Paracetamol is een van de meest gebruikte en voorgeschreven geneesmiddelen vanwege zijn werkzaamheid en veiligheid (innemen van de aanbevolen dosis). Het gebruik ervan heeft namelijk nauwelijks bijwerkingen en is, zolang het van korte duur is, toegestaan tijdens de lactatie en de zwangerschap.
Deze werkzame stof is in verschillende vormen verkrijgbaar (tabletten, bruistabletten of orodispergeerbare tabletten, capsules en sachets, maar ook zetpillen en orale oplossingen, waarbij deze laatste de farmaceutische vormen bij uitstek zijn bij kinderen), zodat kan worden gekozen voor de optie die het best beantwoordt aan de therapeutische behoeften van de patiënt.
Alicia de Toro, apotheker bij het Geneesmiddelen Informatie Centrum van het Officieel College van Apothekers van Zaragoza, legt uit dat het belangrijk is om de toediening van geneesmiddelen zo gemakkelijk mogelijk te maken om meer succes te boeken bij het volhouden van de behandeling.
“Het wordt zowel gebruikt om pijn te verlichten dankzij zijn pijnstillende werking als om koorts te verminderen, dankzij zijn koortswerende werking,” zegt de deskundige.
Hoewel, zoals Juan Gabriel García Ballesteros, Nationaal Coördinator van de Werkgroep Drug Management, Klinische Inertie en Patiëntveiligheid van de Spaanse Vereniging van Eerstelijns Geneesheren (Semergen), opmerkt, heeft het geen ontstekingsremmende werking.
Wanneer wordt het gebruik aanbevolen?
Omwille van zijn koortswerende en pijnstillende werking is paracetamol geïndiceerd voor de behandeling van ziekten met koorts of lichte tot matige pijn bij volwassenen en kinderen. In het laatste geval wordt het beschouwd als het koortswerende en pijnstillende middel bij uitstek.
“Het zal daarom nuttig zijn voor de behandeling van hoofdpijn, tandpijn, menstruatiepijn, verwondingen die geen ontsteking met zich meebrengen of de behandeling van symptomen veroorzaakt door griep,” zegt De Toro.
Wat is de juiste dosis en hoe moet het worden ingenomen?
Aangezien paracetamol in veel verschillende vormen bestaat, wordt het ook in verschillende doseringen op de markt gebracht en paracetamol in 325mg, 500mg, 650mg en 1g is in de apotheek te vinden.
In het achterhoofd houdend dat elke patiënt de minimale dosis moet krijgen die effectief is om het gewenste effect te bereiken, legt De Toro uit dat de gebruikelijke dosering bij volwassenen, oraal ingenomen, varieert van 500-1000mg om de 6-8 uur, afhankelijk van de intensiteit van de symptomen. Bij kinderen wordt paracetamol gebruikt in zetpillen en in orale oplossing, waarvan de dosis wordt berekend op basis van hun gewicht en leeftijd.
“Om snel verlichting van de pijn te krijgen, is het het beste om het in te nemen zonder voedsel, omdat dit interfereert met de absorptietijd van de paracetamol, met een glas vloeistof, bij voorkeur water,” voegt hij eraan toe, erop wijzend dat als de pijn niet binnen 5 dagen afneemt, de koorts meer dan 3 dagen aanhoudt of de symptomen verergeren, het nodig is om een arts te raadplegen.
Wat zijn de risico’s van het innemen?
García Ballesteros benadrukt dat het een van de veiligste medicijnen is. Er zijn dan ook situaties waarin voorzichtigheid geboden is.
Om te beginnen veroorzaakt langdurig gebruik in hoge doses interstitiële nefropathie. “De dosis bij volwassenen mag niet hoger zijn dan 4 g per dag en bij kinderen is het altijd raadzaam de dosis aan te passen aan het gewicht (10-15 mg/kg/dosis en 40-60 mg/kg/dag). In het algemeen wordt altijd aanbevolen de laagste effectieve dosis en de kortst mogelijke tijd te gebruiken.”
