeiseizoen met oude compost om voedingsstoffen toe te voegen en om het vocht in de grond te helpen vasthouden. Om planten een oppepper te geven, besproei ze tijdens het groeiseizoen om de drie weken met compost of smeerwortelthee.
Begeleidende planten: Bonen, maïs, erwten, pompoenen en pompoen. Geen bittere meloenen telen met aardappelen en kruiden.
Verzorging: Trellised wijnstokken produceren hangende vruchten, die lang en recht groeien. Wijnstokken die op de grond mogen groeien, moeten met stro of plastic worden gemulst om te voorkomen dat de vruchten op de grond rusten.
De groeitoppen van wijnstokken in stokken moeten worden gesnoeid of afgeknepen wanneer ze de top van de steun bereiken, net als de lange zijtakken onderaan. Dit zal de energie van de plant concentreren en resulteren in meer bloemen en vruchten. Snoei wanneer de eerste vrouwelijke bloemen verschijnen; vrouwelijke bloemen volgen op mannelijke bloemen.
Bestuiving: Wijnstokken beginnen gewoonlijk ongeveer 5 tot 6 weken na het planten te bloeien. De mannelijke bloemen gaan het eerst open, na ongeveer een week gevolgd door de vrouwelijke bloesems. Beide bloemen zijn geel. De vrouwelijke bloemen hebben een zwelling (de eierstok) aan de basis van de bloei die lijkt op een kleine meloen. Bijen en bestuivende insecten bezoeken beide bloemen en brengen stuifmeel over van de mannelijke naar de vrouwelijke bloemen. De mannelijke bloemen leven meestal maar één dag; ze gaan ’s morgens open en vallen ’s avonds van de plant. Bloemval is niet ongewoon.
De eierstokken van bestoven vrouwelijke bloemen beginnen zich te vergroten en de vruchten rijpen na twee tot vier maanden. Rijpe vruchten zijn ongeveer 12 weken na het planten klaar om te plukken. Ze zijn lichtgroen en sappig met wit, bitter vruchtvlees.
Handbestuiving: Bittermeloenen worden bestoven door insecten en honingbijen. Als er wel bloemen zijn maar geen vruchten en u geen bijen aan het werk vindt in de tuin, dan kunt u met recht vermoeden dat er geen bestuiving heeft plaatsgevonden. Bestuiving kan met de hand gebeuren – dat geldt ook voor komkommers en pompoenen: pluk mannelijke bloemen en breng stuifmeel over door het middendeel van de mannelijke bloemen tegen het midden van de vrouwelijke bloemen aan te raken. (Vrouwelijke bloemen hebben een vergroot gedeelte dat op een vruchtje lijkt tussen de bloem en de stengel van de wijnstok; mannelijke bloemen hebben dat niet.)
Teelt in kassen: Bittere meloen kan in een pot worden geteeld. Kies een pot die minstens 19 liter potgrond kan bevatten – meer is beter. Zorg ervoor dat de pot goed kan uitlekken.
Ongedierte: Bittermeloen kan worden aangevallen door gevlekte en gestreepte komkommerkevers. Komkommerkevers kunnen de verwelkingsziekte bij zich dragen, waardoor de ranken instorten. Geïnfecteerde ranken herstellen zich niet. Bespuit volwassen kevers met rotenon of een insecticide op basis van pyrethrum. Gebruik alle pesticiden in de schemering om schade aan honingbijen te voorkomen.
Vruchtvliegen kunnen ook bittere meloenen aanvallen; ze kunnen vruchtrot verspreiden. Voorkom dat vliegen bij de vruchten komen door ze af te dekken met papieren zakken die met touw of elastiekjes zijn vastgezet, of door ze in krantenpapier te wikkelen als de vruchten nog maar een centimeter of twee lang zijn.
Houd de tuin vrij van onkruid; onkruid herbergt vaak plaaginsecten.
Ziekten: Bittermeloen is gevoelig voor de meeste ziekten die pompoenen en komkommers teisteren: schimmelziekten zoals echte meeldauw, valse meeldauw en roest en rot, maar ook watermeloenmozaïekvirus en bacteriële verwelkingen. Trellising, waardoor de luchtcirculatie rond de wijnstokken wordt verbeterd, kan helpen schimmelziekten te verminderen. Gebruik voor niet-vertakte wijnstokken stro of plastic als mulch, zodat de meloenen niet direct op vochtige grond rusten. Er is geen geneesmiddel voor planten die door virussen worden aangetast. Plant indien mogelijk ziekteresistente variëteiten.
