Afstellen van het diafragma alleen is niet genoeg om scherpe foto’s met een grote scherptediepte te krijgen – soms is het net zo goed mogelijk om punt A en punt B in één opname scherp te krijgen als een vliegend varken. Dit geldt met name voor macrofotografie. Maar net zoals bij composities met een hoog dynamisch bereik meervoudige belichtingen worden gebruikt om een anders onmogelijk bereik van licht vast te leggen, is er een fotografische truc waarmee je onmogelijk scherpe beelden kunt maken: Focus stacking. Focus stacking is zowel een opname- als een bewerkingstechniek die samenwerkt om een opname te maken die veel scherper is dan degene die je in de camera zou kunnen bereiken, en buiten een statief en een kopie van Adobe Photoshop, vereist het geen speciale uitrusting.
In wezen kan focus stacking u helpen een diepere scherptediepte te krijgen zonder toevlucht te nemen tot microscopische diafragma-openingen die uw afbeelding feitelijk kunnen verzachten als gevolg van diffractie. Het stelt je ook in staat om de onscherpe achtergrond van een groot diafragma te behouden, terwijl je onderwerp volledig in beeld blijft. In onze voorbeeldfoto had het aanpassen van het diafragma om beide ringen scherp genoeg te krijgen tot gevolg dat de zachte achtergrond verloren ging. Focus stacking loste het probleem in een kwestie van minuten op. Hier ziet u hoe u dit effect zelf kunt bereiken.
f/2.8 creëert een mooie zachte achtergrond, maar beide ringen zijn niet scherp.
f/18 creëert scherpe ringen, maar verliest de zachte achtergrond.Wat is focus stacking?
De techniek speelt met de scherptediepte, die bepaalt hoeveel van het beeld scherp is. Focus stacking kan bij een aantal verschillende soorten opnamen worden toegepast, maar de truc komt het meest voor bij macrofotografie, omdat dichtbij een kleinere scherptediepte ontstaat (d.w.z. dat slechts een klein deel van de afbeelding scherp is).
Focus stacking voegt meerdere foto’s samen die op verschillende scherpstelafstanden zijn genomen. In de meest elementaire zin zal de ene foto scherpstellen op het dichtstbijzijnde punt van het onderwerp, de volgende in het midden, en de volgende op het verste punt – hoewel er veel meer beelden kunnen worden gebruikt om de gaten op te vullen. Wanneer die foto’s worden samengevoegd, is het resultaat een beeld met een veel grotere scherptediepte dan het origineel. Focus stacking kan worden gebruikt als de scène te donker is voor een smal diafragma, of wanneer een smal diafragma nog steeds niet genoeg is om voldoende scherptediepte te bereiken.
Sommige Panasonic-camera’s, waaronder de Lumix GH5, kunnen zelfs focus stacking in de camera doen met behulp van dezelfde 4K Photo-modus die fotografen in staat stelt om de scherpstelling na de opname aan te passen.
Hoe focus stacking te gebruiken om scherpere opnamen te krijgen
Kies uw scène en stabiliseer de camera.
Focus stacking vereist het over elkaar heen leggen van meerdere beelden – een taak die veel gemakkelijker te doen is als uw camera niet beweegt tussen frames. Als u eenmaal uw compositie hebt bepaald, kunt u het beste een statief opzetten om de camera op zijn plaats te houden. Elke manier waarop u de camera stabiel kunt houden, is echter prima – in ons voorbeeld rustte de camera op een tafel.
Merk op dat het bewerkingsproces vaak kleine bijsnijdingen vereist, dus stel de opname iets breder samen dan u zou willen, zodat u kunt voorkomen dat u belangrijke delen van het beeld wegsnijdt.
Stel de belichting in.
Als u foto’s samenvoegt, wilt u niet dat de belichting tussen de opnamen verandert (tenzij u natuurlijk HDR maakt). Gebruik de handmatige belichtingsmodus om de belichting tussen de opnamen consistent te houden. Het samenvoegen van de foto’s gaat gemakkelijker als je begint met een diafragma dat ten minste gedeeltelijk is gesloten, om zoveel mogelijk scherptediepte te krijgen. Maar ook hier geldt weer dat de belichting en diffractie dit kunnen beperken.
Als u de achtergrond zo zacht mogelijk wilt houden, gebruik dan een groot diafragma en vertrouw alleen op focus stacking om de extra scherpte toe te voegen – let er wel op dat u meer foto’s op meer focuspunten moet maken om dit te doen. U moet ook automatische witbalans vermijden, omdat deze enigszins kan verschuiven van de ene belichting naar de volgende.
Stel scherp op gebied nr. 1 en fotografeer.
Wanneer uw camera is vastgezet en de belichting is ingesteld, wijzigt u uw scherpstelgebied in autofocus met één punt, zodat u kunt kiezen waar de camera de scherpstelling instelt. Stel scherp op het voorste deel van het onderwerp en maak een foto. Als u hiermee vertrouwd bent, raden wij u aan gebruik te maken van handmatige scherpstelling en live view (waarbij u kunt inzoomen op het voorbeeldbeeld om de scherpstelling te controleren), waarmee u nog meer controle hebt.
