By Steven Foster
Het is één ding om een landarbeider te zijn die van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat werkt, met het slopende werk van het schoffelen van een veld, het oogsten van tomaten, of het met de hand uitgraven van wortels van een zorgvuldig gecultiveerd kruidenveld. Het is een heel andere ervaring om zaagpalmbessen te oogsten. Palmetto’s bedekken miljoenen hectaren in Florida en het aangrenzende Georgia. Het oogsten van de palmetto’s “wildcrafting” noemen, zou een beetje hetzelfde zijn als steenkoolwinning “rock-sculpting” noemen. Afhankelijk van de locatie begint de oogst in de verstikkende hitte van meer dan 95°F met een stoomvochtigheid die wordt geëvenaard door de verpletterend hete zonnestralen van Florida. Dit is geen dagje aan het strand.
Zaagpalmbessen plukken. Door Steven Foster.
De vruchten worden vooral geoogst door gastarbeiders in augustus en september, wanneer de vruchten beginnen te rijpen na afloop van het tomatenseizoen, vaak door arbeiders uit de Caraïbische eilanden, Centraal-Amerika en Mexico. De arbeiders noemen de vrucht bolita. Het oogsten van de vruchten is geen gemakkelijke taak. De plant krijgt niet voor niets de naam “zaag” palmetto. De bladstelen zijn gewapend met zaagachtige tanden, en als je er met je kleren aan blijft haken, kun je ze aan flarden scheuren. De oogst kan het beste met zware handschoenen worden gedaan om te voorkomen dat je je snijdt aan de scherpe tanden van de bladstelen. De vruchten zitten op grote stengels onder de struiken verstopt. Dikten van zaagpalmen kunnen volledig ondoordringbaar zijn. Als het in de buurt van water is, kan er een alligator in het ondiepe liggen. Onder de schaduw en bescherming van de zaagpalmen vinden de oostelijke diamantrug ratelslangen (Crotalus adamanteus) hun favoriete thuis in de droge dennen-palmbetto bosjes van Florida. Dit is een grote, zwaargebouwde, zeer giftige slang die tot 2 meter lang kan worden en tot 15 pond kan wegen. (zelden tot meer dan 30 pond), en heeft de langste giftanden. Er zijn sterfgevallen gemeld door beten van oostelijke diamantruggen bij palmetto oogsters.
De jacht op rijpe palmetto bessen. Foto door Steven Foster.
Als de vruchten eenmaal volledig rijp zijn, vallen ze snel op de grond, dus over het algemeen worden ze geoogst voordat ze helemaal glanzend-zwart zijn. Ze worden gekarakteriseerd als “groen rijp”, “oranje rijp”, of “zwart rijp”, afhankelijk van het percentage extraheerbare vaste stoffen. Als ze te groen (onrijp) worden geoogst, leveren ze een zeer inferieur product op. De vruchten zijn donker en sappig, ongeveer zo groot als een olijf, met binnenin grote zaden. Ze zijn zeer olieachtig en hebben een eigenaardige geur die alleen kan worden omschreven als zaagpalmachtig. In het begin hebben de vruchten een zoetige smaak, maar die wordt al snel gevolgd door een prikkelend, bijtend gevoel dat zich door de mond en keel verspreidt. Als je in de buurt bent van verse grote zaagpalmbessen in de vochtige hitte van de oogst, dringt de geur tot in al je poriën door. Je ruikt het, je stinkt ernaar, en proeft het bij elke ademhaling.
Halen van een volle emmer zaagpalmbessen. Foto door Steven Foster.
Op een dag in het midden van de jaren negentig, tijdens de oogst van de zaagpalmbessen, ging ik met een plukploeg op pad voor een fotoshoot. Ik ontmoette een ploeg van drie plukkers en hun ploegchef om 4 uur ’s morgens. We reden meer dan 100 mijl ten noorden van ons ontmoetingspunt naar ergens buiten Tampa, waar de ploeg een groot bosje palmetto bessen had uitgezet, niet ver van de kust, waar ze toestemming hadden om te oogsten. De eigenlijke oogst van de bessen begon voor zonsopgang. Ik moest een flits gebruiken om mijn eerste foto’s te maken (in de tijd van de film). Het was nog donker. Ze hadden liters water bij zich om gehydrateerd te blijven, en al gauw waren ze drijfnat van het zweet en hun kleren waren bevlekt met de donkere olie van verse palmetto bessen. Het werk was zwaar, ze moesten emmers vullen met de vruchten en die naar zakken slepen, die dan naar de vrachtwagen werden gesleept. De ploeg werkte tot ongeveer 11 uur ’s morgens en kreeg een volle lading, ongeveer een halve ton verse bessen. Een halve dag werk, naar alle maatstaven, stond gelijk aan een dag arbeid.
Zaagpalmbessen plukken voor zonsopgang. Foto door Steven Foster.
Toen ik aan het eind van de jaren ’80 en het begin van de jaren ’90 voor het eerst naar Florida ging om de oogst van de zaagpalmen te bekijken, verdienden de plukkers van de zaagpalmen niet meer dan acht tot tien cent per pond. Tegen het midden van de jaren negentig dreven aanbodtekorten en de toegenomen vraag de prijs op tot $3,00 per pond voor verse bessen. Het oogstseizoen is kort, afhankelijk van de locatie, meestal ongeveer twee weken. De ploegbaas en de landeigenaar krijgen ook een deel van de oogst. Een bessenplukker kan, afhankelijk van het jaar, meer dan 100 dollar per dag verdienen. Vanaf 2018 moet men een vergunning hebben van de staat Florida en schriftelijke toestemming van de landeigenaar om in het bezit te zijn van zaagpalmbessen. Het Florida Department of Agriculture and Consumer Services heeft zaagpalmetto vanaf 17 juli 2018 een officiële status gegeven door het op de “Commercially Exploited Plant List” te zetten. Nu zaagpalmetto waarde heeft, is de bessenoogst niet meer zo makkelijk te plukken voor geïmmigreerde migrantenlandarbeiders. Het plukken van de bessen kan een misdaad zijn die je kan doen deporteren. Meer over deze en andere aspecten van de duurzaamheid van zaagpalmen in komende berichten en pagina’s.