Iedereen kan daden van vriendelijkheid waarderen. Maar als het erom gaat uit te leggen waarom we dat doen, nemen mensen vaak een van de twee extreme standpunten in. Sommigen denken dat vriendelijkheid iets volkomen onbaatzuchtigs is dat we doen uit liefde en zorg, terwijl anderen geloven dat het slechts een hulpmiddel is dat we op slinkse wijze gebruiken om populairder te worden en de vruchten ervan te plukken.
Maar onderzoek toont aan dat vriendelijk zijn voor anderen ons in feite op een aantal verschillende manieren oprecht gelukkig kan maken. We weten dat de beslissing om vrijgevig te zijn of samen te werken met anderen een gebied van de hersenen activeert dat het striatum wordt genoemd. Interessant is dat dit gebied reageert op dingen die we belonend vinden, zoals lekker eten en zelfs verslavende drugs. De feel-good emotie van helpen is aangeduid als “warme gloed” en de activiteit die we zien in het striatum is de waarschijnlijke biologische basis van dat gevoel.
Natuurlijk hoef je geen hersenen te scannen om te zien dat vriendelijkheid dit soort voordelen heeft. Onderzoek in de psychologie toont een verband aan tussen vriendelijkheid en welzijn gedurende het hele leven, te beginnen op zeer jonge leeftijd. Sterker nog, alleen al het feit dat je in het verleden aardig bent geweest, kan al genoeg zijn om de stemming van tieners te verbeteren. Onderzoek heeft ook aangetoond dat het uitgeven van extra geld aan andere mensen krachtiger kan zijn om het geluk te vergroten dan het aan jezelf uit te geven.
Maar waarom en hoe maakt vriendelijkheid ons zo gelukkig? Er zijn verschillende mechanismen bij betrokken, en hoe krachtig ze zijn om ons een goed gevoel te geven, kan afhangen van onze persoonlijkheden.
Contagious smiling
Vriendelijk zijn zal waarschijnlijk iemand aan het glimlachen maken, en als je die glimlach zelf ziet, kan hij aanstekelijk zijn. Een belangrijke theorie in de neurowetenschappen over hoe we andere mensen begrijpen, suggereert dat als we iemand anders een emotie zien tonen, automatisch dezelfde gebieden in de hersenen worden geactiveerd als wanneer we die emotie zelf ervaren.
U bent misschien wel eens in een situatie geweest waarin u moest lachen omdat iemand anders lachte – waarom zou u die keten van goede gevoelens niet in gang zetten met een leuke verrassing voor iemand?
Een fout rechtzetten
Hetzelfde mechanisme zorgt er ook voor dat we ons inleven in anderen wanneer zij zich negatief voelen, waardoor we ons down kunnen voelen. Dit geldt met name voor goede vrienden en familie, omdat onze voorstellingen van hen in de hersenen fysiek overlappen met onze voorstellingen van onszelf. Door een vriendelijke daad te verrichten om iemand die verdrietig is zich beter te laten voelen, kunnen wij ons ook goed voelen – deels omdat we dezelfde opluchting voelen als zij en deels omdat we iets rechtzetten. Hoewel dit effect vooral sterk is voor mensen met wie we een nauwe band hebben, kan het ook worden toegepast op humanitaire problemen zoals armoede of klimaatverandering. Betrokken raken bij goede doelen die deze problemen aanpakken, biedt een manier om een positieve impact te hebben, wat op zijn beurt de stemming verbetert.
Connecties maken
Vriendelijk zijn opent veel verschillende mogelijkheden om een sociale connectie met iemand te beginnen of te ontwikkelen. Vriendelijke handelingen, zoals het kopen van een attent cadeautje voor iemand of zelfs alleen maar een kopje koffie, versterken vriendschappen, en dat op zichzelf is gekoppeld aan een beter humeur.
Ook liefdadigheidsinstellingen bieden de mogelijkheid om met iemand aan de andere kant van de wereld in contact te komen door een donatie te doen om hun leven te verbeteren. Vrijwilligerswerk opent ook nieuwe kringen van mensen om mee in contact te komen, zowel andere vrijwilligers als degenen die je helpt.
Een vriendelijke identiteit
De meeste mensen zouden zichzelf graag als een vriendelijk persoon zien, dus daden van vriendelijkheid helpen ons om die positieve identiteit te tonen en maken ons trots op onszelf. In een recente studie erkenden zelfs kinderen in hun eerste jaar van de middelbare school hoe vriendelijk zijn je “beter kan laten voelen als persoon … completer”, wat leidt tot gevoelens van geluk. Dit effect is nog sterker wanneer de vriendelijke daad verband houdt met andere aspecten van onze persoonlijkheid, waardoor misschien een meer doelgericht gevoel ontstaat. Een dierenliefhebber kan bijvoorbeeld een vogel redden, een kunstliefhebber kan een schenking doen aan een galerie of een gepensioneerde leraar kan vrijwilligerswerk doen bij een naschoolse groep. Onderzoek wijst uit dat hoe meer iemand zich identificeert met de organisatie waarvoor hij vrijwilligerswerk doet, hoe tevredener hij is.
Kindness comes back around
Werk over de psychologie van vriendelijkheid toont aan dat een van de verschillende mogelijke motivaties wederkerigheid is, het teruggeven van een gunst. Dit kan direct of indirect gebeuren. Iemand kan zich herinneren dat je hem de vorige keer hebt geholpen en is daardoor eerder geneigd je in de toekomst te helpen. Het kan ook zijn dat een persoon die aardig is, anderen in de groep aardiger maakt, waardoor iedereen zich beter voelt. Stel je voor dat je taarten bakt voor het kantoor en dat het aanslaat, zodat iemand het elke maand doet. Dat zijn veel meer dagen dat je taarten krijgt dan dat je ze levert.
Het verhaal houdt daar niet op. Vriendelijk zijn kan je humeur opkrikken, maar onderzoek heeft ook aangetoond dat in een goede stemming zijn je aardiger kan maken. Dit maakt het een prachtige tweerichtings relatie die maar blijft geven.