Er zijn dus hammams en hamams. En hoewel de schrijfwijze bijna hetzelfde is, kunnen de verschillen stevig zijn en is de kans groot dat jouw idee van een hammam niet helemaal strookt met de werkelijkheid.
Geen paniek, een traditionele Marokkaanse hammam is minstens zo aangenaam, je hoeft maar met een paar dingen rekening te houden. Verwachtingsmanagement, heet dat. Let dus goed op.
Wat kunt u verwachten bij een bezoek aan een hammam
De hammam. Een glansrijke traditie in de Arabische wereld waarbij mensen naar een badhuis gaan om zich grondig te wassen en te schrobben. Wie in de westerse wereld een hammam bezoekt, krijgt waarschijnlijk een gecommercialiseerde versie voorgeschoteld met milde massages en andere toeters en bellen die niet altijd iets te maken hebben met een traditionele hammam.
De traditionele Marokkaanse hammam
Omdat mijn schoonfamilie Marokkaans is en ik onlangs heb geleerd hoe het moet, dat hammamgedoe, een paar punten om op te schrijven voor als u Marokko bezoekt en een traditioneel badhuis wilt bezoeken in plaats van de toeristische versie.
Ten eerste: gooi alle gedachten die u over de hammam hebt overboord. In een normale hammam, waar de meeste Marokkanen een keer per week te vinden zijn, zit u niet in een privé-ruimte op een voorverwarmde marmeren steen. In een traditioneel Marokkaans badhuis zit je gewoon op de grond tussen andere mensen van jouw geslacht – er wordt niet gemengd. De vloer is wel warm, net als de kamer waarin je zit.
In een traditionele hammam hoef je niet te verwachten dat iemand water over je heen gooit, of dat iemand je huid schrobt. Dat kun je zelf doen, of als je met iemand naar de hammam gaat: doe het voor elkaar. Dat is hoe de meeste hammambezoekers in Marokko het aanpakken: de een scrubt de ander en visa versa. In Marokko is het scrubritueel ook een blijk van liefde tussen vrienden en familie.
Heeft u zelf geen zin om uw hand in een scrubhandschoen te steken? In het badhuis zijn altijd een paar medewerkers die op verzoek scrubben. Uiteraard betaal je daar een klein bedrag voor en dat is meer dan logisch want ze neemt er de tijd voor, scrubt je van top tot teen en doet dat zeer grondig. Zo grondig dat je hier en daar een blauwe plek kunt oplopen.
Scrubben in een hammam
Komen we bij het onderdeel scrubben, waar we blijkbaar niet veel van weten. In de eerste plaats wordt schrobben niet met zeep gedaan, maar alleen met een schrobhandschoen en wat water (daarna was je jezelf met zeep). Ook gaan we er veel te voorzichtig mee om. Wat wij hier schrobben noemen, zou je ‘strelen’ kunnen noemen. Scrubben is echter liefde, schrobben doe je met een harde hand. Alsof je een stuk hout bent dat flink geschuurd moet worden… dat is scrubben. Het idee is dat die dode huidcellen die je kwijt wilt zichtbaar van je huid rollen, omdat je herhaaldelijk met een stevige hand over hetzelfde stukje huid hebt gewreven. Bijna ongemakkelijk. Maar, ik beloof u hierbij dat uw huid – na zo’n scrubbeurt in een echte hammam – nog nooit zo zacht heeft aangevoeld.
Als u een traditionele hammam bezoekt, neem dan uw eigen spullen mee
Wat u in gedachten moet houden als u een hammam bezoekt, is dat u uw eigen gereedschap mee moet nemen. Dat wil zeggen: een paar grote emmers om met heet water te vullen (als de ene leeg is, gebruikt u de andere, terwijl u de ene weer laat vollopen); een schepemmer met handvat om het water gemakkelijk uit de grote emmer te scheppen om over u heen te gieten; een krukje voor wie niet op de grond wil zitten; een schrobhandschoen; zeep en shampoo; handdoeken. Je moet het equivalent van ongeveer vijf euro entreegeld betalen. Als je door een Hammam-medewerker wilt worden geschrobd, betaal je een paar euro extra. Het is belachelijk goedkoop, dus als je tevreden bent over je scrubbeurt, geef je een leuke fooi.
Na mijn eerste hammambezoek begreep ik ineens waarom mijn partner hier in Nederland soms klaagde dat hij zich niet schoon voelde. Ik dacht toen: wat een onzin, je hebt toch gewoon gedoucht? Nu weet ik wel beter. Na een hammambezoek ben je niet schoon, je bent brandschoon, zelfs tussen je tenen. Een heerlijk gevoel. Je huid straalt, je hebt een gezonde blos op je wangen en je bent verrukkelijk rozig.
Traditionele hammam of liever een spa in Marrakech?
Er is geen tekort aan badhuizen in Marokko. Als u er een wilt bezoeken, vraagt u gewoon iemand op straat naar het dichtstbijzijnde. Als u een beetje preuts bent, is een bezoek aan een toeristische versie (hammam met spa) misschien leuker. Persoonlijk houd ik meer van de traditionele, omdat die een sfeer heeft die niet te kopiëren is. Het is verfrissend om veel mensen in alle rust bij elkaar te zien zitten om liefde en aandacht aan hun lichaam te geven. Niemand is ongemakkelijk of onzeker, iedereen doet zijn ding, soms maken ze een praatje.
Dit gezegd hebbende, ben je binnenkort in Marrakech en wil je wat super-de-luxe? Ga dan naar Heritage Spa. Op internet schrijven ze erover: “Beste spa in Marrakech.” En: “Totaal hemels.” Het interieur is kleurrijk, typisch Marokkaans en gezellig. De behandelingen zijn niet goedkoop, maar elke dirham waard. Een klein advies: boek na je hammambezoek en scrub een massage met arganolie om je huid te rehydrateren en superglad en zacht te maken. Heritage Spa is te vinden in de wijk Bab Doukkala, in de medina. Nu we toch op de luxe toer zijn, de spa in het vijfsterrenhotel Royal Mansour is net een sprookje – schandalige luxe zou je het kunnen noemen, ik bedoel zoek het maar op dan weet je waar ik het over heb. Of probeer Les Bains de Marrakech. Ook niet slecht. Heb je niets met hammams, maar wel met woestijnkampen? Ook voor jou hebben we iets!