Oogst: Oogst de bittere meloen ongeveer 12 tot 16 weken na het planten en 8 tot 10 dagen na het vallen van de bloesem, wanneer de vruchten 4 tot 6 inch (10-15 cm) lang zijn. De vruchten zullen een beetje peervormig zijn, met een lichtgroene schil en een paar strepen geel. Als de vruchten te lang aan de wijnstok blijven hangen, zullen ze overrijp worden, helemaal geel worden, te groot worden en bitter worden. De bitterheid van vruchten aan dezelfde wijnstok kan variëren: zowel onrijpe als overrijpe meloenen kunnen zeer bitter smaken.
De bittere meloen heeft een dun laagje vruchtvlees dat oranje tot helderrood kleurt als het rijp is. Het vruchtvlees omgeeft een holle binnenholte met sponsachtig, wit vruchtvlees dat doorspekt is met zaden. De vrucht is waterig en knapperig, zoals een komkommer.
De bitterheid is het resultaat van de alkaloïde momordicine die in groeiende bittere meloenen wordt aangetroffen; hoe donkerder de kleur van een bittere meloen, hoe bitterder en intenser de smaak van de vrucht.
Als de meloenen eenmaal beginnen te rijpen, pluk de vruchten dan regelmatig, om de twee tot drie dagen. Hoe meer u plukt, hoe meer vruchten er zullen ontstaan.
Zaadproductie: Om zaad voor het volgende seizoen te bewaren, laat u een paar vruchten aan elke wijnstok rijpen tot na de oogst. Rijpe vruchten zullen openbreken en bruine of witte zaden vrijgeven. Verzamel het zaad, sorteer het, was het en droog het op een aanrecht en bewaar het op een koele, droge plaats. Het blijft 2 tot 3 jaar goed.
Variëteiten: Bittere meloenen afkomstig uit India hebben een smal oppervlak met spitse uiteinden en zijn bedekt met driehoekige “tanden” en ribbels. Bittere meloenen uit China zijn langwerpig met stompe uiteinden en hebben een zacht golvend, wrattig oppervlak.
Chinese variëteiten zijn Large Top, Hong Kong Green, China Pearl, Southern Money Maker, en Hybrid White Pearl.
Indiase variëteiten zijn India Long Green, India Long White, Hybrid India Green Queen, en Hybrid India Pearl.
Gebruik: Om bittere meloen te bereiden, snijdt u de vrucht open en verwijdert u de pitten en het merg. Niet schillen. De vrucht kan worden gepekeld of geweekt in gezouten water om de bitterheid te verminderen, maar dit kan de normaal knapperige textuur van de vrucht aantasten.
Bittere meloen kan worden gevuld (vaak gevuld met varkensvlees of garnalen en gestoomd), ingemaakt, of gekookt en geserveerd met vlees of in soep. De vrucht gaat goed samen met andere sterke smaken, zoals knoflook, Chinese zwarte bonen, chilipepers, of kokosmelk.
Een dieetnoot: bittere meloen wordt in de traditionele Chinese geneeskunde en in de alternatieve geneeskunde gebruikt om diabetes type 2 te behandelen. Het is ook een volksremedie voor de behandeling van hoge bloeddruk. De combinatie van bittere meloen en geneesmiddelen die soms worden gebruikt om hyperglykemie te behandelen, kan de bloedsuikerspiegel verlagen tot gevaarlijk lage niveaus.
Bittere meloen heeft twee keer het bètacaroteen van broccoli, twee keer het kalium van bananen, en twee keer het calcium van spinazie. Het bevat ook grote hoeveelheden vezels, fosfor, en vitamine C, B1, B2, en B3.
Opslaan en bewaren: Bewaar bittere meloenen in een papieren of plastic zak in de koelkast tussen 53-55° F. (11-12°C.). Gebruik ze binnen 3 tot 5 dagen na de oogst. Bewaar bittere meloen uit de buurt van andere rijpende vruchten om het rijpingsproces niet te versnellen.
Gemeenschappelijke naam: Bittere pompoen, balsempeer, karela, bittere komkommer, bittere pompoen, Afrikaanse komkommer, alligatorpeer, ampalaya, goya.
Botanische naam: Momordica charantia
Oorsprong: Zuid-China en Oost-India