Ga door met fotograferen, waarbij u de scherpstelling telkens aanpast.
Hierna herhaalt u de vorige stap, waarbij u het scherpstelpunt telkens verplaatst, totdat u foto’s hebt waarvan elk gedeelte scherp is. Het aantal opnamen dat u moet samenvoegen, hangt af van het onderwerp en uw diafragma-instellingen. Kijk naar de vorige opname, bepaal waar de scherpte afneemt en plaats je brandpunt zo dat het scherpe gedeelte overlapt met het vorige scherpe gedeelte (of, bij handmatige scherpstelling, draai je de scherpstelring gewoon een klein beetje tussen de opnamen door). Als u de scherpe gebieden niet overlapt, kan de scherpte van uw uiteindelijke foto afnemen, dus maak liever te veel dan te weinig foto’s.
Openen en uitlijnen in Photoshop.
Bij het bewerken gebeurt de magie – en het samenvoegen van de foto’s is niet zo ingewikkeld als het klinkt, dankzij een paar geautomatiseerde gereedschappen. Eerst moet je alle bestanden als afzonderlijke lagen in Photoshop openen. De eenvoudigste manier om dat te doen is om naar Bestand > Scripts > Bestanden in stapels laden te gaan en je bestanden te kiezen in het pop-up venster. Vink het vakje aan dat zegt dat je moet proberen de foto’s automatisch uit te lijnen, want zelfs met een statief kun je soms een kleine afwijking hebben tussen de opnamen. (Als je ook Adobe Lightroom gebruikt, kun je alle foto’s selecteren, met de rechtermuisknop klikken, en kiezen om alle bestanden in Photoshop te openen. In het dialoogvenster voor stapelopties, selecteert u het vakje dat zegt dat alle open bestanden moeten worden opgenomen.)
U zou nu een stapel uitgelijnde foto’s moeten hebben. Vervolgens gaat u ze samenvoegen.
Samenvoegen.
Er zijn meerdere manieren om uw focusstapel samen te voegen, een automatische optie – die meestal werkt – en een handmatige optie die meer controle biedt.
Om Photoshop uw afbeeldingen automatisch te laten samenvoegen, gaat u naar Bewerken > Lagen automatisch samenvoegen. Als je lichte witruimtes aan de randen hebt, kun je het vakje aanvinken dat zegt “inhoud bewust transparante afbeeldingen vullen” of je kunt ze later bijsnijden. Vink ook het vakje aan voor naadloze tonen en kleuren en selecteer de “stack images” optie (niet het panorama). Klik OK, wacht tot Photoshop zijn magie heeft gedaan, en voila! Een stack met scherpe focus.
Soms is de auto-optie echter niet voldoende – zoals in ons voorbeeld. Omdat het bokeh in de achtergrond is gemaakt van een onscherpe vlam, was het in elk frame anders, waardoor zogenaamde ghosting ontstond, waarbij de beelden niet perfect op elkaar aansluiten. Om dit te corrigeren, kunt u handmatig kiezen welke delen van elke laag in de uiteindelijke opname moeten worden opgenomen, in plaats van de geautomatiseerde optie te gebruiken.
Zorg ervoor dat de lagen zo zijn uitgelijnd dat het brandpunt dat het dichtst bij de camera is, bovenaan ligt. Gebruik vervolgens het gereedschap Gum op elke laag om de gebieden weg te gummen die op die foto niet scherp zijn, maar op de volgende laag of lagen wel. Ga vervolgens naar de volgende laag en herhaal. Door selectief delen van elke laag weg te gummen, kunt u kiezen welke delen van de foto scherp moeten blijven. Als u de weg kwijt raakt in alle lagen, gebruik dan het oog icoon om andere lagen te verwijderen zodat u precies ziet waar u mee bezig bent.
Als u tevreden bent met het resultaat, kunt u de lagen samenvoegen tot één bestand en verder gaan met eventuele andere bewerkingen. Om de kleuren consistent te houden bij het exporteren van het bestand, vinkt u de vakjes voor SRGB aan en sluit u het kleurprofiel in, anders kunnen de kleuren en belichting van de afbeelding er iets anders uitzien wanneer u deze op het web bekijkt.
Conclusie
Focus stacking stelt fotografen in staat om de beperkingen van scherptediepte te omzeilen en beelden te maken die anders onmogelijk zouden zijn om vast te leggen. De techniek is uitstekend geschikt om scherpere macro-opnamen te maken, maar kan ook worden toegepast in andere gebieden, waaronder landschappen met veel verschil tussen voorgrond en achtergrond, waar een klein diafragma ongewenst kan zijn als gevolg van diffractie. Focus stacking is een geavanceerde techniek, maar dankzij de moderne hulpmiddelen is het eigenlijk vrij eenvoudig uit te voeren als je het niet erg vindt om er een beetje tijd in te steken.
Aanbevelingen van de redactie
- Fotografie 101: belichting, diafragma, sluitertijd en ISO
- De beste Adobe Lightroom-alternatieven voor 2021
- Hoe maak je een GIF in Photoshop (of een gratis alternatief)
- Hoe maak je een achtergrond transparant in Photoshop
- Hoe bewerk je meerdere foto’s tegelijk