Co to jest choroba Leśniowskiego-Crohna?
Sto lat temu, zanim choroba Leśniowskiego-Crohna doczekała się nazwy, lekarze uznawali ją za chorobę nieuleczalną lub prawdopodobnie nowotwór. Lekarze nie wiedzieli, że układy odpornościowe pacjentów, broń do walki z chorobą, atakują ich własne przewody pokarmowe.
W przypadku osób cierpiących na chorobę Leśniowskiego-Crohna dochodzi do zapalenia tkanek głęboko w obrębie wyściółki układu pokarmowego. Zapalenie zwykle rozpoczyna się w okrężnicy lub dolnej części jelita cienkiego, ale może wystąpić w dowolnym miejscu przewodu pokarmowego, w tym w odbycie, żołądku, przełyku, a nawet w jamie ustnej.
Choroba Crohna jest bardzo podobna do innego schorzenia zwanego wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego – tak podobna, że nie zawsze można je od siebie odróżnić. Zarówno choroba Crohna, jak i wrzodziejące zapalenie jelita grubego są często nazywane chorobą zapalną jelit (IBD).
Choć lekarstwo na chorobę Leśniowskiego-Crohna jest nadal tajemnicą, leczenie już nie. Obecnie, dzięki odpowiedniemu arsenałowi środków obronnych, pacjenci z tą chorobą nie tylko przeżywają, ale i rozwijają się.
Jakie są objawy choroby Leśniowskiego-Crohna?
W początkowym stadium najczęstszymi objawami choroby Leśniowskiego-Crohna są częste biegunki, skurczowe bóle brzucha, gorączka i utrata apetytu. Ponieważ choroba ta może powodować krwawienie wewnętrzne, stolce mogą być czarne lub zabarwione krwią. Dzieci z chorobą Leśniowskiego-Crohna mogą w ogóle nie mieć problemów żołądkowo-jelitowych. Zamiast tego, ich głównymi objawami mogą być stany zapalne stawów, gorączka, anemia lub powolny wzrost.
Choroba Crohna ma tendencję do bycia dolegliwością typu on-again, off-again. Po wystąpieniu objawów, można przejść przez tygodnie, miesiące, a nawet lata bez żadnych dalszych problemów. Niestety, nie ma sposobu, aby przewidzieć, kiedy objawy powrócą.
Co powoduje chorobę Leśniowskiego-Crohna?
Nikt nie wie tego na pewno, ale wydaje się, że choroba Leśniowskiego-Crohna jest spowodowana nadaktywnością układu odpornościowego. Kiedy wirusy lub bakterie atakują przewód pokarmowy, organizm uwalnia potężne przeciwciała, aby odeprzeć atak. U osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna przeciwciała te mogą nie trafiać w cel i zamiast tego atakować układ trawienny.
Teoria ta otrzymała duży impuls w okolicach millenium, kiedy badacze ogłosili odkrycie wadliwego genu, który może przyczynić się do rozwoju choroby. Normalne wersje tego genu pomagają jelitom zwalczać infekcje bakteryjne. Uszkodzona wersja może jednak znacznie zwiększyć ryzyko zachorowania na chorobę Leśniowskiego-Crohna. Od czasu tego odkrycia zidentyfikowano jeszcze więcej genów związanych z chorobą Leśniowskiego-Crohna, dzięki czemu ich liczba wzrosła do ponad trzydziestu.
W przeciwieństwie do powszechnego przekonania, stres emocjonalny nie spowoduje choroby Leśniowskiego-Crohna (lub, w tym przypadku, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego). Jednak wielu pacjentów twierdzi, że ich objawy mają tendencję do nasilania się podczas trudnych okresów w ich życiu.
Kilka innych czynników może pomóc wywołać ataki lub pogorszyć objawy choroby Leśniowskiego-Crohna, w tym infekcje górnych dróg oddechowych, stosowanie aspiryny lub innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) oraz papierosy. Niektórzy pacjenci uważają, że alkohol, produkty mleczne, pikantne potrawy i surowe warzywa mogą również powodować problemy.
Kto jest zagrożony chorobą Leśniowskiego-Crohna?
