Lambert onthulde ook dat Watts’ 4-jarige dochter, Bella, Watts het lichaam van Shannan zag verplaatsen “en wat hij zei was: ‘Mama is ziek, we moeten haar naar het ziekenhuis brengen om haar beter te maken.'” Watts nam de meisjes vervolgens mee in zijn truck en smoorde ze voordat hij ze begroef in een olievat.
Populair op Rolling Stone
Hoewel de zaak mensen in het hele land met afschuw vervulde, zijn de daden van Watts niet ongekend. In veel opzichten past hij precies in het patroon van familievernielers, een term voor mannen (meestal blanke mannen in de 30) die hun hele familie vermoorden. Hier is een overzicht van de psychologie achter familievernietiging, en wat de mannen drijft die zulke gruwelijke daden begaan.
Wat is familievernietiging?
Familievernietigers is een term die wordt gebruikt om mannen te beschrijven (meestal blanke mannen in de 30) die hun hele gezin vermoorden. De technische term is “familicide, die in feite verwijst naar het doden van iemands partner of echtgenoot en een of meer van de kinderen, gevolgd door de zelfmoord van de dader,” legt Dr. Neil Websdale uit, directeur van het Family Violence Institute in Northern Arizona, die in 2010 een boek over het onderwerp heeft gepubliceerd.
Vaak worden gevallen van gezinsvernietiging ingegeven door een uitlokkend incident, zoals het verlies van een baan, zegt Dr. N.G. Berrill, forensisch psycholoog en directeur van New York Forensics, een particuliere adviesgroep in New York City. (Noch Websdale noch Berrill hebben enig verband met de zaak Watts.) Er zijn “verschillende scenario’s: één is dat er langdurige chaos of ruzie in huis is, of als er zorgen zijn over ontrouw, of als er een geschiedenis van huiselijk geweld is,” zegt hij.
Hoe dan ook, het is meestal “het hoogtepunt van een zeer slechte situatie die is blijven etteren”, zegt Berrill.
Wat zijn enkele van de bepalende kenmerken van familievernielers?
In het algemeen hebben familievernietigingszaken de neiging om op iets van een “continuüm” te vallen, zegt Websdale. “In sommige gevallen gaat het om zeer gewelddadige, controlerende en vrouwenhatende plegers van geweld in huiselijke kring, die zich tot aan het moment van de moord schuldig maken aan veel huiselijk geweld,” zegt hij. “Aan de andere kant van het continuüm – dat echt gaat over het vermogen om woede te reguleren of te onderdrukken – kijk je naar meer gecontroleerde, onderdrukte, depressieve individuen die op de rand van een psychotische breuk kunnen staan.”
Af en toe zullen familievernielers worstelen met drugs- of alcoholmisbruik, waardoor hun vermogen om hun impulsen te beheersen afneemt; soms zullen ze tekenen van psychotisch gedrag vertonen, zoals wanen of paranoia. “Ik heb een aantal gelegenheden gezien waarbij de psychotische reactie of de wanen die het psychotische gedrag sturen, deze persoon ervan overtuigd hebben dat er iets kwaadaardigs rondwaart, misschien bezetenheid. Mensen in de familie zijn erop uit om hen te vermoorden,” zegt Berrill. “Het is een soort vergelding, maar dan uit een psychotische overtuiging. Misschien wel het meest angstaanjagend is dat Webdale zegt dat “ongeveer een derde” van de mannen die hun familie vermoorden “de meer onderdrukte, depressieve daders betreft, waarbij we geen bekende geschiedenis van huiselijk geweld hebben.” Hoewel hij voorzichtig is om op te merken dat dat niet betekent dat er geen voorgeschiedenis van huiselijk geweld was (en voor wat het waard is, er is geen aanwijzing dat Watts gewelddadig was tegen zijn vrouw en dochters), is het duidelijk dat het fenomeen niet beperkt is tot mannen die voldoen aan het profiel voor huiselijk geweld.
Vaker nog worden gezinsvernielers gekenmerkt door een overweldigend gevoel van woede, of het nu onderdrukt is of niet. “Er moest een laatste stressfactor zijn in dat soort scenario’s, waarbij iemand gewoon bepaalt dat hij zo boos of woedend was dat hij gewoon zijn gezin gaat vermoorden,” zegt Berrill.
Hoe past de zaak Watts in dit alles?
