Austens romans: een overzicht

De drie vroege romans van Jane Austen vormen een aparte groep waarin een sterk element van literaire satire gepaard gaat met de komische uitbeelding van karakter en maatschappij.

Sense and Sensibility vertelt het verhaal van de verarmde zusjes Dashwood. Marianne is de heldin van de “sensibiliteit” – d.w.z. van openheid en enthousiasme. Ze wordt verliefd op de aantrekkelijke John Willoughby, die een romantische minnaar lijkt te zijn, maar in werkelijkheid een gewetenloze fortuinzoeker is. Hij verlaat haar voor een erfgename en laat haar een dosis “verstand” bijbrengen in een volstrekt onromantisch huwelijk met een stugge en gesettelde vrijgezel, kolonel Brandon, die 20 jaar ouder is dan zij. Marianne’s oudere zuster, Elinor, is daarentegen het leidende licht van “verstand”, of voorzichtigheid en discretie, wier standvastigheid ten opzichte van haar minnaar, Edward Ferrars, wordt beloond door haar huwelijk met hem na een aantal schrijnende wisselvalligheden.

Pride and Prejudice beschrijft de botsing tussen Elizabeth Bennet, de dochter van een landheer, en Fitzwilliam Darcy, een rijke en aristocratische landeigenaar. Hoewel Austen laat zien dat ze door elkaar geïntrigeerd zijn, keert ze de conventie van “eerste indrukken” om: “trots” op rang en fortuin en “vooroordeel” tegen de minderwaardigheid van de Bennet-familie houden Darcy op een afstand, terwijl Elizabeth evenzeer wordt aangevuurd door zowel de “trots” van zelfrespect als door het “vooroordeel” tegen Darcy’s snobisme. Uiteindelijk komen ze samen in liefde en zelfbegrip. De intelligente en temperamentvolle Elizabeth was Jane Austens eigen favoriet onder al haar heldinnen en is een van de meest innemende uit de Engelse literatuur.

Northanger Abbey combineert een satire op conventionele romans van de beleefde maatschappij met een op gotische verhalen van terreur. Catherine Morland, de onbedorven dochter van een plattelandspastoor, is de onschuldige in het buitenland die wereldwijsheid opdoet, eerst in de mondaine society van Bath en dan in Northanger Abbey zelf, waar ze leert de wereld niet te interpreteren door haar lectuur van gotische thrillers. Haar mentor en gids is de zelfverzekerde en zacht ironische Henry Tilney, haar aanstaande echtgenoot.

In de drie volwassen romans van Jane Austen is de literaire satire, hoewel nog steeds aanwezig, meer ingetogen en ondergeschikt gemaakt aan de komedie van karakter en maatschappij.

In zijn toon en bespreking van religie en religieuze plichten is Mansfield Park de meest serieuze van Austens romans. De heldin, Fanny Price, is een zelfgenoegzaam en onopgemerkt nichtje dat door de familie Bertram in hun landhuis wordt verzorgd. Fanny ontpopt zich als een ware heldin, die door haar morele kracht uiteindelijk volledig wordt geaccepteerd door de familie Bertram en met Edmund Bertram zelf trouwt, nadat die familie op rampzalige wijze in zee is gegaan met de losbandige Crawfords.

Van alle romans van Austen is Emma het meest komisch van toon. Centraal staat Emma Woodhouse, een rijke, knappe, zelfvoldane jonge vrouw die zichzelf verwent met bemoeizuchtige en onsuccesvolle pogingen om haar vrienden en buren aan elkaar te koppelen. Na een reeks vernederende fouten vindt een gekastijd Emma haar bestemming in het huwelijk met de rijpe en beschermende George Knightley, een naburige schildknaap die haar mentor en vriend was geweest.

Persuasion vertelt het verhaal van een tweede kans, het herleven van de liefde tussen Anne Elliot en Captain Frederick Wentworth, met wie ze zeven jaar eerder was overgehaald niet te trouwen. Nu keert Wentworth terug uit de Napoleontische oorlogen met prijzengeld en de sociale aanvaardbaarheid van een marinerang. Hij is een begeerlijke huwelijkskandidaat die acceptabel is voor Anne’s snobistische vader en zijn kring, en Anne ontdekt de voortdurende kracht van haar liefde voor hem.