Panthera spelaea | Dinopedia

Panthera leo spelaea

Een artistieke interpretatie van Panthera leo spelaea
Wetenschappelijke classificatie
Koninkrijk:	Animalia
Phylum:	Chordata
Class:	Mammalia
Order:	Carnivora
Familie:	Felidae
Genus:	Panthera
Soorten:	P. leo
Subsoorten:	†P. l. spelaea
Trinomiale naam
Panthera leo spelaea Goldfuss, 1810
Synoniemen
Panthera leo vereshchagini Baryshnikov & Boeskorov, 2001

P. spelaea, algemeen bekend als de Europese, Euraziatische holenleeuw, of Steppe leeuw is een uitgestorven Panthera soort die in Europa is geëvolueerd waarschijnlijk na de derde Cromerian interglaciale fase, minder dan 600.000 jaar geleden. Hij is bekend uit fossielen en vele voorbeelden van prehistorische kunst.

Taxonomie

Een restauratie van de Prehistoric Fauna Website.

P. leo spelaea wordt soms beschouwd als een volwaardige soort, onder de naam Panthera spelaea, en ten minste één autoriteit was, op grond van een vergelijking van schedelvormen, van mening dat de holenleeuw nauwer verwant was aan de tijger, hetgeen zou hebben geleid tot de formele naam Panthera tigris spelaea. Recent genetisch onderzoek toont echter aan dat hij onder de nog levende katachtigen het nauwst verwant was met de moderne leeuw en dat hij één enkele populatie vormde met de Beringische holenleeuw, die soms als een aparte vorm werd beschouwd. De holenleeuw heeft zich dus tot het late Pleistoceen via de Bering-landbrug verspreid van Europa tot Alaska. Het is echter nog steeds niet duidelijk of hij moet worden beschouwd als een ondersoort van de leeuw of eerder als een nauw verwante soort.

Analyse van schedels en onderkaken van een leeuw die leefde in Yakutia (Rusland), Alaska (Verenigde Staten), en het Yukon Territory (Canada) gedurende het Pleistoceen tijdperk suggereerde dat het een nieuwe ondersoort was, verschillend van de andere prehistorische leeuwen, Panthera leo vereshchagini, bekend als de Oost-Siberische- of Beringische grottenleeuw. Hij verschilde van de Panthera leo spelaea door zijn grotere afmetingen en van de Amerikaanse leeuw (Panthera leo atrox) door zijn kleinere afmetingen en door de schedelproporties. Recent genetisch onderzoek, waarbij gebruik werd gemaakt van oud DNA van Beringische leeuwen, vond echter geen bewijs voor het scheiden van Panthera leo vereshchagini van de Europese holenleeuw; sterker nog, DNA-handtekeningen van leeuwen uit Europa en Alaska waren niet van elkaar te onderscheiden, wat één grote panmictische populatie suggereert.

Beschrijving

Het herstel van de grottenleeuw door Heinrich Harder.

Deze ondersoort was een van de grootste leeuwen. Het skelet van een volwassen mannetje, dat in 1985 in de buurt van Siegsdorf (Duitsland) werd gevonden, had een schouderhoogte van ongeveer 1,2 m en een kop-lichaamslengte van 2,1 m zonder de staart. Dit is vergelijkbaar met de grootte van een zeer grote moderne leeuw. De grootte van dit mannetje is overtroffen door andere exemplaren van deze ondersoort. Daarom kan deze kat ongeveer 8%-10% groter zijn geweest dan moderne leeuwen en kleiner dan de vroegere grottenleeuw ondersoort Panthera leo fossilis of de relatief grotere Amerikaanse leeuw (Panthera leo atrox). De holenleeuw is bekend van paleolithische grotschilderingen, ivoorsnijwerk en kleifiguurtjes. Deze afbeeldingen wijzen erop dat holenleeuwen ronde, vooruitstekende oren hadden, getufte staarten, mogelijk vage tijgerachtige strepen, en ten minste enkele hadden een “kraag” of primitieve manen rond hun nek, wat mogelijk duidt op mannetjes. Andere archeologische artefacten wijzen erop dat ze een rol speelden in religieuze rituelen in het Paleolithicum.

In 2008 werd een goed bewaard gebleven exemplaar van een holenleeuw opgegraven in de buurt van de Maly Anyuy-rivier in Chukotka, Rusland, dat nog enkele klompjes haar had behouden. Een studie uit 2016 identificeerde het haar op basis van DNA als haar van grotleeuwen, en vergelijking met het haar van een Afrikaanse leeuw bracht aan het licht dat het haar van grotleeuwen qua kleur vergelijkbaar was met dat van moderne leeuwen, zij het iets lichter. Naast een iets andere kleur hadden grottenleeuwen een zeer dikke en dichte ondervacht bestaande uit gesloten en samengeperste geelachtig tot wit golvend donshaar met een kleinere massa donkerder gekleurde dekharen, als aanpassing aan het ijstijdklimaat.

Paleobiologie

Deze actieve carnivoren aasden waarschijnlijk op de grote herbivore dieren van hun tijd, waaronder paarden, herten, rendieren, bizons en zelfs gewonde oude of jonge mammoeten, die gedood zouden zijn door een krachtige beet van de scherpe tanden. Sommige schilderingen van hen in grotten tonen verscheidene samen jagende dieren, wat de jachtstrategie van hedendaagse leeuwinnen suggereert. Isotopenanalyses van botcollageenmonsters uit fossielen suggereren dat rendieren en holenbeerjongen een prominente plaats innamen in het dieet van Noordwest-Europese holenleeuwen. Er was een suggestie van een verschuiving in dieetvoorkeuren na het verdwijnen van de holenhyena. De laatste holenleeuwen schijnen zich te hebben gericht op rendieren, tot aan de rand van lokale uitroeiing of uitroeiing van beide soorten.

Distributie en habitat

P. leo spelaea populaties waren wijdverspreid in delen van Europa, Azië, en het noordwesten van Noord-Amerika, van Groot-Brittannië, Duitsland, en Spanje helemaal over de Beringstraat tot het Yukon Territory, en van Siberië tot Turkistan. Panthera youngi reikte tot de Japanse Archipel.

P. leo spelaea kreeg zijn volksnamen omdat grote hoeveelheden van zijn overblijfselen in grotten zijn gevonden. Hij had een brede habitattolerantie, maar gaf waarschijnlijk de voorkeur aan naaldbossen en graslanden, waar middelgrote tot grote herbivoren voorkwamen. Fossiele voetafdrukken van leeuwen, die samen met die van rendieren werden gevonden, tonen aan dat leeuwen ooit zelfs in subpolaire klimaten voorkwamen. De aanwezigheid van volledig gearticuleerde skeletten van volwassen holenleeuwen, diep in holen van holenberen, wijst erop dat deze leeuwen af en toe holen zijn binnengedrongen om op holenberen te jagen die in winterslaap waren en dat sommigen daarbij de dood vonden.

In de media

Panthera spelaea kwam voor in de laatste aflevering van Walking with Beasts (Mammoth Journey).
Panthera spelaea kwam voor in de documentaire Ice Age Giants (Land of the Cave Bear).
Panthera spelaea verscheen in de 9e aflevering van Jurassic Fight Club (Ice Age Monsters)
The Mammoth, Titans of the Ice Age
Zoo Tycoon: uitgestorven dieren
Far cry primal
Quest for Fire
Clan of the Cave Bears