Bangladesh werd een onafhankelijk en soeverein land in 1971 na een negen maanden durende bloedvergietende bevrijdingsoorlog. Bangladesh heeft een bevolking van ongeveer 152,25 miljoen mensen en is daarmee een van de dichtstbevolkte landen ter wereld (1). Intensieve zorg is een opkomend maar minder benadrukt concept in Bangladesh. De eerste intensive care unit (ICU) in Bangladesh werd opgericht in het Nationaal Instituut voor Cardiovasculaire Ziekten (NICVD) in 1980. Sindsdien zijn er vele ICU’s opgericht. In Bangladesh is er geen bestuursorgaan zoals de Bangladesh Medical and Dental Council (BMDC) die de standaard van dergelijke eenheden kan bepalen. Er zijn geen betrouwbare statistieken over het aantal ICU’s, zowel van overheidswege als particulier, de beddencapaciteit, het aantal patiënten dat per maand wordt opgenomen, de geboden diensten, de uitrusting, de kwalificaties van de gezondheidswerkers, de kosten/baten en de sterftecijfers van deze ICU’s.
In 1980 waren er slechts 28 ICU-bedden in de stad Dhaka, de hoofdstad van Bangladesh. In de laatste drie decennia is het aantal ICU-bedden geleidelijk toegenomen. Er zijn ongeveer honderd ziekenhuizen met ICU-faciliteiten in Bangladesh en 80% daarvan bevindt zich in Dhaka (2). Het totale aantal ziekenhuizen in Bangladesh bedraagt 5.206, waarvan 610 van de overheid en 4.596 van de particuliere sector. Het aantal bedden in ziekenhuizen bedraagt 1.27.360, waarvan 48.934 in overheidsziekenhuizen en 78.426 in privéziekenhuizen (3). Zevenentwintig overheidsziekenhuizen hebben ICU-faciliteiten, wat slechts 22% van het totale aantal ICU’s is (4). Het totale aantal IC-bedden in een ziekenhuis zou tussen 5% en 12% moeten liggen, afhankelijk van de zorg die het ziekenhuis verleent (5). Het aantal ICU-bedden in overheidsziekenhuizen is 223 en de verhouding tussen algemene bedden en ICU-bedden is 219:1, wat 10:1 zou moeten zijn voor een standaard gezondheidszorg (4). In een tertiair ziekenhuis zoals het Dhaka Medical College and Hospital, waar de beddencapaciteit 2400 is, maar waar ongeveer 4000 patiënten tegelijk worden verzorgd, komen elke dag ongeveer een dozijn patiënten naar de ICU, maar in het beste geval kunnen er slechts twee of drie worden opgenomen. Per maand vragen bijna 500-600 patiënten intensieve zorgen aan, maar er kunnen er slechts 80-90 worden opgenomen.
Van alle ICU’s bevindt 78% zich in de particuliere sector (4). De meerderheid van onze bevolking kan zich de kosten van privéziekenhuizen niet veroorloven, aangezien zij TK 15.000-1.00.000 (192-1282 US dollar) per dag aanrekenen (6). Dit is een groot obstakel voor het verstrekken van kritieke zorgfaciliteiten aan de massale bevolking. Gezinnen met een modaal inkomen moeten soms zelfs land of andere eigendommen verkopen om de rekeningen van de ICU in een privé-sector te kunnen betalen. Het vervoer van ernstig zieke patiënten is een ander brandend probleem, omdat slechts weinig ambulancediensten de mogelijkheid hebben om ernstig zieke patiënten te vervoeren en ook omdat de meeste ICU’s in Dhaka zijn gevestigd, wat het vervoer van patiënten van de periferie van het land naar de hoofdstad zeer bemoeilijkt.