Choroba Leśniowskiego-Crohna może zaatakować ludzi w każdym wieku, od niemowląt do osób starszych, ale najczęściej pojawia się u osób w wieku 20 lat. Występuje ona równie często u mężczyzn i kobiet. Jak można się spodziewać po chorobie związanej z wadliwymi genami, choroba Leśniowskiego-Crohna często występuje rodzinnie. W rzeczywistości, jeśli jedno z rodzeństwa ma tę chorobę, ryzyko wzrasta ponad 35-krotnie.
Jakie są możliwe powikłania?
Choroba Crohna rzadko jest śmiertelna, ale może prowadzić do powikłań, które przekształcają ją w poważne zagrożenie dla zdrowia. Po pierwsze, zmienione zapalnie jelita nie mogą wchłaniać wody i składników odżywczych tak dobrze, jak powinny. Jeśli nie jesteś ostrożny, możesz łatwo ulec poważnemu odwodnieniu lub niedoborowi białka, potasu, wapnia i innych ważnych składników odżywczych. Niedobór składników odżywczych może zapoczątkować kaskadę innych problemów; na przykład brak wapnia może sprawić, że będziesz szczególnie podatny na osteoporozę.
Nieleczona choroba może spowodować poważne uszkodzenia jelit i innych narządów. Często jelita zostają zablokowane przez tkankę bliznowatą, powodując silne skurcze i wymioty. Zapalona wyściółka może ulec zakażeniu, powodując wypełnione ropą owrzodzenia zwane ropniami. Mogą również pojawić się owrzodzenia, które przebijają się przez ścianę jelita i wnikają do sąsiednich części jelita lub innych tkanek. Powoduje to powstanie nieprawidłowych tuneli lub „przetok”. Niektóre przetoki biegną aż do powierzchni skóry, zwłaszcza wokół odbytu.
Jeśli choroba Leśniowskiego-Crohna dotyczy jelita grubego, masz większe niż normalnie ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. Im dłużej masz chorobę Leśniowskiego-Crohna, tym większe jest to zagrożenie. Twój lekarz będzie chciał wykonywać regularne kolonoskopie lub inne badania w celu sprawdzenia, czy nie występują wczesne objawy raka.
Niektórzy ludzie z chorobą Leśniowskiego-Crohna mają również inne schorzenia związane z nadczynnością układu odpornościowego. Kiedy objawy żołądkowo-jelitowe zaostrzają się, może wystąpić zapalenie stawów, zapalenie białek oczu, owrzodzenia w jamie ustnej i sinoczerwone, ropne owrzodzenia na skórze. Bolesne zapalenie związane z chorobą Crohna może rozwinąć się w innych częściach twojego ciała, w tym w twoim kręgosłupie (zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa), stawach miednicy (zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych), oku (zapalenie błony naczyniowej oka) lub drogach żółciowych (pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych).
Jak rozpoznaje się chorobę Leśniowskiego-Crohna?
Jeśli lekarz podejrzewa chorobę Leśniowskiego-Crohna, może wykonać badania krwi w celu sprawdzenia niedokrwistości (możliwa oznaka krwawienia wewnętrznego) lub podwyższonej liczby białych krwinek (oznaka zapalenia). Aby potwierdzić diagnozę, lekarz będzie musiał dokładnie obejrzeć Twój układ pokarmowy za pomocą rentgenowskiego badania barytowego lub endoskopu. Badania barytowe są szczególnie przydatne w śledzeniu choroby Leśniowskiego-Crohna w jelicie cienkim i górnym odcinku przewodu pokarmowego. Jeśli choroba wydaje się dotyczyć jelita grubego, lekarz prawdopodobnie będzie chciał przeprowadzić kolonoskopię (procedura medyczna, w której rurka ze światłem i maleńką kamerą jest wprowadzana do jelita grubego pacjenta w celu obejrzenia przewodu pokarmowego).
Jak leczy się chorobę Leśniowskiego-Crohna?
W celu opanowania choroby Leśniowskiego-Crohna potrzebny jest wysiłek całego zespołu. Lekarz może przepisać leki, aby spowolnić chorobę i złagodzić objawy, ale ty również możesz zrobić wszystko, aby pozostać zdrowym.
