Mesolithische periode m?z??l?th?k of Midden-Steentijd, periode in de menselijke ontwikkeling tussen het einde van het Paleolithicum en het begin van het Neolithicum. Het begon met het einde van de laatste ijstijd meer dan 10.000 jaar geleden en evolueerde naar het Neolithicum; deze verandering ging gepaard met de geleidelijke domesticatie van planten en dieren en de vorming van gevestigde gemeenschappen op verschillende tijdstippen en plaatsen. Terwijl de Mesolithische culturen in Europa tot bijna 3000 v.C. standhielden, ontwikkelden de Neolithische gemeenschappen zich in het Midden-Oosten tussen 9000 en 6000 v.C. De Mesolithische culturen vertonen een grote verscheidenheid aan jacht-, vis- en voedselverzamelingstechnieken. Deze verscheidenheid kan het resultaat zijn van aanpassingen aan de veranderde ecologische omstandigheden die samenhingen met het terugtrekken van de gletsjers, de groei van de bossen in Europa en de woestijnen in N-Afrika, en het verdwijnen van het groot wild uit de ijstijd. Kenmerkend voor deze periode waren de jacht- en visnederzettingen langs rivieren en aan de oevers van meren, waar vis en weekdieren in overvloed aanwezig waren. Microlieten, de typische stenen werktuigen van het Mesolithicum, zijn kleiner en delicater dan die van het Laat-Paleolithicum. Aardewerk en het gebruik van de boog ontwikkelden zich, hoewel hun aanwezigheid in Mesolithische culturen wellicht alleen wijst op contact met vroege Neolithische volkeren. De Aziliaanse cultuur, met het centrum in de Pyreneeën, maar die zich verspreidde naar Zwitserland, België en Schotland, was een van de vroegste vertegenwoordigers van de Mesolithische cultuur in Europa. De Aziliaanse cultuur werd gevolgd door de Tardenoisiaanse cultuur, die een groot deel van Europa besloeg; de meeste van deze nederzettingen zijn gevonden op duinen of zandgronden. Het Maglemosiaan, genoemd naar een vindplaats in Denemarken, wordt aangetroffen in het Oostzeegebied en in N-Engeland. Het komt voor in het midden van het Mesolithicum. Hier worden steelbijlen, een verbetering ten opzichte van de handbijl uit het Paleolithicum, en beenderen werktuigen gevonden. De Ertebolle-cultuur, ook genoemd naar een vindplaats in Denemarken, bestrijkt het grootste deel van het laat-Mesolithicum. Deze cultuur wordt ook wel de keuken-midden-cultuur genoemd vanwege de grote hoeveelheden schelpen van weekdieren die rond de nederzettingen werden gevonden. Andere laat-Mesolithische culturen zijn de Campignische en Asturische, die beide contacten met het Neolithicum kunnen hebben gehad. Het Mesolithicum wordt in andere gebieden vertegenwoordigd door het Natufien in het Midden-Oosten, het Badarian en Gerzean in Egypte, en het Capsian in N-Afrika. De Natufische cultuur levert het vroegste bewijs van een evolutie van een Mesolithische naar een Neolithische levenswijze.
Zie studie van J. G. D. Clark (1953, repr. 1970).