Schema. Wat betekent dat woord eigenlijk? Als het gaat om het aanleren van strategieën voor begrijpend lezen, is het de lijm die alle strategieën voor begrijpend lezen bij elkaar houdt. Schema is je achtergrondkennis; het is wat je al weet voordat je zelfs maar het boek oppakt.
De belangrijkste “ingrediënten” zijn je herinneringen, de boeken die je hebt gelezen, de plaatsen waar je bent geweest, de films die je hebt gezien, de woordenschat die je kent, enzovoort. Je schema, of achtergrondkennis, wordt in hoge mate gevoed door je interesses. Daarom is ieders schema anders!
Vandaag gaan we wat dieper in op schema’s in het eerste bericht van onze 10-weekse serie Leesbegripstrategieën. Ik wil eerst wat dieper ingaan op de vraag waarom schema’s zo belangrijk zijn voor lezers. Daarna wil ik graag een idee met je delen dat lezers zal helpen na te denken over hun schema voordat ze gaan lezen. Natuurlijk willen we dat lezers hun schema voortdurend gebruiken tijdens het lezen. Daarover volgende week meer in onze serie.
Waarom is schema belangrijk?
Het hebben van voldoende schema, of achtergrondkennis, geeft je een “stok” om je begrips “haken” aan op te hangen, om het zo maar te zeggen. Als ik u bijvoorbeeld zou vragen te voorspellen hoeveel bonen er in een pot passen, zou u me misschien met een wezenloze blik aankijken. Waarom? Omdat je wat essentiële achtergrondkennis mist. Je weet niet wat voor soort boon of welke maat pot. Het hebben van die achtergrondkennis, of schema, is nodig om je te helpen de beste schatting te maken.
Het werkt net zo met begrijpend lezen. Te weinig achtergrondkennis kan het begrip belemmeren, lezers frustreren en een gevoel van hulpeloosheid geven. Kinderen moeten niet alleen achtergrondkennis over het onderwerp hebben, maar schema speelt ook een rol in hoe we woordenschat begrijpen en zelfs een doel stellen voor het lezen.
Writing About Schema Before Reading
Een EENVOUDIGE manier om kinderen te laten nadenken over wat ze weten voordat ze lezen, is door het onderwerp te delen en hen te vragen dingen op te schrijven die ze er al over weten.
Mijn 3e klasser en ik lazen De Verklaring van Onafhankelijkheid {een waargebeurd boek, dat een van onze favoriete non-fictieserieboeken is.} Ik heb dit boek voor hem uitgekozen omdat hij thuis les krijgt in de Amerikaanse geschiedenis, wat hij erg leuk vindt, en ik wist dat hij wel wat achtergrondkennis en belangstelling voor het onderwerp zou hebben.
Ik heb hem gevraagd het boek door te lezen en daarbij te letten op tekstkenmerken zoals titels, afbeeldingen, de inhoudsopgave, enzovoort, om zijn schema een beetje wakker te schudden. {Ik vind het leuk om het boek even snel door te bladeren, vooral als kinderen alleen zijn, omdat er minder informatie is om mee te werken als je je schema alleen activeert. In een klaslokaal kunnen de gedachten van een andere leerling over wat hij/zij weet, andere leerlingen aan hun eigen schema herinneren. Bovendien is het doorbladeren van de tekst een vaardigheid die lezers gebruiken voorafgaand aan het lezen en die op een geweldige manier aansluit bij het activeren van schema’s.}
Terwijl hij door het boek bladerde, werkte hij aan het invullen van dit KWL-diagram {gratis te downloaden aan het eind van dit bericht}. Hij werkte vooral in de K-kolom, die staat voor: Wat WEET je al over __? om zijn voorkennis, of schema, te activeren. Ik had hem ook kunnen vragen om de W-kolom {Wat WIL JE WETEN} in te vullen voordat hij de tekst ging lezen.
Schema voor jongere lezers
Is het activeren van schema’s alleen iets voor oudere lezers? Absoluut niet! Zelfs jonge lezers moeten leren hoe ze hun schema’s kunnen gebruiken voor, tijdens en na het lezen.
Toen mijn kleuter en ik Het Kustboek van Charlotte Zolotow verkenden, gebruikte hij een eenvoudige Wat weet je? pagina {gratis te downloaden aan het eind van dit bericht} met meer ruimte waar hij kon schrijven en tekenen over zijn schema.
Niet genoeg schema?
We hebben het allemaal meegemaakt. Je opent een tekst om te lezen en realiseert je dat het nergens op slaat. Hetzelfde gebeurt met kinderen. Dus wat moeten ze doen? In principe zijn er twee mogelijkheden:
- Zoek een manier om je achtergrondkennis of schema op te bouwen door een ander boek te lezen, iemand te vragen die verstand heeft van dat onderwerp, of het op internet op te zoeken {met toezicht van een volwassene}.
- Zoek een ander boek om te lezen. Soms is het onderwerp te omvangrijk, de woordenschat te dicht of de tekststructuur te moeilijk. Dit leidt tot frustratie. We moeten kinderen leren dat het oké is om een ander boek te kiezen. We willen dat ze “precies de goede” boeken kiezen en daar hoort begrip bij!
Je vindt het misschien ook leuk:
$7.99In winkelwagen
- Hoe kies je “precies de goede” boeken: Kinderen helpen te groeien als lezers door Becky Spence
- Voordat ze lezen: Nieuwe inhoud koppelen aan voorkennis
- Tekstkenmerken van non-fictie
- Boeken voor het onderwijzen van begrijpend lezen
- 5 dagen tekststructuur onderwijzen
- Strategieën voor begrijpend lezen: Reading Equals Thinking
- Comprehension Strategies Pinterest Board