Bangladesh biedt in 68% van zijn ICU’s gemengde diensten aan, waarbij medische, chirurgische en gynaecologische & verloskundepatiënten worden behandeld (7). Van de ICU’s wordt 64% geleid door anesthesisten, 12% door specialisten op het gebied van kritieke zorg en de rest van de ICU’s wordt geleid door cardiologen of neurologen als afdelingshoofd. Bijna 15% van de IC’s zijn gesloten en 85% worden als open eenheden geleid. Bijna 24 uur per dag routinelaboratoriumfaciliteiten en draagbare röntgenfoto’s van de borst worden door 95% van de IC’s geboden. Slechts 7% van de IC’s beschikt over een arteriële bloedgas (ABG)-analysemachine. De verhouding verplegers/bedden van 1:1 wordt in 42% van de gevallen gevolgd. Er is geen formele opleiding in verpleging in de spoedeisende hulp en slechts 36% van de verpleegkundigen heeft een basisopleiding voor levensondersteuning (BLS) of cardiopulmonale reanimatie (CPR) gevolgd. De verhouding dienstdoende arts/patiënt varieert en de hoogste 1:4 wordt in 27% van de IC’s gezien (7). Er is zelfs een geval van sluiting van de ICU slechts één jaar na de start in maart 2016 in Sher-e-Bangla Medical College and Hospital wegens gebrek aan arts.
De postdoctorale cursus in Critical Care Medicine is gestart in 2007 door Dhaka University. Nu worden elk jaar 18 studenten geselecteerd door een examen in drie verschillende instellingen voor MD cursus. Het curriculum van de opleiding Critical Care Medicine is opgezet volgens het door de Bangladesh Sheikh Mujib Medical University vastgestelde residentieprogramma, dat een vijfjarige opleiding is (8). De totale vijfjarige opleiding is verdeeld in twee fasen, A en B. Fase A is aangewezen als de medische basisopleiding die in twee jaar wordt gegeven. Fase B wordt aangeduid als specialisatie-opleiding en wordt gedurende drie jaar gegeven. Nu hebben we 17 artsen die postdoctorale graad van MD CCM uit deze cursussen.
Bangladesh Society of Critical Care Medicine (BSCCM) is een gemeenschappelijk platform van alle Bangladeshi artsen en andere zorgverleners die betrokken zijn bij het super specialisme van de zorg voor kritisch zieke patiënten, die werd opgericht op 5 december 2009. Het motto van deze organisatie is de bevordering en verbetering van het leren, de invoering van nieuwe concepten, en onderzoek & ontwikkeling van professionele vaardigheid. De vereniging organiseerde haar eerste internationale conferentie in 2013. In hetzelfde jaar publiceerde het het eerste nummer van zijn wetenschappelijk tijdschrift over Critical Care “Bangladesh Critical Care Journal”, dat sindsdien regelmatig bi jaarlijks wordt gepubliceerd (9).
BSCCM heeft de 3e internationale conferentie van CRITICON Bangladesh in Dhaka georganiseerd op 8-18 maart 2018. Het werd bijgewoond door nationale en internationale faculteit. Workshops over nuttige onderwerpen zoals mechanische ventilatie, ABG en elektrolyten, elektrocardiogram (ECG) en beeldvorming, en bronchoscopie werden gehouden. Eerste Nationale Conferentie over Critical Care Nursing werd ook gelijktijdig gehouden door Critical Care Nursing Society of Bangladesh (CCNSB), die werd opgericht in 2015.
Hoewel intensive care geneeskunde begon zijn eigen plaats te creëren in onze gezondheidszorg in de laatste paar jaar. Er is nog een lange weg te gaan totdat er een gemeenschappelijke norm is vastgesteld voor alle ICU’s met een goede bewaking en ICU-faciliteiten meer beschikbaar worden met een betaalbare kostprijs, die door de massa bevolking kan worden betaald. Beleidsmakers moeten ook hun bezorgdheid uiten over de bekwaamheid en vaardigheden van de zorgverlener in ICU. De regering van Bangladesh zou de nodige stappen moeten ondernemen om deze sector te verbeteren.