Chirurgie is vaak de belangrijkste behandeling van speekselklierkanker. Uw kanker wordt waarschijnlijk met een operatie behandeld als de arts denkt dat hij of zij de kanker volledig kan verwijderen. (Of een kanker al dan niet resectabel is, hangt grotendeels af van de mate waarin de kanker in de nabijgelegen structuren is uitgezaaid, maar ook van de vaardigheid en ervaring van de chirurg. Als u wordt behandeld door een chirurg die al veel patiënten met speekselklierkanker heeft behandeld, hebt u de grootste kans dat de kanker volledig wordt verwijderd. Dit geeft op zijn beurt de beste kans op genezing.
In de meeste gevallen wordt de kanker en een deel van of de hele omliggende speekselklier verwijderd. Mogelijk wordt ook het omliggende zachte weefsel verwijderd. Het doel is om geen kankercellen in de buitenste randen (marge) van de verwijderde tumor te hebben. Als de kanker hooggradig is (meer kans om snel te groeien en uit te zaaien) of als de kanker al is uitgezaaid naar lymfeklieren, kunnen tymfeklieren van dezelfde kant van de hals worden verwijderd in een operatie die een halsdissectie wordt genoemd (hieronder beschreven).
Vóór de operatie moet u uw chirurg precies vragen wat er tijdens de operatie zal worden gedaan, wat de doelen van de operatie zijn, of er andere opties zijn, of de operatie uw uiterlijk of de manier waarop uw lichaam werkt zal veranderen, en welke bijwerkingen u kunt verwachten.
Typen operaties bij speekselklierkanker
Het soort operatie hangt af van welke speekselklier is aangetast.
Operatie aan de oorspeekselklier
De meeste speekselkliertumoren komen voor in de oorspeekselklier. De operatie wordt hier bemoeilijkt door het feit dat de aangezichtszenuw, die de beweging aan dezelfde zijde van het gezicht controleert, door de klier loopt. Voor deze operaties wordt een incisie (snede) gemaakt in de huid voor het oor en kan doorlopen tot in de hals.
De meeste kankers van de oorspeekselklier beginnen in het buitenste deel van de klier, de oppervlakkige kwab genoemd. Deze kunnen worden behandeld door alleen deze kwab te verwijderen, wat een oppervlakkige parotidectomie wordt genoemd. Hierbij blijft de aangezichtszenuw meestal intact en wordt de gezichtsbeweging niet beïnvloed.
Als uw kanker in dieper gelegen weefsels is uitgezaaid, zal de chirurg de hele klier verwijderen. Deze operatie wordt een totale parotidectomie genoemd. Als de kanker is uitgezaaid tot in de gezichtszenuw, moet ook die worden verwijderd. Als uw chirurg deze operatie als een mogelijkheid heeft genoemd, vraag dan wat er kan worden gedaan om de zenuw te herstellen en hoe u de bijwerkingen van het verwijderen van de zenuw kunt behandelen. Als de kanker in andere weefsels in de buurt van uw oorspeekselklier is gegroeid, moeten deze weefsels mogelijk ook worden verwijderd.
Operatie van de submandibulaire of sublinguale klier
Als uw kanker in de submandibulaire of sublinguale klieren zit, maakt de chirurg een snede in de huid om de hele klier en misschien een deel van het omringende weefsel of bot te verwijderen. Zenuwen die door of in de buurt van deze klieren lopen, regelen de beweging van de tong en de onderste helft van het gezicht, maar ook het gevoel en de smaak. Afhankelijk van de grootte en de plaats van de kanker kan het nodig zijn dat de chirurg een deel van deze zenuwen verwijdert.
operatie van kleine speekselklieren
Kanker van kleine speekselklieren kan voorkomen in uw lippen, tong, gehemelte (dak van de mond), mond, keel, strottenhoofd (larynx), neus en sinussen. De chirurg verwijdert meestal wat omringend weefsel samen met de kanker. De precieze details van de operatie zijn afhankelijk van de grootte en de plaats van de kanker.
Mogelijke risico’s en bijwerkingen van een speekselklieroperatie
Alle operaties hebben enkele risico’s, waaronder complicaties door anesthesie, bloedingen, bloedstolsels en infecties. Deze risico’s zijn over het algemeen laag, maar zijn hoger bij meer gecompliceerde operaties.
Bij elke operatie aan speekselklierkanker kan het nodig zijn dat de chirurg door uw huid snijdt of in uw mond snijdt. De meeste mensen zullen daarna wat pijn hebben, maar dit kan meestal met medicijnen worden bestreden.
Als uw gezichtszenuw tijdens de operatie wordt beschadigd, kunt u de controle over uw gezichtsspieren verliezen aan de kant waar de operatie werd uitgevoerd. Die kant van uw gezicht kan gaan hangen. Als het letsel aan de gezichtszenuw verband houdt met retractie (trekken) van de zenuw tijdens de operatie en / of zwelling van de operatie, kan de schade na verloop van tijd genezen.
