Chrześcijańskie myślenie milenarystyczne opiera się przede wszystkim na Księdze Objawienia, a konkretnie na Księdze Objawienia 20:1-6, która opisuje wizję anioła, który zstąpił z nieba z wielkim łańcuchem i kluczem do studni bez dna, i pochwycił szatana, więżąc go na tysiąc lat:
Pochwycił smoka, owego węża starodawnego, który jest diabłem i szatanem, i związał go na tysiąc lat, i wrzucił go do studni, i zamknął ją i zapieczętował nad nim, aby już więcej nie zwodził narodów, aż do skończenia tysiąca lat. Po tym czasie musi być wypuszczony na pewien czas.
– Objawienie 20:2-3
Księga Objawienia opisuje następnie serię sędziów, którzy zasiadają na tronach, jak również wizję Jana dotyczącą dusz tych, którzy zostali ścięci za swoje świadectwo na rzecz Jezusa i odrzucenie znaku bestii. Dusze te:
ożyły i królowały z Chrystusem przez tysiąc lat. (Reszta umarłych nie ożyła, dopóki nie skończyło się tysiąc lat). To jest pierwsze zmartwychwstanie. Błogosławieni i święci są ci, którzy mają udział w pierwszym zmartwychwstaniu. Nad nimi druga śmierć nie ma władzy, lecz będą kapłanami Boga i Chrystusa, i będą z Nim królować tysiąc lat
– Obj. 20:4-6
Wczesny KościółEdit
W pierwszych wiekach po Chrystusie w Kościele, zarówno na Wschodzie, jak i na Zachodzie, można było znaleźć różne formy chiliazmu (millenaryzmu). Był to wówczas pogląd zdecydowanie większościowy, jak przyznaje Euzebiusz, sam przeciwnik tej doktryny:
Ten sam pisarz (to znaczy Papiasz z Hierapolis) podaje także inne relacje, które, jak twierdzi, dotarły do niego dzięki niepisanej tradycji, pewne dziwne przypowieści i nauki Zbawiciela oraz inne bardziej mityczne rzeczy. Do nich należy jego oświadczenie, że po zmartwychwstaniu umarłych nastąpi okres około tysiąca lat i że królestwo Chrystusa zostanie ustanowione w materialnej formie na tej właśnie ziemi. Przypuszczam, że on otrzymał te idee przez błędne zrozumienie relacji apostolskich, nie dostrzegając, że rzeczy przez nich powiedziane były mistycznie wyrażone w figurach. Wydaje się bowiem, że miał on bardzo ograniczone zrozumienie, jak to widać z jego dyskursów. Ale to dzięki niemu tak wielu Ojców Kościoła po nim przyjęło podobną opinię, podpierając się starożytnością tego człowieka; jak na przykład Ireneusz i każdy inny, który mógł głosić podobne poglądy.
– Euzebiusz, Historia Kościoła, Księga 3:39:11-13
Niemniej jednak silna opozycja rozwinęła się później z niektórych stron, zwłaszcza ze strony Augustyna z Hippony. Kościół nigdy nie zajął formalnego stanowiska w tej kwestii na żadnym z soborów ekumenicznych, a zatem zarówno stanowiska za, jak i przeciw pozostały zgodne z ortodoksją. Dodatek do Credo Nicejskiego miał na celu obalenie postrzeganego sabelianizmu Marcellusa z Ancyry i innych, doktryny, która zakłada koniec panowania Chrystusa i która została wyraźnie wskazana do potępienia przez sobór. Encyklopedia Katolicka zauważa, że zwolennicy różnych wierzeń gnostyckich z II wieku (sami uznawani za herezję) również odrzucali millenaryzm.
Millenaryzm był nauczany przez różnych wcześniejszych pisarzy, takich jak Justyn Męczennik, Ireneusz, Tertulian, Komodian, Laktancjusz, Metody i Apollinaris z Laodycei w formie zwanej obecnie premillenaryzmem. Według religioznawcy, ks. dr Francisa Nigela Lee, „okazjonalny chiliazm Justyniana, sui generis, który był zdecydowanie antypretrybulacyjny, był prawdopodobnie kontynuowany przez Pothinusa w roku 175 n.e., a bardziej prawdopodobnie (około roku 185) przez Ireneusza”. Justyn Męczennik, omawiając swoje własne przedpotopowe przekonania w Dialogu z Żydem Tryfonem, rozdział 110, zauważył, że nie są one konieczne dla chrześcijan:
Przyznałem ci dawniej, że ja i wielu innych jesteśmy tego zdania, i że tak się stanie, o czym z pewnością wiesz; ale z drugiej strony, dałem ci do zrozumienia, że wielu, którzy należą do czystej i pobożnej wiary, i są prawdziwymi chrześcijanami, myślą inaczej.
Melito z Sardis jest często wymieniany jako zwolennik premillenaryzmu z II wieku. Wsparciem zwykle podawanym dla tego przypuszczenia jest to, że „Jerome i Gennadius twierdzą, że był on zdecydowanym millenarystą.”