In de grotere context van familievernietigingszaken is de zaak Watts enigszins uniek. Om te beginnen is er geen bewijs dat hij geprobeerd heeft zichzelf van het leven te beroven nadat hij zijn gezin had vermoord, zoals de meeste gezinsvernielers doen. “De persoon die het doet, heeft het gevoel dat hij zijn familie voor dreigende financiële schade, ruïnering of schaamte behoedt, dus doodt hij zijn familie en zichzelf,” zegt Berrill. Slechts enkele uren nadat hun verdwijning werd gemeld, verscheen Watts op de lokale tv om te pleiten voor hun veilige terugkeer, en zijn webgeschiedenis onthult dat hij vrolijk een relatie met zijn nieuwe vriendin plande, sieraden en afgelegen weekendjes weg googelde.
Websdale gelooft dat dit gedrag kan zijn voortgekomen uit Watts’ overtuiging dat hij weg kon komen met de moorden. “Ik denk dat het feit dat hij geen zelfmoord heeft gepleegd, wijst op zijn agressieve, narcistische persoonlijkheid, die zegt dat hij denkt dat hij hiermee weg kan komen,” zegt hij. “Het zegt iets over het feit dat hij erg op zichzelf is gericht en het recht heeft om dit soort dingen te doen.”
Bovendien had Watts, in tegenstelling tot veel gezinsvernielers, geen geschiedenis van huiselijk geweld of controlerend, gewelddadig gedrag; ook werd hij niet gemotiveerd door een dreigende catastrofale gebeurtenis, zoals een dreigend baanverlies of een financiële ramp. Hoewel hij zijn motief niet heeft onthuld, te oordelen naar het verslag van de aanklager dat hij kort voor de moorden ruzie had met Shannan over het willen scheiden, lijkt het erop dat hij gewoon werd gedreven door een verlangen om een nieuwe relatie te beginnen met een andere vrouw, zonder te worden belast door zijn familie. “Hij behield zijn recht om een relatie na te streven die hij wilde, en het liefst zonder opgesloten te zitten,” zegt Berrill.
Lambert’s onthulling dat Shannan dreigde de kinderen bij Watts weg te halen, kan ook hebben meegespeeld in zijn motief voor de moorden. “Als hij werd geconfronteerd met zijn echtgenote en zij dreigde de kinderen weg te nemen en hij ze nooit meer zou zien vanwege zijn affaire, kan dat een niveau van woede hebben uitgelokt dat resulteerde in zijn onvermogen om zichzelf te beheersen,” zegt Berrill. “In plaats van ‘je neemt de kinderen van me af’, is het nu ‘ik neem de kinderen af door ze te vermoorden’.” Daarom denkt Websdale dat Watts “in het profiel past van een soort antisociale persoonlijkheidsstoornis,” die volgens hem ongeveer een vijfde van de gezinsvernielers beschrijft.
Hoe vaak komen gezinsvernietigingszaken voor?
Al met al komen gezinsvernietigingszaken helemaal niet vaak voor: Webdale schat dat er slechts “tussen de 10 en 20 gevallen per jaar zijn,” wat, in tegenstelling tot het aantal gevallen van moord op intieme partners (1.500 per jaar), het tot een uiterst zeldzaam fenomeen maakt.
Maar wanneer ze zich voordoen, leidt de gruwelijke aard van het misdrijf, evenals de bredere implicaties van dergelijke gevallen, gewoonlijk tot een grote hoeveelheid media-aandacht. “Er is een les hier voor veel mensen, en… het is dat je nooit volledig kunt weten wat er in iemands hart en ziel omgaat, vooral wanneer ze zo kwetsbaar en psychisch gebrekkig zijn als sommige van deze mensen zijn,” zegt Webdale.
Hoewel enigszins een uitzondering in de context van familievernietigingszaken, onthult de zaak Watts niet alleen de gruwelijke diepten waartoe de mensheid kan zinken, maar ook hoe weinig we kunnen doen om op dergelijke gebeurtenissen te anticiperen of ze te voorkomen. De waarheid van de zaak Watts – dat we nooit echt kunnen weten wat er in iemands hart omgaat – is zo somber dat de wetenschap hoe zeldzaam zulke gevallen zijn, weinig troost biedt.
“Om heel eerlijk te zijn, krijg ik deze vraag de hele tijd gesteld met betrekking tot moord door intieme partners. Je kunt het helemaal niet voorspellen,” zegt Websdale onomwonden op de vraag of er signalen zijn dat een man in staat is zijn gezin te vermoorden. “zie mensen die uiteindelijk vermoord worden en zich niet bewust zijn van iemands potentieel daartoe, denken: ‘Oh, nee, hij zou mij dit nooit aan kunnen doen,’ of: ‘Hij zou dit de kinderen nooit aan kunnen doen.’ Het onderzoek is duidelijk: deze jongens hebben een geheim leven, om eerlijk te zijn. Ze fantaseren. Ze plannen. Ze strategiseren, soms. Ze houden het voor zichzelf. Dat in gedachten houden is belangrijk.”