Pachacuti

Pachacuti jak narysował Guaman Poma

Pachacuti Inca Yupanqui (lub Pachacutec) był dziewiątym Sapa Inca (1438 – 1471/1472) Królestwa Cusco, które przekształcił w imperium Tawantinsuyu. W języku Quechua, Pachakutiq oznacza „Ten, który przebudowuje świat”. Podczas jego rządów Cuzco z wioski przekształciło się w imperium, które mogło konkurować z Chimu, a w końcu je pokonać. Rozpoczął on erę podbojów, która w ciągu trzech pokoleń rozszerzyła dominium Inków z doliny Cuzco na niemal całą cywilizowaną Amerykę Południową. Jego podboje były tak udane, że czasami nazywa się go „Napoleonem Andów”. Kiedy Pachacuti zmarł w 1471 roku, imperium rozciągało się od Chile na południu i Ekwadoru na północy, obejmując również współczesne kraje Peru i Boliwii, jak również większość północnej Argentyny.

Imperium Pachacuti było bogate i dobrze zorganizowane, z ogólnie humanitarnym traktowaniem swoich ludzi, w tym pokonanych. Imperium było tak naprawdę systemem federalnym. Hiszpanie potrzebowali zaledwie ośmiu lat, by zniszczyć najbogatszą kulturę w obu Amerykach, zastępując ją znacznie mniej sprawiedliwym systemem. Twierdzi się, że rząd Inków nie dopuszczał ani do nędzy, ani do bezrobocia, ponieważ produkcja, konsumpcja i dystrybucja demograficzna osiągnęły niemal matematyczną równowagę. Główne dziedzictwo cywilizacji, którą Pachacuti tak bardzo zbudował, polega na jej mocy inspirowania, w tym późniejszych grup oporu w tym rejonie przeciwko hiszpańskiej władzy.

Pochodzenie

Pachacuti, syn Inki Viracochy, był czwartym z dynastii Hanan. Imię jego żony podawane jest jako Mama Anawarkhi lub Coya Anahurque. Miał dwóch synów: Amaru Yupanqui i Tupaca Inca Yupanqui. Amaru, starszy syn, został pierwotnie wybrany na współregenta i ewentualnego następcę. Pachacuti później wybrał Tupaca, ponieważ Amaru nie był wojownikiem.

Sukcesja

Pachacuti nazywał się Cusi Yupanqui i nie miał być następcą swojego ojca Inki Viracochy, który mianował swojego brata Urco księciem koronnym. Jednak w samym środku inwazji Chankasów, tradycyjnych plemiennych wrogów Inków, na Cuzco, Pachacuti miał prawdziwą okazję do zademonstrowania swojego talentu. Podczas gdy jego ojciec i brat uciekli z miejsca zdarzenia, Pachacuti zebrał armię i przygotował się do desperackiej obrony swojej ojczyzny. W wyniku bitwy Chankas zostali pokonani tak dotkliwie, że według legendy nawet kamienie stanęły do walki po stronie Pachacuti. W ten sposób „Trzęsący Ziemią” zdobył poparcie swego ludu i uznanie swego ojca jako księcia koronnego i wspólnego władcy.

Dziewiąty Sapa Inca

Po śmierci ojca Pachacuti został jedynym władcą imperium Inków. Natychmiast rozpoczął energiczną serię kampanii wojskowych, które przekształciły małe państwo wokół Cuzco w potężny naród. To wydarzenie, mówi Brundage, „jest nam przedstawiane w źródłach jako najbardziej uderzające wydarzenie w całej historii Inków – rok pierwszy, jak to było”. Jego podboje we współpracy z Tupac Yupanqui (synem i następcą Pachacuti) były tak udane, że dziewiąty cesarz Inków jest czasami nazywany „Napoleonem Andów”. Kiedy Pachacuti zmarł w 1471 roku, imperium rozciągało się od Chile na południu i Ekwadoru na północy, obejmując również współczesne kraje Peru i Boliwii, jak również większość północnej Argentyny.

Pachacuti zreorganizował również nowe imperium, Tahuantinsuyu lub „zjednoczone cztery prowincje”. W ramach jego systemu istniały cztery apos, z których każdy kontrolował jedną z czterech prowincji (suyu). Pod tymi gubernatorami znajdowali się t’oqrikoq, czyli lokalni przywódcy, którzy zarządzali miastem, doliną lub kopalnią. Do czasu hiszpańskiego podboju Peru każdy apo miał pod sobą około 15 t’oqrikoq, ale możemy założyć, że było ich mniej, gdy Pachacuti po raz pierwszy zorganizował ten system. Ustanowił on również oddzielny łańcuch dowodzenia dla armii i kapłaństwa, aby stworzyć system kontroli i równowagi władzy.

Pachacuti wysłał szpiegów do regionów, które chciał mieć w swoim imperium. Ich zadaniem było odesłanie raportów wywiadowczych na temat ich organizacji politycznej, potęgi militarnej i bogactwa. Pachacuti komunikował się następnie z przywódcami tych krain, wychwalając korzyści płynące z przyłączenia się do jego imperium. Oferował im prezenty w postaci luksusowych dóbr, takich jak wysokiej jakości tkaniny, i obiecywał, że jako poddani Inków będą materialnie bogatsi. Większość akceptowała jego rządy jako fait accompli i zgadzała się na nie pokojowo, więc podbój militarny nie był konieczny. Istnieje pewne podobieństwo do tego, jak rzymscy cesarze myśleli, że ludzie powinni przyjąć ich rządy, jako przynoszące korzyści, dobre rządy i pax romana. Dzieci władcy były następnie sprowadzane do Cuzco, gdzie uczyły się o inkaskich systemach administracyjnych, zanim wróciły, by rządzić swoimi rodzinnymi ziemiami. Dzięki temu Inkowie mogli indoktrynować dzieci byłego władcy w inkaską szlachtę, a przy odrobinie szczęścia wżenić ich córki w rodziny w różnych zakątkach imperium.

