“Mannen worden niet gezien als slachtoffers,” zei de 36-jarige terwijl hij zijn 2-jarige zoon, Jordan, wiegde naast hun stapelbed in het opvanghuis Family Place in Dallas. “Mensen zeggen: ‘Een vrouw kan je geen pijn doen. Raap je hoofd op van je schouders. Oh man, dat is niets.’ Maar het is niet niets – vooral als kinderen dit zien.”
Na tientallen jaren feministisch campagne voeren over de benarde situatie van mishandelde vrouwen, zoekt een klein maar groeiend aantal mannen hulp en vecht het idee aan dat alleen vrouwen slachtoffer zijn van huiselijk geweld.
Uit studies blijkt al lang dat mannen en vrouwen in min of meer gelijke mate slachtoffer zijn, hoewel vrouwen veel vaker gewond raken en dit ook melden.
Last year, the National Domestic Violence Hotline received 12,046 calls and messages from men who said they were victims in abusive relationships – a fraction of the 119,470 interactions with women but a 73% increase from 2014.
“De grootste uitdaging waarmee deze mannen worden geconfronteerd, is dat mensen hen niet geloven”, zei Paige Flink, chief executive van de Family Place, die in mei zijn opvangcentrum voor mannen opende. “We hebben veel werk verzet om te komen tot waar vrouwen worden geloofd, maar nu is de slinger naar het punt dat mannen worden verondersteld de agressor te zijn.”
Sinds 2013 heeft de federale overheid de schuilplaatsen die zij financiert verplicht om diensten aan te bieden aan zowel mannelijke als vrouwelijke slachtoffers van huiselijk geweld. In sommige opvanghuizen kunnen mannen naast vrouwelijke klanten wonen, terwijl veel opvanghuizen hen in hotels en motels onderbrengen.
Nationaal hebben alleen het opvanghuis in Dallas en een in Batesville, Ark., tijdelijke huisvesting uitsluitend voor mannen.
De feministische beweging heeft zich lang verzet tegen het idee dat huiselijk geweld tegen mannen een significant maatschappelijk probleem is. Toen sociologen van de Universiteit van New Hampshire in 1975 een studie publiceerden waarin werd gesuggereerd dat vrouwen evenveel kans hadden als mannen om hun partner aan te vallen, kregen de onderzoekers te maken met wijdverbreide kritiek – waaronder doodsbedreigingen en bommeldingen.
Critici stellen dat mannen niet alleen groter en sterker zijn dan vrouwen, maar dat huiselijk geweld ook plaatsvindt in het bredere kader van een door mannen gedomineerde samenleving.
“Vrouwenmishandeling van mannen is geen vorm van discriminatie,” zegt Evan Stark, een forensisch maatschappelijk werker en professor emeritus aan de Rutgers Universiteit, die in 1977 een van Amerika’s eerste opvanghuizen voor huiselijk geweld oprichtte, het New Haven Project for Battered Women. “Er is gewoon geen bewijs dat het investeren van aanzienlijke middelen in het voorkomen van geweld van vrouwen tegen mannen het leven van mannen of onze gemeenschappen zou verbeteren.”
Weliswaar misbruiken vrouwen mannen op individueel niveau, zei Stark, maar de frequentie en aard van het misbruik is minder ernstig dan het misbruik van vrouwen door mannen, dat vaak een patroon van seksueel geweld en dwangmatige controle omvat dat een breder systeem van sociale ongelijkheid weerspiegelt.
Diegenen die opvanghuizen voor mannen opzetten, stellen dat ze zich inzetten om alle slachtoffers van huiselijk geweld te helpen.
“Wat begint als een klap kan overgaan in een vuistslag, kan overgaan in een duw van de trap,” zei Flink. “Aan het eind van de dag is er gewoon geen plaats voor, ongeacht je geslacht.”
Vijftig jaar geleden waren er weinig noodopvanghuizen voor huiselijk geweld – voor mannen of vrouwen. Huiselijk geweld werd beschouwd als een “privéaangelegenheid”, totdat feministen zich in de jaren zeventig met dit probleem gingen bezighouden en in het hele land bewustmakingsgroepen, meldpunten, opvanghuizen en crisiscentra voor vrouwen oprichtten.
In de jaren zeventig en tachtig werden in het hele land ongeveer 1000 opvanghuizen voor mishandelde vrouwen opgericht. Een paar boden ook diensten aan mannen.
“Tot de laatste 10 jaar, werden we gewoon bekeken met weerzin,” zei Carol Crabson, chief executive van Valley Oasis shelter in de Californische stad Lancaster, die onderdak biedt aan mannelijke en vrouwelijke slachtoffers van huiselijk geweld sinds 1981. “Het bedienen van mannen, de ‘slechteriken’, werd gewoon niet gezien als een OK ding om te doen.”
