ErfgoedEdit
Giuseppe Arcimboldo liet geen geschreven oorkondes na over zichzelf of zijn kunstwerken. Na de dood van Arcimboldo en zijn beschermheer – keizer Rudolph II – werd de erfenis van de kunstenaar snel vergeten, en veel van zijn werken gingen verloren. Ze werden niet vermeld in de literatuur van de 17de en 18de eeuw. Pas in 1885 publiceerde de kunstcriticus K. Kasati de monografie “Giuseppe Arcimboldi, Milan Artist”, waarin vooral aandacht werd besteed aan Arcimboldi’s rol als portrettist.
Met de komst van het surrealisme besteedden zijn theoretici aandacht aan het formele werk van Arcimboldo, en in de eerste helft van de 20e eeuw werden veel artikelen gewijd aan zijn nalatenschap. Gustav Hocke trok parallellen tussen Arcimboldo, Salvador Dalí, en het werk van Max Ernst. Een monografie in volume van B. Geyger en het boek van F. Legrand en F. Xu werden gepubliceerd in 1954.
Sinds 1978 hield T. DaCosta Kaufmann zich bezig met Arcimboldo’s erfenis, en schreef over de kunstenaar ter verdediging van zijn dissertatie “Variations on an imperial subject”. Zijn in 2009 gepubliceerde boekwerk vatte de houding van moderne kunstcritici tegenover Arcimboldo samen. Een in 1980 gepubliceerd artikel van Roland Barthes was gewijd aan Arcimboldo’s werken.
Archimboldo’s relatie met het surrealisme werd benadrukt op de mijlpaal-tentoonstellingen in New York (“Fantastic art, dada, surrealism”, 1937) en in Venetië (“Arcimboldo’s Effect: Evolutie van de persoon in de schilderkunst van de XVI eeuw”, Palazzo Grassi, 1987) waar Arcimboldo’s allegorieën werden gepresenteerd. De grootste encyclopedische tentoonstelling van Arcimboldo’s erfgoed, waar ongeveer 150 van zijn werken werden gepresenteerd, inclusief grafiek, werd gehouden in Wenen in 2008. Ondanks het feit dat er zeer weinig werken van Arcimboldo op de kunstmarkt beschikbaar zijn, ligt hun veilingprijs tussen de vijf en de tien miljoen dollar. Deskundigen merken op dat dit zeer bescheiden is voor een kunstenaar met een dergelijke populariteit.
Arcimboldo’s kunsterfgoed is slecht geïdentificeerd, vooral wat betreft zijn vroege werken en schilderijen in traditionele stijl. In totaal zijn er ongeveer 20 van zijn schilderijen overgebleven, maar veel meer zijn verloren gegaan, volgens vermeldingen van zijn tijdgenoten en documenten uit die tijd. Zijn cycli Vier Elementen en Seizoenen, die de kunstenaar met weinig veranderingen herhaalde, zijn het meest bekend. Enkele van zijn schilderijen zijn De Bibliothecaris, De Jurist, De Kok, Bekerdrager, en andere schilderijen. Arcimboldo’s werken worden bewaard in de staatsmusea en privé-verzamelingen van Italië (o.a. Uffizi Gallery), Frankrijk (Louvre), Oostenrijk, Tsjechië, Zweden, en in de VS.
KunstinterpretatiesEdit
Het belangrijkste object van interpretatie door moderne kunstcritici zijn de “curieuze” schilderijen van Arcimboldo, wiens werken volgens V. Krigeskort “absoluut uniek” zijn. Pogingen tot interpretatie beginnen met oordelen over de culturele achtergrond en filosofie van de kunstenaar, maar een consensus hierover is niet bereikt. B. Geyger, die deze vragen voor het eerst aan de orde stelde, baseerde zich vooral op oordelen van tijdgenoten-Lomazzo, Comanini en Morigia, die de termen “scherzi, grilli, en capricci” (respectievelijk “grappen”, “grillen”, “caprices”) gebruikten. Geyger’s monografie is getiteld: “Komische afbeeldingen van Giuseppe Arcimboldo”. Geyger beschouwde de werken van de kunstenaar als inversie, wanneer de lelijkheid mooi lijkt, of, integendeel, als de schande die de schoonheid overtreft, de vorstelijke klant onderhoudend. Een gelijkaardig standpunt werd ingenomen door Barthes, maar hij reduceerde het werk van de kunstenaar tot de theorie van de taal, omdat hij van mening was dat de fundamenten van Arcimboldo’s kunstfilosofie taalkundig zijn, omdat hij, zonder nieuwe tekens te creëren, ze verwarde door elementen te mengen en te combineren die dan een rol speelden in de vernieuwing van de taal.