Posąg Pachacuti w Machupicchu Pueblo w Peru.

Pachacuti przebudował znaczną część Cuzco, projektując je tak, by służyło potrzebom miasta imperialnego, a w istocie jako reprezentacja imperium. Dla każdego suyu istniał sektor miasta, skupiony wokół drogi prowadzącej do danej prowincji; szlachta i imigranci mieszkali w sektorze odpowiadającym ich pochodzeniu. Szlachta i imigranci mieszkali w sektorze odpowiadającym ich pochodzeniu. Każdy sektor był dalej podzielony na obszary dla hanan (górny) i hurin (dolny). Inka i jego rodzina mieszkali w centrum, w bardziej prestiżowym obszarze. Wiele z najbardziej znanych zabytków wokół Cuzco, takich jak wielka świątynia słońca Coricancha czy „forteca” Sacsayhuamán, zostało zbudowanych za panowania Pachacuti.

Mimo politycznych i wojskowych talentów Pachacuti nie poprawił systemu wyboru następnego Inki. Jego syn został następnym Inką bez żadnego znanego sporu po tym, jak Pachacuti zmarł w 1471 roku z powodu nieuleczalnej choroby, ale w przyszłych pokoleniach następny Inka musiał zdobyć kontrolę nad imperium, zdobywając wystarczające poparcie apos, kapłaństwa i wojska, aby albo wygrać wojnę domową, albo zastraszyć kogokolwiek innego przed próbą przejęcia kontroli nad imperium. Pachacuti jest również uznawany za osobę, która przesiedliła setki tysięcy ludzi w ramach masowych programów relokacji i przesiedlania, aby zająć najodleglejsze zakątki swojego imperium. Ci przymusowi koloniści, gdzie nazywali się mitimaes i reprezentowali najniższe miejsce w inkaskiej drabinie społecznej.

W wielu aspektach, jednakże, po podporządkowaniu, ludzie i ich władcy byli traktowani z szacunkiem. Władcy często pozostawali na swoich stanowiskach; kultury poddanych im ludzi były asymilowane, a nie niszczone.

Machu Picchu uważa się, że pochodzi z czasów Pachacuti.

Pachacuti był poetą i autorem Świętych Hymnów Situa.

1438 C.E.

1463 C.E.

1493 C.E.

Legacy

Widok na Machu Picchu, „zaginione miasto Inków”, które mogło zostać zbudowane przez Pachacutiego jako miejsce odosobnienia.

Pachacuti jest uważany w pewnym sensie za bohatera narodowego we współczesnym Peru. Podczas wyborów prezydenckich w 2000 r. kandydat na prezydenta, indiańska ludność metyska nadała Alejandro Toledo przydomek Pachacuti. Tradycja sławi jego „patriotyzm” i jego „pobożność” oraz „niekompetencję urzędującego króla”. często opisuje się go jako „oświeconego władcę”.”

Kiedy przybyli hiszpańscy konkwistadorzy i rozpoczęli podbój imperium, które Pachacuti tak bardzo przyczynił się do jego powstania, Hiszpanie widzieli niewiele lub nie widzieli żadnego powodu, aby zachować cokolwiek, co napotkali w cywilizacji Inków. Splądrowali jej bogactwa i pozostawili cywilizację w ruinie. Wyrafinowany system dróg i komunikacji oraz zarządzanie cywilizacją były nie lada osiągnięciem. Byli zachłanni na bogactwo, które istniało w bajecznych proporcjach, a nie na kulturę. Jednak, dzięki przetrwaniu języka i kilku szczątkowych śladów kultury, cywilizacja nie została całkowicie zniszczona. Wielka i względnie humanitarna cywilizacja Inków jest głównym dziedzictwem inspirującym, rezydującym w ludzkiej zdolności do wyobrażenia sobie, że tak bajecznie bogate, dobrze zorganizowane i ogólnie humanitarne społeczeństwo istniało kiedyś, wysoko w andyjskich wzgórzach.

Notes

• Bingham, Hiram. Inca Land: Explorations in the Highlands of Peru. Boston, MA: Houghton Mifflin, 1922. Dodo Press, 2009. ISBN 978-1409990055
• Brundage, Burr Cartwright. Imperium Inków. Norman, OK: University of Oklahoma Press, 1985. ISBN 97806119243.
• Curl, John trans. Sacred Hymns of the Situa. red-coral.net. Retrieved October 25, 2008.
• MacCormack, Sabine. Na skrzydłach czasu: Rome, the Incas, Spain, and Peru. Princeton, NJ: Princeton University Press, 2007. ISBN 9780691126746
• Rostworowski, Maria. „Inca Succession.” The Incas. Retrieved October 25, 2008.
• Sarmiento de Gamboa, Pedro, Brian S. Bauer, and Vania Smith. The History of the Incas. Austin, TX: University of Texas Press, 2007. ISBN 978-1463688653

.