Voetrot wordt gedefinieerd als een besmettelijke ziekte bij evenhoevige zoogdieren die een ontsteking van de voet veroorzaakt en vervolgens kreupelheid (Blood en Radositis, 1989). Kreupelheid kan in alle sectoren van de rundvleessector leiden tot verminderde prestaties. Geschat wordt dat ongeveer 20% van de kreupelheid bij alle runderen – melkvee en rundvee – wordt toegeschreven aan voetrot (Step, et al., 2016). Alleen al in de rundvleessector wordt naar schatting 75% van alle gediagnosticeerde kreupelheden bij runderen toegeschreven aan voetrot (Currin et al., 2009). Runderen in de veevoederplaats hebben naar verluidt bijna een half pond lagere gemiddelde dagelijkse winst als ze te kampen hebben met voetrot (Brazzle, 1993). Daarom betekent voetrot een aanzienlijk economisch verlies voor de industrie als gevolg van verminderde prestaties.
Wat veroorzaakt voetrot?
Bacteriën zijn verantwoordelijk voor de oorzaak van voetrot. De belangrijkste voetrot veroorzakende bacterie bij vee is Fusobacterium necrophorum, een alomtegenwoordige bacterie die in het milieu voorkomt. Onderzoekers hebben deze bacterie geïsoleerd op het oppervlak van gezonde poten, in de pens en in de uitwerpselen van runderen. Andere bacteriën die aanwezig zijn op gezonde voeten kunnen de virulentie van F. necrophorum verhogen en zo de incidentie van voetrot vergroten (Currin et al., 2009). Pas na een verwonding van de voet – veroorzaakt door lopen op ruwe oppervlakken of staan in natte, vochtige en/of modderige omstandigheden, met als gevolg een verzwakking van het voetweefsel – slaat de bacterie toe en richt een ravage aan in de voet. Een andere veel voorkomende oorzaak van voetrot is wanneer vee snel van natte naar droge omstandigheden gaat. Hierdoor kan de huid gaan schuren en barsten, waardoor F. necrophorum de kans krijgt het weefsel van de hoef binnen te dringen. Mineraaltekorten in zink, selenium en koper zijn ook bekende oorzaken van voetrot (NRC, 2017). Omdat voetrot kan worden veroorzaakt door een alomtegenwoordige bacterie, wordt het niet als besmettelijk beschouwd.
Symptomen van voetrot
Clinische voetrot zal zich presenteren met de volgende symptomen:
- Extreme pijn, leidend tot het plotseling optreden van kreupelheid
- Verhoogde lichaamstemperatuur
- Bilaterale zwelling van de interdigitale weefsels, rond de haarlijn en de coronaire band van de hoef. De zwelling kan leiden tot een groter dan normale scheiding van de klauwen
- Necrotische laesies in de interdigitale ruimte, met een vieze geur
- Verlaagde voederopname
Deze symptomen kunnen lijken op de symptomen van andere voetproblemen die vaak voorkomen bij vleesvee. Bijvoorbeeld, digitale dermatitis, algemeen aangeduid als harige hielwrat, wordt vaak verward met voetrot wanneer runderen kreupel worden (Step et al., 2016). Digitale dermatitis tast echter alleen de huid aan in het gebied van de hielbol en tot aan het gebied van de dauwklauw. Digitale dermatitis produceert ook geen vieze geur, is meer gecentraliseerd en is besmettelijk.
Hoe voetrot te behandelen
Als de juiste diagnose is gesteld, kan voetrot worden behandeld. De behandeling van voetrot is het meest succesvol als ze in een vroeg stadium wordt voltooid, tegen het begin van de ziekte. De meest gebruikelijke methode van behandeling is via tetracycline antibiotica (Currin et al., 2016). Het is van cruciaal belang om een lokale dierenarts te raadplegen voor aanbevelingen over antibiotica en de juiste doseringsniveaus. Andere veel voorkomende behandelingen zijn het wrijven van een gesteriliseerd touw of bindtouw tussen de tenen van het dier om het necrotische weefsel te verwijderen, gevolgd door het aanbrengen van een topisch antimicrobieel middel en het eenvoudig schoon en droog houden van de voet terwijl de antibiotische behandeling wordt gegeven.
Er zijn praktijken die het risico op voetrot in een kudde kunnen helpen verminderen. Bijvoorbeeld, indien veroorzaakt door natte en modderige omstandigheden, zorg voor een goede drainage en de helling van weiden of stallen, zodat vocht zich niet verzamelt op plaatsen waar vee vaak samenkomt. Bovendien kan voetrot worden tegengegaan door ruwe plekken glad te maken en ervoor te zorgen dat de weiden en hokken vrij blijven van scherpe brokstukken die schaafwonden of krassen op de hoeven kunnen veroorzaken. Het is gebleken dat het voeren van vee met de juiste hoeveelheden mineralen het optreden van voetrot vermindert. Het is bekend dat zink van cruciaal belang is voor het behoud van de integriteit van de huid en de hoef (NRC, 2016); daarom moet zink in de juiste hoeveelheden worden gevoerd – en zelfs in hogere hoeveelheden, als bekend is dat voetrot een veelvoorkomend probleem is (Kellems en Church, 2010). Organische zinkcomplexen worden gewoonlijk in normale hoeveelheden opgenomen in rundvleesvoeders. Gezien de verhoogde biobeschikbaarheid van zink in zijn organische vorm, is het echter verstandig om de juiste zinkstatus van de veestapel te verzekeren om de incidentie van voetrot te verminderen. Hoewel van jodium niet bekend is dat het een mineraal is dat direct betrokken is bij de integriteit van de poten, is gebleken dat EDDI in de voeding, een gebruikelijke bron van jodium die wordt gebruikt in mineraalsupplementen en premixen, gunstig is voor de preventie van voetrot.
Voetrot is een belangrijke oorzaak van kreupelheid bij vleesvee en kan in sommige veestapels leiden tot een groot economisch en productieverlies. Hoewel voetrotveroorzakende bacteriën overal te vinden zijn en soms onvermijdelijk zijn, kunnen een snelle behandeling in een vroeg stadium en een goed onderhoud van weiden en hokken helpen de kans op klinische voetrot bij vleesvee te verkleinen. Ook het op peil houden van het zink- en jodiumgehalte tijdens alle productiefasen in vormen zoals EDDI en organische complexen zoals Alltech’s Bioplex Zinc kan de bescherming tegen voetrot maximaliseren.