Arcimboldo spreekt een dubbele taal, tegelijkertijd duidelijk en versluierend; hij creëert “gemompel” en “gebrabbel”, maar deze uitvindingen blijven vrij rationeel. Over het algemeen is de enige gril (bizarrerie) die Arcimboldo zich niet veroorlooft – hij schept geen absoluut onduidelijke taal … zijn kunst niet waanzinnig.
Arcimboldo’s classificatie als maniërist behoort ook tot de 20e eeuw. De rechtvaardiging ervan is te vinden in Gustav Rehn Hok’s werk De wereld als labyrint, gepubliceerd in 1957. Arcimboldo werd geboren in de late Renaissance, en zijn eerste werken werden gemaakt op een traditionele Renaissance manier. Volgens Hok moest de kunstenaar in de renaissancetijd in de eerste plaats een getalenteerd handwerksman zijn die de natuur vakkundig imiteerde, want het idee van de schone kunst was gebaseerd op de bestudering ervan. Het maniërisme verschilde van de renaissancekunst door de aantrekkingskracht van de “niet naturalistische abstractie”. Het was een voortzetting van artistieke vernieuwing in de late Middeleeuwen – kunst die ideeën belichaamde. Volgens G. Hok is er in het bewustzijn concetto – het begrip van een beeld of een beeld van het begrip, een intellectueel prototype. Arcimboldo, die uitging van concetti, schilderde metaforische en fantastische voorstellingen, uiterst typerend voor de maniëristische kunst. In On Ugliness, dat werd gepubliceerd onder de editie van Umberto Eco, gaf Arcimboldo ook toe te behoren tot de maniëristische traditie waarvoor “…de voorkeur voor het streven naar het vreemde, extravagante en vormloze boven het expressieve fijne” eigenaardig is.
In het werk Arcimboldo and archimboldesk hebben F. Legrand en F. Xu geprobeerd de filosofische opvattingen van de kunstenaar te reconstrueren. Zij kwamen tot de conclusie dat de opvattingen een soort Platonisch pantheïsme vertegenwoordigden. De sleutel tot de reconstructie van Arcimboldo’s opvattingen leek hen te liggen in de symboliek van de door de kunstenaar geënsceneerde hoffeesten, en in zijn allegorische series. Volgens Plato’s dialogen “Timaeus” schiep een onsterfelijke god het heelal uit chaos door een combinatie van vier elementen – vuur, water, lucht en aarde, als een allesomvattende eenheid. In het werk van T. Dakosta Kauffman wordt het erfgoed van Arcimboldo consequent serieus geïnterpreteerd in de context van de cultuur van de 16e eeuw. Kauffman was in het algemeen sceptisch over de toeschrijving van werken van Arcimboldo, en erkende slechts vier schilderijen als onbetwiste originelen, die met een handtekening van de kunstenaar. Hij baseerde zijn interpretatie op de tekst van het ongepubliceerde gedicht van J. Fonteo “Het beeld Seizoenen en Vier Elementen van de keizerlijke kunstenaar Giuseppe Arcimboldo”. Volgens Fonteo dragen de allegorische cycli van Arcimboldo ideeën over van de grootsheid van de keizer. De harmonie waarin vruchten en dieren zijn samengevoegd tot afbeeldingen van het menselijk hoofd symboliseert de harmonie van het keizerrijk onder het goede bestuur van de Habsburgers. Afbeeldingen van seizoenen en elementen worden altijd in profiel voorgesteld, maar zo zijn Winter en Water, Lente en Lucht, Zomer en Vuur, Herfst en Aarde naar elkaar gekeerd. In elke cyclus wordt ook symmetrie waargenomen: twee hoofden kijken naar rechts, en twee – naar links. De seizoenen wisselen elkaar af in een onveranderlijke volgorde, die zowel de standvastigheid van de natuur als de eeuwigheid van het bestuur van het huis van de Habsburgers symboliseert. Ook de politieke symboliek laat zich raden: op het beeld van Lucht staan Habsburgse symbolen – een pauw en een adelaar en Vuur is versierd met een ketting van de Gulden Vlies Prijs, waarvan een grootmeester volgens de traditie een hoofd was van een regerende dynastie. Het is echter gemaakt van vuurstenen en geschoeid staal. Ook geweren wijzen op het agressieve begin. De Habsburgse symboliek is aanwezig in de afbeelding Aarde, waar de huid van de leeuw een heraldisch teken van Bohemen aanduidt. Parels en koralen die lijken op de hoorns van herten in Water wijzen op hetzelfde.