Oproepen van mannen waren zeldzaam in Dallas toen de Family Place in 1978 werd opgericht.
In de afgelopen jaren is het aantal mannelijke cliënten gestegen – van 10 die in 2014 werden ondergebracht tot 32 vorig jaar.
Toen het steeds duurder werd om mannen in hotels onder te brengen, besloot de non-profit organisatie geld te besparen en een breder scala aan diensten aan te bieden door een opvanghuis te openen dat uitsluitend voor hen was bestemd – een bescheiden huis met twee verdiepingen met zeven slaapkamers, een open keuken en woonkamer, en een basketbalveld op de parkeerplaats aan de achterkant.
Een paar weken na de opening zat het vol, met acht mannen en zes kinderen.
Een man verliet zijn vrouw van 22 jaar toen ze huishoudelijke voorwerpen naar hun gehandicapte dochter slingerde. Een ander pakte zijn koffers toen zijn vriend hem wurgde. Een derde vluchtte toen zijn broer, die hij ervan verdacht zijn 10-jarige dochter te hebben gemolesteerd, hem in de rug stak.
Mannelijke slachtoffers van huiselijk geweld zeggen dat ze met een bijzonder stigma worden geconfronteerd: de maatschappij leert hen hun gevoelens niet te uiten en ze worden belachelijk gemaakt als ze iemand vertellen dat een vrouw hen mishandelt.
“Het is moeilijk voor een man om te zeggen ‘ik heb hulp nodig,'” zei Flink. “Het is gewoon geen natuurlijk instinct voor veel mannen.”
Margie Heilbronner, de hoofdverzorger van de Family Place, werkt al 12 jaar met mannen en zegt dat ze zijn aangevallen met potten heet vet, schroevendraaiers, messen, hamers, krultangen, spijkers, bierflesjes en houten lepels.
Ze noemen dezelfde redenen als vrouwen, zei ze, om bij een mishandelende partner te blijven: liefde, huwelijksgeloften, schaamte, onzekerheid over waarheen te gaan, angst om hun kinderen niet te zien.
Sommige deskundigen merken op dat meer mannen nu hulp zoeken nu vrouwen dichter bij gelijkheid met mannen komen en meer economische en sociale onafhankelijkheid bereiken. Tegelijkertijd melden ook meer homo’s, biseksuelen en transgenders geweld, omdat gezinnen minder traditioneel worden en genderrollen als vloeiender worden beschouwd.
“Er is echt een opening geweest in het begrip van hoe gezinnen en relaties eruit zien,” zei Emily Douglas, een universitair hoofddocent sociaal werk aan de Bridgewater State University in Massachusetts. “Als vrouwen geweld plegen tegen andere vrouwen en mannen geweld plegen tegen andere mannen, dan opent dat de deur voor een gesprek over wat de andere mogelijke oorzaken van partnergeweld kunnen zijn.”
Instellingen zijn ook aan het veranderen. De politie van Dallas heeft nieuwe richtlijnen voor huiselijk geweld ingevoerd, waarbij patrouilleagenten die oproepen beantwoorden, worden getraind in het stellen van een reeks vragen die erop gericht zijn mannen en vrouwen in risicosituaties te identificeren en hen aan te moedigen diensten te zoeken.
“We voeren nu meer gesprekken over hoe mannen emoties kunnen voelen en tonen,” zei Flink. “Ze hoeven niet de stoere patriarch te zijn. Ik denk dat dat het begin is van het wegwuiven van deze harde doos waarin we mannen hebben gestopt.”
Te midden van de veranderingen zeggen deskundigen dat er te weinig onderzoek is naar mannelijke slachtoffers van aanranding om te weten hoe ze het best kunnen worden geholpen. Zelfs degenen die mannen in hun opvanghuizen opnemen, zijn verdeeld over de vraag of dergelijke huisvesting per sekse moet worden gescheiden.
Voorstanders van het onderbrengen van mannen en vrouwen onder één dak voeren aan dat het onderbrengen van een man in vrouwenopvanghuizen vrouwen zou kunnen “triggeren” en het herstel zou kunnen onderbreken, of slachtoffers zou kunnen aanmoedigen om nieuwe relaties aan te gaan.
Deelnemers van geïntegreerde opvanghuizen zeggen echter dat het voordelen heeft om vrouwen en mannen te laten oefenen in de omgang met het andere geslacht in een veilige omgeving.
“De echte wereld isoleert je niet,” zei Crabson. “Het is een mooie gelegenheid om slachtoffers van huiselijk geweld kennis te laten maken met leden van het andere geslacht. Ze praten en ze respecteren elkaar, ze leren vertrouwen te ontwikkelen. Ze komen erachter dat niet alle mannen, of alle vrouwen, geweldplegers zijn.”