Hoewel schaamte en schuldgevoel op elkaar lijken, is schaamte sterk gecorreleerd met verslaving, depressie en agressie. Schuldgevoel daarentegen is gekoppeld aan empathie en begrip voor andere perspectieven.
Wat is het verschil? In haar TED-talk zei Brené Brown:
Schaamte is een focus op jezelf, schuldgevoel is een focus op gedrag. Schaamte is: “Ik ben slecht.” Schuldgevoel is: “Ik heb iets slechts gedaan.” Hoeveel van jullie zouden bereid zijn om te zeggen: “Het spijt me, ik heb een fout gemaakt”, als je iets deed dat mij kwetste. Ik heb een fout gemaakt?” Hoeveel van jullie zouden dat willen zeggen? Schuldgevoel: Het spijt me. Ik heb een fout gemaakt. Schaamte: Het spijt me. Ik ben een fout.
Maar het is niet alleen een kleinzielige kwestie van semantiek. Brown legt verder uit:
Schaamte is zeer, zeer gecorreleerd met verslaving, depressie, geweld, agressie, pesten, zelfmoord, eetstoornissen.
Hier is wat je zelfs nog meer moet weten: Schuldgevoel is omgekeerd gecorreleerd met die dingen. Het vermogen om iets wat we hebben gedaan, of nagelaten te doen, af te zetten tegen wie we willen zijn, is ongelooflijk adaptief. Het is ongemakkelijk, maar het is adaptief.
Clinisch psycholoog Mary C. Lamia legde in Psychology Today uit dat pestkoppen bijzonder vatbaar zijn voor schaamte. Ze schreef: “Dat betekent dat ze bang zijn dat hun falen of tekortkomingen zullen worden blootgelegd. Een persoon kan problemen hebben met schaamte en toch een hoog gevoel van eigenwaarde hebben, en dit is wat een persoon doet handelen als een bullebak.” Deze studie (en andere die erin worden aangehaald) ondersteunen Brown’s bewering dat schaamte bijdraagt aan geweld en woedeopwekking.
De oplossing is niet om van schaamte af te komen. Schaamte is natuurlijk, en hoort bij onze menselijke relaties. Maar we hebben geleerd: “Laat ze nooit zien dat je zweet.” Brown zegt dat de oplossing is om het tegenovergestelde te doen: Wees kwetsbaar.
En hoe zit het met Brown’s bewering dat schuld omgekeerd gecorreleerd is met woede? Dit artikel gepubliceerd in het Journal of Personality suggereert dat schuld gekoppeld is aan prosociale, relatie-verbeterende effecten. Eén studie vond dat schaamte was gekoppeld aan persoonlijk leed, terwijl schuld was gekoppeld aan perspectief nemen.
Hoewel dit implicaties heeft voor hoe we onze eigen tekortkomingen en mislukkingen framen, zouden we ons ook moeten omringen met mensen die van nature minder schaamte-gevoelig en meer schuld-gevoelig zijn.
We maken allemaal fouten, maar dat maakt ons nog geen mislukkelingen.
Listening to Shame | TED Talks via Farnam Street