Soms groeien zenuwen die tijdens een operatie zijn doorgesneden, abnormaal terug en raken ze verbonden met de zweetklieren van het gezicht. Deze aandoening, die het syndroom van Frey of smaakzweten wordt genoemd, leidt tot blozen of zweten op delen van uw gezicht wanneer u kauwt. Het syndroom van Frey kan worden behandeld met medicijnen of met een aanvullende operatie.
Schade aan andere zenuwen in het gezicht of de mond kan problemen veroorzaken met de tongbeweging, de spraak of het slikken.
Afhankelijk van de omvang van de operatie kan uw uiterlijk als gevolg van de operatie zijn veranderd. Dit kan variëren van een eenvoudig litteken aan de zijkant van het gezicht of de hals tot meer uitgebreide veranderingen als zenuwen, delen van botten of andere structuren moeten worden verwijderd.
Het is belangrijk om voor de operatie met uw arts te bespreken welke veranderingen in het uiterlijk of andere bijwerkingen u kunt verwachten. Dit kan u helpen zich hierop voor te bereiden. Uw arts kan u ook een idee geven van de corrigerende opties die daarna beschikbaar kunnen zijn, zoals huidtransplantaties, zenuwtransplantaties en reconstructieve chirurgie.
Lymfeklierverwijdering (halsdissectie)
Een operatie om lymfeklieren te verwijderen, wordt een lymfeklierdissectie of lymfadenectomie genoemd. Speekselklierkanker zaait soms uit naar lymfeklieren in de hals (cervicale lymfeklieren) en deze moeten soms worden verwijderd als onderdeel van de behandeling van de kanker. Dit wordt een halsdissectie genoemd.
Een halsdissectie kan worden gedaan als:
- De lymfeklieren in de hals zijn vergroot (wat gevoeld of gezien kan worden op een CT- of MRI-scan)
- Een PET-scan (positronemissietomografie) wijst erop dat de lymfeklieren kanker kunnen bevatten
- De kanker is hooggradig (ziet er onder de microscoop zeer abnormaal uit) of heeft andere kenmerken die betekenen dat het risico op uitzaaiing groot is
De verwijderde lymfeklieren worden onder de microscoop bekeken om te zien of ze kankercellen bevatten. Het verwijderen van de lymfeklieren kan ervoor zorgen dat alle kanker wordt verwijderd. Het kan ook belangrijk zijn voor de stadiëring en om te beslissen of meer behandeling nodig is.
Er zijn vele soorten halsdissecties, maar hun belangrijkste doel is het verwijderen van lymfeklieren die kanker zouden kunnen bevatten. Hierbij kan het nodig zijn dat de chirurg nabijgelegen bindweefsel, spieren, zenuwen en bloedvaten aan één kant van uw hals verwijdert. Dit type operatie wordt meestal gedaan via een incisie (snede) over de zijkant van de hals, maar soms kan een langere incisie langs de hals nodig zijn.
Mogelijke risico’s en bijwerkingen van lymfeklierverwijdering
De algemene risico’s van een halsdissectie zijn vergelijkbaar met die van elk ander type operatie, waaronder problemen met anesthesie, bloeden, bloedstolsels, infecties en slechte wondgenezing. De meeste mensen zullen daarna wat pijn hebben, maar dit kan meestal worden bestreden met pijnstillers.
Omdat deze operatie zenuwen kan aantasten die door de hals lopen, kan het soms leiden tot gevoelloosheid in het oor, zwakte bij het optillen van uw arm boven uw hoofd, en zwakte van de onderlip. Deze kunnen na verloop van tijd beter worden. U kunt worden geholpen door fysiotherapeuten die u oefeningen kunnen leren om uw nek- en schouderbewegingen te verbeteren.
Sentinel lymfeklierbiopsie
Sentinel lymfeklier in kaart brengen en biopsie is een gebruikelijke manier geworden om erachter te komen of een kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren. Het kan worden gebruikt bij bepaalde vormen van speekselklierkanker en kan helpen voorkomen dat u een halsdissectie moet ondergaan. Met deze procedure kunnen de lymfeklieren worden gevonden die lymfevocht afvoeren uit de speekselklier waar de kanker is begonnen. Deze lymfeklieren zijn meestal de eerste plaats waar de kanker naartoe gaat. Bij de operatie worden deze lymfeklieren weggenomen en tijdens de operatie op kanker gecontroleerd. Als er geen kankercellen worden gevonden, kunnen de andere lymfeklieren met rust worden gelaten. Als in deze lymfeklieren wel kankercellen aanwezig zijn, is meestal een halsdissectie nodig.
Voor meer algemene informatie over chirurgie, zie Kankerchirurgie.