Regulus is een heldere ster in het sterrenbeeld Leeuw. Het is de helderste ster in het sterrenbeeld en een van de helderste sterren aan de nachtelijke hemel op aarde.
De ster heeft twee bekende begeleiders in de buurt, een stel dubbelsterren, maar waarnemingen in de afgelopen jaren suggereren dat er ook een witte dwerg in de buurt van Regulus op de loer zou kunnen liggen. Een ander mysterie is de bron van zijn extreem snelle rotatie en vreemde beweging.
Omdat Regulus kan afdwalen binnen de ecliptica, of het pad waarop de zon en de planeten reizen, wordt hij heel af en toe verduisterd door een van de planeten of een asteroïde. Zo werd Regulus in 1959 verduisterd door Venus.
In science fiction is Regulus gebruikt voor televisieseries als “Star Trek” en “Babylon 5.” Regulus Black is ook de naam van een personage in de “Harry Potter” serie van J.K. Rowling. Hij was de broer van Sirius Black, Harry’s peetvader, genoemd naar de helderste ster aan de hemel.
Regulus staat ongeveer 70 lichtjaar van de aarde en is daarmee de ster die volgens astronoom David Darling het dichtst bij onze planeet staat. Hij heeft een schijnbare helderheid van 1,35 en is daarmee de 21e helderste ster aan de nachthemel. De locatie van Regulus is:
- Rechterlijke klimming: 10 uur 8 minuten 22,3 seconden
- Ontclinatie: +11 graden 58 minuten 2 seconden
Regulus bij de ouden
Eén van de vroegste verwijzingen naar Regulus was in het oude Perzië, rond 3000 v. Chr. De ster werd vermeld als een van de vier “koninklijke sterren”, eerst onder de naam Venant en daarna Miyan (“het centrum”, volgens de Encyclopedia of Astronomy and Astrophysics.)
Het sterrenbeeld Leeuw werd vermeld in de Tetrabiblos, een oude Romeinse tekst van Ptolemaeus (ca. 100 – 170 n.Chr.). De tekst handelde over astrologie en de veronderstelde invloed van gebeurtenissen aan de hemel op de mensheid.
In het Latijn betekent de naam “Regulus” “kleine koning”. Regulus kreeg zijn naam van de 16e-eeuwse astronoom Nicolaus Copernicus, zo voegde de encyclopedie eraan toe, “waarmee hij aangeeft dat hij al zo’n 2000 jaar als een van de belangrijkste sterren aan de hemel wordt beschouwd.”
In Arabië werd Regulus Malikiyy genoemd, “de koninklijke”, aldus Richard Hinckley Allen, expert op het gebied van de sterrennomenclatuur. Andere oude culturen zagen de Regulus ook als een voorbode van koninklijke macht.
Regulus in de moderne tijd
Volgens moderne classificaties wordt Regulus beschouwd als een blauwwitte “B”-ster die zich op de hoofdreeks van de stellaire evolutie bevindt. Hoewel Regulus, net als de zon, in zijn centrum waterstof tot helium fuseert, is hij massiever dan de zon en daardoor heter en helderder.
Niet met het blote oog te zien zijn twee zeer zwakke begeleiders van de veel grotere heldere ster. Het binaire paar (twee dwergen, oranje en rood) zijn ongeveer 4200 aarde-zon afstanden (astronomische eenheden, of AU) verwijderd van Regulus en doen er ongeveer 130.000 jaar over om één omloop te voltooien, zei Darling. De dwergen staan op ongeveer 95 AE van elkaar, meer dan drie keer de gemiddelde afstand tussen Neptunus en de zon.
Er is waarschijnlijk ook nog een andere begeleider, volgens een onderzoeksteam dat metingen deed aan de spin van Regulus. Variaties in de spin van de ster betekenen dat er waarschijnlijk een witte dwerg, of dode ster, op de loer ligt in de buurt van Regulus, stelden de astronomen in 2008.
“Een metgezel … kan een witte dwerg met lage massa of een hoofdreeksster zijn,” stond er in een voorpublicatie van het onderzoekspaper. “Als Regulus werd gesponnen door massaoverdracht in een interagerende dubbelster, dan is het overblijfsel van de donorster waarschijnlijk een witte dwerg met een lage massa … Inderdaad, de laagste massa witte dwergen worden meestal gevonden in binaire systemen waar ze een significante fractie van hun massa verloren.”
Bizarre rotatie en temperatuur
Astronomen hadden een gedetailleerde blik op de beweging van Regulus in een studie gepubliceerd in 2005, waaruit bleek dat de ster slechts ongeveer 10 procent sneller zou hoeven te roteren om zichzelf in stukken te scheuren. Ze voegden er echter aan toe dat ze niets in het systeem konden zien waardoor het sneller zou bewegen.
“Er is niets dat we weten dat deze ster kan versnellen,” zei Georgia State University-astronoom Hal McAlister, die de studie van de ster leidde in het Center for High Angular Resolution (CHARA) van de universiteit, in een interview in die tijd.
De rotatie van Regulus draait met een snelheid van 700.000 mph (1,1 miljoen kmph) aan zijn evenaar. (De rotatie van de zon is ongeveer 4.500 mph of 7.242 kph.) De 2005 studie onderzocht de effecten van de rotatie voor de eerste keer met behulp van de CHARA telescoop array op de top van Mount Wilson in Californië.
Met inbegrip van de vreemde effecten op de ster: Regulus is veel heter aan zijn polen (27.212 F, of 15.100 C) dan aan zijn evenaar (18.032 F of 10.000 C). Dit komt omdat de ster zo vervormd is dat het de zwaartekracht minder sterk maakt, wat vervolgens de temperatuur aan de evenaar doet dalen, zeiden de onderzoekers.
Over wat de snelle rotatie veroorzaakt, zeiden astronomen destijds dat het een mysterie was.
“We hebben geen idee waarom het dat echt doet,” zei McAlister. “De foto doet me afvragen hoe het zou zijn om in een zonnestelsel te zijn met dit type ster.”
Recent news