W początkach trzeciego wieku Hipolit Rzymski napisał:
I musi upłynąć 6000 lat, aby mógł nadejść sabat, odpoczynek, dzień święty, „w którym Bóg odpoczął od wszystkich swoich dzieł”. Sabat jest bowiem typem i emblematem przyszłego królestwa świętych, kiedy to „będą królować z Chrystusem”, kiedy On przyjdzie z nieba, jak mówi Jan w swojej Apokalipsie: bo „dzień u Pana jest jak tysiąc lat”. Skoro więc w sześciu dniach Bóg uczynił wszystkie rzeczy, wynika z tego, że 6, 000 lat musi się wypełnić. (Hippolytus. On the HexaËmeron, Or Six Days’ Work. From Fragments from Commentaries on Various Books of Scripture).
Około 220 r. były pewne podobne wpływy na Tertuliana, choć tylko z bardzo ważnymi i niezwykle optymistycznymi (jeśli nie może nawet postmillennialnymi) modyfikacjami i implikacjami. Z drugiej strony, idee „chrześcijańsko-chiliastyczne” były rzeczywiście popierane w 240 r. przez Commodiana; w 250 r. przez egipskiego biskupa Neposa w jego Obaleniu alegorystów; w 260 r. przez prawie nieznanego Coraciona; a w 310 r. przez Laktancjusza. Do końca IV wieku biskup Mediolanu Ambroży miał skłonności millenarystyczne (Ambroży z Mediolanu. Księga II. O wierze w zmartwychwstanie, wers 108). Laktancjusz jest ostatnim wielkim literackim obrońcą chiliazmu w Kościele wczesnochrześcijańskim. Jerome i Augustyn energicznie przeciwstawiali się chiliazmowi, nauczając symbolicznej interpretacji Objawienia św. Jana, zwłaszcza rozdziału 20.
W liście do królowej Francji Gerbergi około 950 roku, Adso z Montier-en-Der ustanowił ideę „ostatniego cesarza świata”, który podbiłby niechrześcijan przed nadejściem Antychrysta.
Reformacja i nie tylkoEdit
Znajdź źródła: „Millennialism” – news – newspapers – books – scholar – JSTOR (June 2020) (Learn how and when to remove this template message)
Chrześcijańskie poglądy na temat przyszłego porządku wydarzeń zróżnicowały się po reformacji protestanckiej (ok. 1517 r.). W szczególności nowy nacisk położono na fragmenty Księgi Objawienia, które zdawały się mówić, że kiedy Chrystus powróci, aby sądzić żywych i umarłych, szatan zostanie zamknięty na 1000 lat, a następnie wypuszczony na świat, aby wszcząć ostateczną walkę przeciwko Bogu i jego świętym (Obj. 20:1-6). Wcześniejsi teologowie katoliccy i prawosławni nie mieli jasnego ani zgodnego poglądu na to, co to właściwie oznacza (jedynie koncepcja końca świata, który miałby nadejść niespodziewanie, „jak złodziej w nocy”, oraz koncepcja „antychrysta” były niemal powszechnie podzielane). Teorie millenarystyczne próbują wyjaśnić, jak wyglądałoby to „1000 lat szatana zakutego w łańcuchy”.
Różne rodzaje millenaryzmu istnieją w odniesieniu do eschatologii chrześcijańskiej, szczególnie w obrębie protestantyzmu, takie jak premillenaryzm, postmillenaryzm i amillenaryzm. Pierwsze dwa odnoszą się do różnych poglądów na temat relacji pomiędzy „tysiącletnim królestwem” a powtórnym przyjściem Chrystusa.
Premillennializm postrzega drugie przyjście Chrystusa jako poprzedzające tysiąclecie, tym samym oddzielając drugie przyjście od sądu ostatecznego. W tym ujęciu „panowanie Chrystusa” będzie miało fizyczny charakter na ziemi.
Postmillennializm widzi drugie przyjście Chrystusa jako następujące po tysiącleciu i równoczesne z sądem ostatecznym. W tym ujęciu „panowanie Chrystusa” (podczas tysiąclecia) będzie duchowe w kościele i przez kościół.
Amillenaryzm zasadniczo zaprzecza przyszłemu literalnemu 1000-letniemu królestwu i widzi wiek kościoła metaforycznie opisany w Ap 20:1-6, w którym „panowanie Chrystusa” jest aktualne w kościele i przez kościół.
Kościół Katolicki zdecydowanie potępia millenaryzm, jak pokazuje poniższe stwierdzenie:
Oszustwo Antychrysta już zaczyna nabierać kształtu w świecie za każdym razem, gdy wysuwane jest roszczenie do realizacji w historii tej mesjańskiej nadziei, która może być zrealizowana jedynie poza historią poprzez eschatologiczny sąd. Kościół odrzucił nawet zmodyfikowane formy tego zafałszowania przyszłego królestwa pod nazwą millenaryzmu, zwłaszcza „wewnętrznie perwersyjną” polityczną formę świeckiego mesjanizmu.
– Joseph Kardynał Ratzinger, Katechizm Kościoła Katolickiego, 1995
.