Leczenie zwykle rozpoczyna się od leków doustnych, które kontrolują stan zapalny. Jeśli masz przypadek łagodny do umiarkowanego, sulfasalazyna (Azulfidine) jest dobrym pierwszym wyborem. Jeśli jesteś uczulony na leki sulfa lub doświadczasz efektów ubocznych, takich jak ból głowy i nudności, mesalamina (Pentasa) może być skutecznym substytutem. Antybiotyk metronidazol (Flagyl) jest kolejną opcją, zwłaszcza jeśli choroba dotyka jelita grubego. Niektórzy pacjenci doświadczyli skutków ubocznych, w tym osłabienia lub bólu mięśni, gdy przyjmowali metronidazol przez okres dłuższy niż kilka tygodni; poinformuj swojego lekarza, jeśli doświadczasz takich skutków ubocznych.
Jeśli te leki nie są wystarczające do kontrolowania choroby, możesz potrzebować silnych kortykosteroidów, takich jak prednizon. Leki te sprawią, że poczujesz się lepiej, ale duże dawki mogą w końcu spowodować uszkodzenie stawów, trądzik, wahania nastroju i inne poważne skutki uboczne. Jeśli lekarz przepisze ci kortykosteroid, prawdopodobnie zacznie stopniowo zmniejszać jego dawkę, gdy tylko objawy ulegną poprawie. FDA zatwierdziła terapię sterydową, budezonid (Entocort EC), aby złagodzić objawy łagodnych do umiarkowanych przypadków choroby Leśniowskiego-Crohna, chociaż on również może powodować skutki uboczne, takie jak ból głowy, infekcje dróg oddechowych i nudności.
Agencja ds. Żywności i Leków zatwierdziła klasę leków zwanych lekami biologicznymi w leczeniu umiarkowanych do ciężkich przypadków choroby Crohna. Leki biologiczne działają poprzez blokowanie związku, który wywołuje stan zapalny. Infliksymab (Remicade), produkowany przez firmę Centacor, jest jednym z tych leków – a badania wykazują, że pojedynczy zastrzyk może poprawić objawy nawet u 82 procent pacjentów. Jednak Centacor, wraz z FDA, ostrzegł pracowników służby zdrowia, że niektórzy pacjenci leczeni Remicade zachorowali na gruźlicę i inne poważne infekcje oportunistyczne, w tym pneumocystozę.
Zgodnie z ostrzeżeniem zdrowotnym, pacjenci powinni być oceniani pod kątem gruźlicy z testem skórnym przed leczeniem Remicade. Firma Centocor, która dodała do etykiety produktu ostrzeżenie w ramce, poinformowała również, że lek Remicade nie powinien być stosowany przez osoby z zastoinową niewydolnością serca. Lek Remicade może również zwiększać ryzyko wystąpienia potencjalnie śmiertelnych zaburzeń krwi lub układu nerwowego. Jeśli przyjmujesz lek Remicade i masz jakiekolwiek pytania dotyczące ostrzeżeń, skontaktuj się ze swoim dostawcą usług medycznych, zadzwoń na infolinię FDA (1-888-463-6332) lub zadzwoń do firmy Centocor (1-800-457-6399). Możesz poprosić lekarza o zmianę leku na taki, który ma mniej poważnych działań niepożądanych.
FDA zatwierdziła również lek certolizumab pegol (Cimzia) do leczenia dorosłych z umiarkowaną lub ciężką postacią choroby Leśniowskiego-Crohna, u których nie uzyskano odpowiedzi na inne terapie. Lek Cimzia jest podawany w zastrzyku i, podobnie jak Remicade, może mieć potencjalnie poważne skutki uboczne, dlatego będzie ściśle monitorowany przez lekarza.
Natalizumab (Tysabri), który jest zwykle przepisywany w leczeniu zaawansowanych przypadków stwardnienia rozsianego, może być obecnie stosowany w leczeniu choroby Leśniowskiego-Crohna u niektórych pacjentów. Jeśli Twój lekarz przepisze Ci ten lek, musisz być zapisany do programu minimalizacji ryzyka, aby pomóc w zapobieganiu skutkom ubocznym.
