Zwingli, Huldrych (1484-1531)

Huldrych Zwingli, geboren te Wildhaus, Zwitserland, op 1 januari 1484, was een leidende figuur in de Protestantse Reformatie in Zwitserland. In tegenstelling tot de beweging van Maarten Luther resulteerden Zwingli’s inspanningen echter niet in de vorming van een afzonderlijke kerk. Als zoon van een vrije boer die dorpsbestuurder werd, groeide Zwingli op in een comfortabele omgeving. Zijn oom Bartholomaus Zwingli, pastoor van Wildhaus en later deken van Wesen, had een sterke invloed op de interesses van zijn neef. Omdat Zwingli van jongs af aan een natuurlijke aanleg voor muziek had, probeerden de Dominicanen hem te rekruteren, maar zijn vader en oom haalden hem over om een universitaire studie te volgen in Wenen (1498) en daarna in Bazel (1502). Nadat hij in 1504 was afgestudeerd, voorzag hij in zijn levensonderhoud door les te geven, en in die tijd maakte hij kennis met de geschriften van de hervormer Thomas Wyttenbach. Twee jaar later werd Zwingli priester gewijd en begon hij serieus Hebreeuws en Grieks te studeren. Hij voelde zich ook steeds meer aangetrokken tot klassieke studies en de theologische geschriften van de kerkvaders.

Zwingli werd al snel een groot voorstander van het Renaissance humanisme en begon een belangrijke correspondentie met Erasmus. In 1518 werd Zwingli tot volkspastoor benoemd in de Grossmünster in Zürich. Twee jaar later begon hij met het schrijven van een reeks uiteenzettingen over het Nieuwe Testament, die nauw aansloten bij het werk van andere hervormers uit die tijd en bijdroegen aan de Zwitserse Reformatie. Hij bekritiseerde onder andere het vasten, de verkoop van aflaten en het celibaat van geestelijken.

Omstreeks 1525, in antwoord op zijn groeiende vrees dat katholieke vorsten zouden kunnen proberen protestantse bolwerken binnen te vallen, probeerde Zwingli zich te verenigen met andere hervormers zoals Luther om een gemeenschappelijke verdediging te plannen. Uiteindelijk bleven de partijen echter militair en theologisch verdeeld. Zwingli’s visie op rechtvaardiging door geloof was niet anders dan die van Melanchthon, maar de twee mannen verschilden sterk van mening over de leer van de Eucharistie. Zwingli stelde dat het brood en de wijn slechts symbolisch waren voor het lichaam en bloed van Christus; de Heiland was met de gelovige in de geest wanneer hij deelnam aan de eucharistische elementen. Luther daarentegen voelde zich door de Schrift verplicht te aanvaarden dat “dit is mijn lichaam” betekende dat de elementen van Christus’ bloed en lichaam “in, met en onder het brood en de wijn” waren. Deze opvatting wordt vaak consubstantiatie genoemd om haar te onderscheiden van transsubstantiatie, de katholieke leer volgens welke het brood en de wijn hun uiterlijke vorm behouden, maar door de priester inhoudelijk worden veranderd in het eigenlijke lichaam en bloed van Christus zodra hij de woorden van de consecratie uitspreekt. Dit geschil over de Eucharistie verzwakte de protestantse gelederen aanzienlijk. In 1531 moedigde Zwingli de protestantse kantons aan om de katholieke kantons aan te vallen om te voorkomen dat zij een offensief zouden beginnen. Het kanton Bern koos echter voor economische sancties die de katholieken aanzetten tot een aanval op Zürich in oktober van dat jaar. Zwingli vergezelde de troepen en sneuvelde tijdens een veldslag bij Kappel op 11 oktober 1531. De plaats waar hij sneuvelde is gemarkeerd door een zwerfkei waarop zijn naam en data zijn gegraveerd.

Bibliografie

Werken van de auteur

Bromiley, G.W., trans. Zwingli en Bullinger. Philadelphia: The Westminster Press, 1953.

Werken over de auteur

Stephens, W.P., Zwingli: An Introduction To His Thought. Engeland, Clarendon Press; New York, Oxford University Press, 1992.