Het leven vieren op de Dag van de Doden in Mexico

Een van de belangrijkste religieuze feestdagen in Mexico wordt gevierd op Allerheiligen (1 november) en Allerzielen (2 november): Dia de los Muertos (soms ook Dia de los Fieles Difuntos genoemd) – Dag van de Doden.

Traditioneel eert 1 november de overleden kinderen en 2 november de overleden volwassenen. De Dag van de Doden wordt in heel Mexico hartstochtelijk gevierd, vooral in de kleinere provinciesteden. 2 november is een officiële feestdag in Mexico.

De Dag van de Doden in Mexico: een viering van het leven

De Dag van de Doden is geen morbide gebeurtenis, maar legt de nadruk op het herdenken van vorige levens en geeft uitdrukking aan de viering van de continuïteit van het leven. Deze erkenning van de continuïteit van het leven heeft wortels die teruggaan tot enkele van de oudste beschavingen van Mexico, waaronder de Olmec, Zapotec, Maya, en Purépecha. De Azteken vierden ook de Dag van de Doden, hoewel eerder -augustus- op de huidige kalender.

Lokale festiviteiten en tradities variëren van plaats tot plaats, hoewel de ofrendas het middelpunt van de vieringen vormen tijdens de feestperiode. In Mexico-Stad wordt een grote en uitgebreide processie gehouden in de binnenstad, en in de provinciesteden worden religieuze processies gehouden ter gelegenheid van het feest. Hoewel Halloween op 31 oktober en Dia de los Muertos op 1 en 2 november strikt genomen twee verschillende evenementen zijn, lopen de twee feestdagen de laatste tijd in elkaar over. Dit illustreert hoe goed Mexico in staat is vreemde zaken te assimileren zonder zijn eigen identiteit te verliezen – en er vaak een bijzonder Mexicaans stempel op te drukken.

La Ofrenda: een altaar van herinnering

Lokale families plannen de viering van de Dag van de Doden dagen, weken, of misschien zelfs een heel jaar van tevoren. Een centraal punt van het herdenkingsritueel is dat families ofrendas -altaren met offergaven aan de overledenen- maken die worden opgesteld in huizen of openbare ruimten zoals parken of pleinen, en ook op plaatselijke begraafplaatsen waar familieleden zijn begraven.

Deze kleurrijke altaren, die ook een kunstvorm en persoonlijke uitdrukking van liefde jegens familieleden zijn die nu zijn overleden, zijn niet om te aanbidden, maar in plaats daarvan voor het doel van herinnering en viering van een geleefd leven.

Ze zijn meestal gelaagd: de bovenste laag bevat een foto of foto’s van de overledene en religieuze beelden of symbolen, vooral die van La Virgen Guadalupe; de tweede laag bevat de ofrendas: speelgoed wordt meestal aangeboden voor overleden kinderen, en flessen tequila, mezcal, of atole voor overleden volwassenen. Persoonlijke sieraden en/of het lievelingseten of -gebak van de overledene zijn hier ook aanwezig, evenals de Pan de Muerto. Op het derde niveau staan brandende kaarsen, en sommige mensen voegen een wastafel en een handdoek toe zodat de geesten van de overledene zich kunnen verfrissen bij aankomst op het altaar.

Op elk altaar staan calaveras -versierde gekonfijte schedels gemaakt van suiker- evenals de fel oranje goudsbloemen, in de volksmond flor de muerto (“Bloem van de Doden”) genoemd, een van de iconische symbolen die verweven zijn in de vieringen van de Dag van de Doden in heel Mexico.

Tijdens de feestperiode is het traditioneel voor families om lokale begraafplaatsen te bezoeken waar hun geliefden zijn begraven, waar ze schoonmaken en de graven versieren met soortgelijke offergaven als die in het huisaltaar.

Catrina’s: artistiek symbool van de vieringen van de Dag van de Doden

Het personage waarop La Calavera Catrina – “De elegante schedel”- is gebaseerd, werd bedacht door de Mexicaanse graveur José Guadalupe Posada. De originele Catrina was getiteld La Calavera Garbancera: in de vorm van een artistieke ets in zink, gecomponeerd voor gebruik als politieke satire rond 1910, bedoeld om de draak te steken met een bepaalde sociale klasse van Mexicanen die de kunstenaar portretteerde als hebbende Europees-aristocratische aspiraties; aldus de archetypische grandioze gepluimde hoed van de Catrina van een stijl die een periode van hoge mode doormaakte in Europa tijdens die periode. In dit artikel wordt de geschiedenis en cultuur van de Catrina’s in Mexico uitgelegd.

Pan de Muerto en warme chocolademelk: de traditionele traktatie op de Dag van de Doden

Een van de culinaire hoogtepunten van het seizoen is Pan de Muerto -Brood van de Doden- dat is een halfzoet brood met een suikerlaagje, gemaakt van eieren en doordrenkt met natuurlijke citrusvruchtenaroma’s. Het wordt traditioneel geserveerd met warme chocolademelk die is gemengd met kaneel en opgeklopt, een combinatie die een verwarmende mix creëert om van te genieten op een kille novemberavond. Lees hoe u van Pan de Muerto in Mexico kunt genieten.

Pátzcuaro en Oaxaca: populaire steden om te vieren, met ook elders veel kleur

Dag van de Doden is een feestdag die een zekere fascinatie opwekt bij bezoekers uit het buitenland, en die wordt genoten door buitenlandse inwoners die elk jaar getuige zijn van de ontplooiing van lokale festiviteiten in hun geadopteerde steden en dorpen.

Vieringen in de koloniale stad Oaxaca en de oude hooglandstad Pátzcuaro worden bijzonder goed bezocht door buitenlandse bezoekers, en een vroege boeking voor lokale accommodaties is van vitaal belang als u de Dag van de Doden op een van deze plaatsen wilt meemaken.

Zelfs als u niet naar Oaxaca of Pátzcuaro kunt, zult u ontdekken dat gemeenschappen in heel Mexico hun eigen interpretaties van het evenement samenstellen om de Dag van de Doden te vieren, en dus waar u deze tijd van het jaar ook bent in Mexico, u zult een kans hebben om deze kenmerkende viering mee te maken – een van de meest kleurrijke, aangrijpende en sfeervolle die Mexico te bieden heeft.

De precieze ceremonies, offergaven en gebruiken voor de viering van de Dag van de Doden verschillen per regio en stad, maar de hier beschreven essentiële tradities vormen een integraal onderdeel van het evenement dat overal in Mexico weerklank vindt.

Een bezoek aan een plaatselijke begraafplaats, waar familiegraven zijn getooid met kleur en versieringen, een plaatselijk park of plein waar ofrendas zijn verzameld, of een blik in een of meer van de plaatselijke huizen die worden opengesteld voor bezoekers tijdens deze periode en waar het leven van degenen die in het verleden liefdevol worden herdacht door de aanwezigen is een lonende en waardevolle culturele ervaring om te aanschouwen.