Dodatkowo, adalimumab (Humira) jest zatwierdzony do leczenia umiarkowanej do ciężkiej choroby Leśniowskiego-Crohna u dorosłych, u których stan nie uległ poprawie po zastosowaniu standardowych terapii.
Najcięższe przypadki choroby Leśniowskiego-Crohna mogą wysłać osobę do szpitala. Jeśli ciężka biegunka spowodowała, że jesteś niedożywiony i odwodniony, możesz potrzebować dożylnego podawania płynów. Jeśli leki przestaną działać, konieczne może być nawet chirurgiczne usunięcie części jelita lub odbytnicy, zwłaszcza jeśli tracisz duże ilości krwi, jeśli wrzody przebiły się przez ścianę jelita lub jeśli doszło do zablokowania jelita. Niestety, operacja nie wyleczy choroby Leśniowskiego-Crohna. Z czasem stan zapalny zwykle powraca.
Czy istnieją terapie o mniejszej liczbie skutków ubocznych?
Ostatnio badacze zaczęli przyglądać się wykorzystaniu nanocząsteczek imbiru w leczeniu choroby Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Stworzyli nanocząsteczki z surowego imbiru kupionego na lokalnym targu rolniczym, wymieszanego w blenderze, a następnie umieszczonego w wirówce o dużej prędkości. W eksperymentach na myszach nanocząsteczki imbiru naprawiły wyściółkę okrężnicy, pomagając komórkom ją wyściełającym przetrwać i rozmnażać się, jak wynika z badań opublikowanych w Biomaterials. Ten sposób leczenia nie jest jeszcze dostępny na rynku, ale warto mieć na niego oko: Nie tylko był skuteczny u myszy, ale był nietoksyczny.
Co mogę zrobić w sprawie choroby Crohna?
Zastosowanie odpowiedniego leczenia to tylko część walki. Należy również porozmawiać z lekarzem o diecie i innych zmianach stylu życia, które mogą przyspieszyć powrót do zdrowia. Wielu pacjentów zauważa poprawę objawów, gdy piją dużo płynów, przechodzą na dietę o niższej zawartości błonnika (oznacza to zdejmowanie skórki z owoców i warzyw oraz ograniczenie spożycia takich produktów jak fasola i otręby pszenne), unikają pikantnych potraw i nie spożywają alkoholu. Po konsultacji z lekarzem, może być również konieczne przyjmowanie suplementów żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego lub innych witamin i minerałów, aby zastąpić te utracone w wyniku biegunki. (Twój lekarz może mieć dodatkowe zalecenia, jak również.)
Wreszcie, należy dbać o siebie. Upewnij się, że jesz pożywne posiłki, dużo odpoczywasz, ograniczasz stres i unikasz papierosów. To nie tylko pomoże w chorobie Crohna, ale również poprawi ogólny stan zdrowia.
Dalsze źródła
Crohn’s & Colitis Foundation of America Inc.
386 Park Avenue South, 17th Floor
New York, NY 10016-8804
212-685-3440 lub 800-932-2423
Fax: 212-779-4098
E-mail: [email protected]
http://www.ccfa.org
Ta strona internetowa jest przydatna dla rodzin i pacjentów z chorobą Crohna poszukujących informacji na temat leków, badań lub prób klinicznych. Znajduje się tam również dyrektor lekarzy, którzy leczą tę chorobę.
Ginger Nanoparticles May Help Treat Inflammatory Bowel Disease. Medical News Today, 19 sierpnia 2016 r. http://www.medicalnewstoday.com/articles/312440.php
Hanauer SB et al. Management of Crohn’s disease in adults. The American Journal of Gastroenterology. Vol. 96(3): 635-642.
National Digestive Diseases Information Clearinghouse. Crohn’s disease.
Merck Manual of Diagnosis and Therapy. Zapalna choroba jelit (IBD).
Administracja Żywności i Leków. Fakty o chorobie Leśniowskiego-Crohna. Informacje zdrowotne dla konsumentów.
NIH News. Scientists Define 21 New Genes Associated with Crohn’s Disease.
Klinika Mayo. Crohn’s Disease.