García Ballesteros voegt hieraan toe dat het met voorzichtigheid moet worden toegediend, “waarbij langdurige behandeling moet worden vermeden bij patiënten met bloedarmoede, hart- of longziekten of ernstige nierdisfunctie (in het laatste geval is incidenteel gebruik aanvaardbaar, maar langdurige toediening van hoge doses kan het risico van nadelige niereffecten vergroten)”.
Anderzijds herinnert de Semergen-woordvoerder eraan dat het gebruik van paracetamol bij patiënten die regelmatig alcohol gebruiken (drie of meer alcoholische dranken per dag) leverschade kan veroorzaken. “Bij chronische alcoholisten mag niet meer dan 2 g paracetamol per dag worden toegediend”, voegt hij eraan toe.
Ten slotte beveelt de deskundige voorzichtigheid aan bij astmapatiënten die gevoelig zijn voor acetylsalicylzuur. Bij deze patiënten zijn namelijk lichte bronchospastische reacties met paracetamol (kruisreactie) beschreven, hoewel deze slechts bij minder dan 5 procent van de geteste patiënten voorkwamen.”
Del Toro voegt aan deze aanbevelingen toe om het gelijktijdige gebruik van verschillende geneesmiddelen die paracetamol in hun samenstelling bevatten, te vermijden, omdat dit tot intoxicatie kan leiden.
Waarin verschilt het van ibuprofen?
Het belangrijkste verschil tussen paracetamol en ibuprofen is dat ibuprofen tot de groep van de niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s) behoort, en dus ontstekingsremmend werkt (terwijl paracetamol dat niet doet). Zij hebben een antipyretisch en een analgetisch vermogen gemeen. Dat wil zeggen dat ibuprofen niet alleen helpt om de pijn te verlichten en de koorts te verminderen, maar ook ontstekingen vermindert.
“Een ander aspect waarin de twee geneesmiddelen verschillen, heeft te maken met de bijwerkingen die kunnen optreden na toediening; ibuprofen veroorzaakt maag-darmstoornissen, die verergeren bij langdurig gebruik en hoge doses, terwijl paracetamol die niet heeft. Het heeft ook cardiovasculaire en dermatologische bijwerkingen, en kan de lever en de nieren aantasten,” voegt De Toro eraan toe.
Hieraan voegt García Ballesteros toe dat paracetamol, in tegenstelling tot ibuprofen, niet wordt beschouwd als een gastrolesief geneesmiddel. “Het wordt snel en bijna volledig geabsorbeerd via de dunne darm en langzamer via het rectum. Het heeft ook geen invloed op de bloedstolling of de aggregatie van bloedplaatjes.”
Waarom wordt het soms gecombineerd met andere geneesmiddelen?
Paracetamol is over het algemeen een goed verdraagbaar geneesmiddel met weinig interacties, waardoor het gecombineerd kan worden met andere werkzame bestanddelen in dezelfde doseringsvorm. Het voordeel hiervan is dat door toediening in één enkele dosis het gewenste effect kan worden bereikt.
“Door paracetamol te combineren met andere pijnstillende werkzame stoffen, zoals codeïne of tramadol, kan de pijnstillende werking worden versterkt en kan dus intensievere pijn worden bestreden, hoewel het in deze gevallen altijd de arts zal zijn die de noodzaak van deze combinatie beoordeelt”, aldus De Toro.
Een ander voordeel van het combineren van geneesmiddelen is dat meer dan één symptoom tegelijk kan worden behandeld.
“Het is gebruikelijk om een grote verscheidenheid aan griepwerende middelen op de markt te vinden, die paracetamol combineren met een antihistaminicum en een decongestivum, waardoor de symptomen van verkoudheid en griep, zoals niezen, verstopte neus, algemeen ongemak, pijn en koorts, worden verminderd,” concludeert hij.
*Video geproduceerd door de Algemene Raad van Officiële Verenigingen van Apothekers.