“Als Koreaan zit het verankerd in je DNA,” zegt de 46-jarige Kim met zijn paardenstaart, terwijl hij peinzend over zijn dunne baard strijkt. “Het gaat veel verder dan alledaagse emoties zoals blijdschap of woede. Het is een blokkade, iets dat in de knoop zit en niet losgemaakt kan worden.”
Vraag iemand hier om Han te beschrijven en hun eerste reactie is vaak een verbijsterde glimlach, gevolgd door een beschouwende stilte. Het idee, zo benadrukken velen, is veel gemakkelijker te ervaren dan uit te leggen.
Zuid-Koreaanse dichters, romanschrijvers en filmmakers hebben geprobeerd het concept te vangen waarvoor geen Engels equivalent bestaat. Het woord “han” heeft een aantal betekenissen in het Koreaans; het is een veel voorkomende achternaam en de naam van een grote rivier die door Seoul stroomt. Maar het is het culturele gebruik van het woord, ontwikkeld door oude folklore, dat velen hier lang aan het wankelen heeft gebracht.
Geleerden hebben het een alomvattend gevoel van bitterheid genoemd, een mengsel van angst, uithoudingsvermogen en een verlangen naar wraak dat de ziel van een persoon op de proef stelt, een toestand die wordt gekenmerkt door diepe droefheid en een gevoel van onvolledigheid dat fatale gevolgen kan hebben. Om te sterven als gevolg van han, zeggen deskundigen, is om te sterven van hwabyeong, of woede.
Maar han is ook beschreven als een gevoel van hoop, een vermogen om in stilte ontberingen en lijden te verdragen in een relatief kleine natie met een lange geschiedenis van te worden binnengevallen door machtigere buren.
Hoewel er onder hen weinig overeenstemming bestaat over een precieze definitie, erkennen de geleerden dat han centraal staat in het Koreaanse karakter. Voor buitenstaanders is het begrijpen van het begrip de sleutel tot het doorgronden van de Koreanen zelf.
Het is de reden waarom veel oudere mensen jammeren bij begrafenissen, uitscheldend naar het lot voor de diefstal van een geliefde. Han is ook de reden waarom veel Zuid-Koreanen snel verbitterd protesteren tegen hun eigen leiders of die van een andere natie. Omgekeerd is het ook de sleutel tot de acceptatie die veel Zuid-Koreanen tonen tijdens een verleden dat werd gekenmerkt door ondraaglijke armoede.
In 2009 stelde een columnist van een krant in Seoel dat han “het Koreaanse hart kan aanzetten tot een ongelooflijk intense uitbarsting van gevoelens en acties.”
“Korea zal zelfs de zwaarste zonden vergeven,” schreef hij, “zelfs doden voor de kleinste beledigingen, of eindeloos klagen over een verleden han dat men heeft doorstaan of ondergaan, allemaal afhankelijk van de verschuivende herinneringen aan han.”
Debbie Lee is een Zuid-Koreaanse die zegt dat ze het immense gewicht van haar han voelt. Ze werkt hier voor de Deense ambassade, voor werkgevers wier cultuur een woord heeft bedacht voor een begrip dat het tegendeel lijkt van han.
Hygge wordt door de Denen omschreven als een gevoel van rust, de afwezigheid van iets irritants of emotioneel overweldigends. Lee vindt dat haar eigen cultuur wel wat hygge kan gebruiken.
“Misschien hebben we het al, we hebben er alleen nog geen woord voor,” zegt ze. “Net als de Denen proberen wij Koreanen ook te socialiseren en te ontspannen met onze familie en vrienden. Ik denk dat we ook moeten proberen om een naam te geven aan het gevoel. Het zou ons leven meer in balans kunnen brengen.”
Voor velen blijft Han echter onopgeloste spanningen betekenen. De Koreaans-Amerikaanse geleerde Elaine Kim gebruikt het woord om de reactie van Koreaanse slachtoffers van de rellen in Los Angeles in 1992 te beschrijven.
“De discussies gingen allemaal over blanken en zwarten; Koreaanse verliezen werden naar de zijkant geschoven,” zei Kim, een professor in Aziatisch-Amerikaanse studies aan UC Berkeley. “Voor degenen die geen Engels spraken, was er geen manier om hun stem te laten horen. De onrechtvaardigheid was dat zij niet verantwoordelijk waren voor het probleem en dat zij het niet konden oplossen. Zoals ik het zie, is dat de definitie van han.”
Han heeft een nog recenter cross-over gebruik gezien in de Amerikaanse cultuur, zeggen geleerden.
In de tv-serie “The West Wing,” verwoordde de Amerikaanse president Josiah Bartlet (gespeeld door Martin Sheen) zijn eigen begrip van het begrip. “Er is geen letterlijke Engelse vertaling,” zegt hij. “Het is een gemoedstoestand. Van de ziel, eigenlijk. Een droefheid. Een droefheid zo diep dat er geen tranen komen. En toch is er hoop.”
Sommige Zuid-Koreanen zeggen dat de rol van han nu minder is geworden.
“Ons leven is de laatste generatie enorm verbeterd, dus het heeft minder betekenis,” zei Kim Young-sook, een grootmoeder van vier, terwijl ze winkelde in een van de meest exclusieve warenhuizen van het land. “Ik ben erg gelukkig deze dagen. Ik laat Han niet langer mijn leven beheersen.”
Terwijl hij de prijzen van een lading gebruikte vinylplaten markeerde, uitte muziekwinkel eigenaar Kim een zeer on-han-achtige gedachte: een wens om op een dag verlost te zijn van zijn eigen han.
“Ik hoop dat het weg kan gaan,” zuchtte hij. “Maar het Koreaanse volk lijkt gewoon niet de capaciteit te hebben om datgene wat hen achtervolgt, uit te bannen. Voorlopig is het slechts een hoop.”
Ethan Kim in The Times’ Seoul Bureau droeg bij aan dit verslag.