De Paisas ontstonden aanvankelijk als een plattelandsmilitie die voortkwam uit het gedemobiliseerde paramilitaire leger van de AUC, met banden met de Oficina de Envigado, maar werden later een onafhankelijke drugshandelsorganisatie. De groep heeft aan macht en relevantie ingeboet als gevolg van onenigheid binnen de gelederen en een wrede vete met concurrerende groepen over de toegang tot smokkelroutes naar de kusten van Colombia. Veel belangrijke leden zijn overgelopen naar de rivaliserende Urabeños, en het is de vraag of de Paisas nog bestaan als een belangrijke macht.
Geschiedenis
Zoals veel van zijn tegenhangers, bestond de kern van de Paisas uit restanten van de paramilitaire groepen die gedemobiliseerd werden tijdens een vredesproces met de regering tussen 2004 en 2006. “Paisa” is de bijnaam die doorgaans wordt gebruikt voor inwoners van Antioquia, en het bolwerk van de groep was geconcentreerd in die provincie. De voormalige koning van de Medellinse onderwereld Diego Murillo, alias “Don Berna”, onderhield groepen van stedelijke misdadigers en ex-paramilitairen op het platteland om guerrillatroepen te bestrijden, drugssmokkelroutes te controleren en af en toe de strijd aan te binden met rivaliserende paramilitaire leiders als Daniel Rendon, alias “Don Mario.”
Don Berna’s netwerk werd de Oficina de Envigado genoemd. Na de uitlevering van Don Berna in 2008 braken de plattelandsmilities zich los van de Oficina en begonnen zij steeds heviger offensieven te voeren tegen de troepen van Don Mario, die later de Urabeños werden genoemd, naar hun kerngebied in de regio Urabá. De Paisas en de Urabeños blijven slaags met elkaar, ook na de arrestatie van Don Mario in 2008.
De Paisas rekruteerden vooral uit paramilitaire soldaten die tussen 2004-2006 werden gedemobiliseerd, en hun modus operandi was vergelijkbaar met die van een paramilitaire groep. Ze werken meestal in kleine dorpen en steden en proberen de drugsstroom naar de kust te controleren, waar ze de drugs doorverkopen aan organisaties die een grotere infrastructuur hebben en drugs internationaal kunnen vervoeren. De autoriteiten denken dat het Mexicaanse misdaadsyndicaat de Zetas hiertoe behoort. Ze controleren ook de “microhandel” in gebieden die onder hun bevel staan, en persen lokale bedrijven en boerderijen af.
De Paisas stonden bekend als meedogenloos, ze schakelden hun vijanden uit en soms ook families van hun vijanden in een poging om angst in te boezemen. De groep vertrouwde op veel jonge huurmoordenaars die hun sporen hadden verdiend in de Verenigde Zelfverdedigingsgroepen van Colombia (Autodefensas Unidas de Colombia – AUC). De Paisas wilden de Urabeños koste wat kost vernietigen en hadden overeenkomsten gesloten met andere drugshandelsgroepen, waaronder fronten van de Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia (Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia – FARC).
Leiding
De leiding van de Paisas bestond aanvankelijk uit voormalige middenkadercommandanten van het paramilitaire netwerk van de AUC. Veel van de hoogste leiders van de groep zijn echter gedood of gevangengenomen.
De groep is ook getroffen door een golf van overlopers. Commandant Angel de Jesus Pacheco Chanci, alias “Sebastian”, vertrok in 2009 om zich bij de Rastrojos aan te sluiten, voordat hij in juli 2011 door zijn eigen lijfwachten werd vermoord. Zijn factie van de Paisas, die samenwerkte met de Rastrojos, zou drugs leveren aan het Golfkartel en de Zetas.
De dood van een andere Paisas-commandant, Cesar Augusto Torres Lujan, alias “Mono Vides”, in oktober lokte meer deserteren uit. Zijn bondgenoten Rafael Alvarez Piñeda, alias “Chepe,” en German Bustos Alarcon, alias “El Puma,” (gevangen genomen in september 2011) vertrokken om zich bij de Urabeños aan te sluiten. Zij werden gerekruteerd door een voormalige collega van het Mineros Bloc van de AUC, Roberto Vargas Gutierrez, alias “Gavilan”. Er is momenteel geen zichtbaar leiderschap, behalve lokale leiders in regio’s waar de Paisas actief zijn.
Geografie
Op het hoogtepunt van zijn macht was de groep actief in zeven departementen, geconcentreerd in het landelijke noordwesten van Colombia. In 2009 schoot het aantal moorden in de noordelijke helft van Antioquia omhoog als gevolg van botsingen tussen de Paisas en rivaliserende bendes als de Rastrojos, de Urabeños en de Aguilas Negras. Deze fel betwiste regio is een belangrijke corridor voor cocaïnesmokkelaars en cocatelers, aangezien het in verbinding staat met zowel de Atlantische als de Stille Oceaan.
Sinds 2018 heeft het bureau van de Ombudsman gewaarschuwd voor de aanwezigheid van Los Paises in Bogota en Soacha, waar de groep zijn activiteiten voornamelijk heeft geconcentreerd op de distributie van drugs en de werving van minderjarigen om zijn structuur te versterken. De departementen Huila en Tolima hebben ook een toename gezien van criminele activiteiten die verband houden met de organisatie.
Bondgenoten en vijanden
De Paisas zijn vijanden van de Urabeños, en bevechten de groep om controle en invloed over de drugshandel en andere criminele activiteiten in het gebied rond Medellin.
Vooruitzichten
De Paisas zijn verzwakt door deserties en de arrestaties van hun leiders. Bovendien heeft de groep tegenslagen gekend in de confrontatie met de rivaliserende groep, de Urabeños, die een veel sterkere organisatie zijn gebleken. De achteruitgang van de groep heeft geleid tot activiteiten gericht op de controle van de microhandel, vooral in stedelijke en gemeentelijke omgevingen, met weinig groeimogelijkheden.