Dissociatieve identiteitsstoornis werd vroeger meervoudige persoonlijkheidsstoornis genoemd. Het is een zeldzame en complexe psychologische aandoening waarbij de identiteit van een persoon gefragmenteerd is in twee of meer verschillende persoonlijkheidstoestanden die ‘alters’ worden genoemd.
De feiten
- Schattingen over de prevalentie van DID lopen sterk uiteen. Studies tonen aan dat 0,01% tot 15% van de mensen ermee te maken kan krijgen. Het komt vaker voor in gebieden die grootschalige trauma’s hebben meegemaakt, zoals oorlog of natuurrampen.
- DID wordt vaker gediagnosticeerd bij vrouwen dan bij mannen.
- De meerderheid van de mensen met DID heeft een ernstig trauma in de kindertijd meegemaakt, en dissocieert als een manier om te gaan met een situatie die te gewelddadig of traumatisch is voor hun bewuste zelf om aan te kunnen.
- DID werd meervoudige persoonlijkheidsstoornis genoemd tot 1994, toen de naam werd veranderd om een beter begrip van de aandoening te weerspiegelen.
De mythen
- Mythe: Mensen met DIS hebben meerdere persoonlijkheden die ze naar believen oproepen.
- De werkelijkheid: Mensen met DID hebben een fragmentatie, of versplintering, van hun identiteit ervaren, in plaats van een groei van nieuwe identiteiten. Voor de overgrote meerderheid van de mensen met DID, schakelen tussen alters is onvrijwillig en kan niet worden geïdentificeerd door een toevallige waarnemer helemaal.
- Mythe: Mensen met DID zijn gevaarlijk of gewelddadig.
- Realiteit: Mensen met DID hebben niet meer kans om gewelddadig te zijn dan iemand anders. Er zijn zeer weinig gedocumenteerde gevallen die misdaad in verband brengen met DIS. Het idee van een ‘kwaadaardige’ alter is niet waar.
- Mythe: DID is niet echt en mensen die zeggen dat ze het hebben, doen maar alsof.
- Werkelijkheid: De diagnose DID blijft controversieel onder professionals in de geestelijke gezondheidszorg naarmate het begrip van de ziekte zich ontwikkelt, maar er is geen twijfel dat de symptomen echt zijn en mensen ze wel ervaren.
- Mythe: DID is hetzelfde als schizofrenie.
- Werkelijkheid: DID en schizofrenie zijn heel verschillende ziekten. Schizofrenie is een psychotische ziekte, waarbij een persoon waanideeën, paranoia en hallucinaties kan ervaren. Er is geen sprake van dissociatie. Mensen met DID hebben geen waanvoorstellingen of hallucinaties van hun alters.
Symptomen
Aan de volgende criteria moet worden voldaan om de diagnose dissociatieve identiteitsstoornis te kunnen stellen:
- De persoon ervaart twee of meer verschillende identiteiten of persoonlijkheidstoestanden, elk met een eigen manier van denken en relateren. Sommige culturen zien deze toestanden als de ervaring van bezetenheid.
- De persoon ervaart geheugenverlies en hiaten in het geheugen van alledaagse gebeurtenissen, persoonlijke informatie of traumatische gebeurtenissen.
- De persoon moet door de stoornis van streek zijn of moeite hebben in zijn leven te functioneren als gevolg van de stoornis.
- De stoornis maakt geen deel uit van normale culturele of religieuze praktijken. Bijvoorbeeld, een kind met een denkbeeldige vriend is geen indicatie van een psychische aandoening.
- De symptomen zijn niet te wijten aan middelenmisbruik of andere medische aandoeningen zoals epileptische aanvallen.
Mensen met DID hebben ook vaak last van symptomen van PTSS en trauma, zoals:
- depressie
- suïcidale gedachten
- slaapproblemen
- angst
- obsessief-compulsieve symptomen
- psychotische symptomen.
Mensen met DID kunnen een scala aan symptomen hebben die op verschillende momenten kunnen verschijnen. Sommige mensen hebben veel duidelijke alter ego’s waartussen zij de hele dag schakelen, terwijl anderen één alter ego hebben waartoe zij slechts heel af en toe toegang hebben.
Dissociatie
Dissociatie is een copingmechanisme dat iemand gebruikt om zich los te maken van een stressvolle of traumatische situatie, of om traumatische herinneringen te scheiden van het normale bewustzijn. Door pijnlijke herinneringen te dissociëren van alledaagse denkprocessen, kan een persoon een niveau van functioneren handhaven, alsof het trauma niet had plaatsgevonden.
Episoden van DID kunnen worden uitgelokt door een verscheidenheid aan echte en symbolische trauma’s, waaronder milde gebeurtenissen zoals betrokken zijn bij een klein verkeersongeluk, ziekte, of stress. Herinneringen aan trauma’s uit het verleden kunnen ook een dissociatieve episode uitlokken.
De persoon met DID kan zich al dan niet bewust zijn van de andere persoonlijkheidstoestanden en herinneringen aan de momenten waarop een alter dominant is.
Mensen met DID hebben meestal ook dissociatieve amnesie, dat is geheugenverlies dat ernstiger is dan normale vergeetachtigheid. Een episode van amnesie treedt meestal plotseling op en kan minuten, uren of, zelden, maanden duren.
Oorzaken
DID wordt waarschijnlijk veroorzaakt door vele factoren, maar veel mensen met DID hebben ernstig lichamelijk, verbaal of seksueel misbruik meegemaakt tijdens de kindertijd, meestal voor de leeftijd van negen jaar. De stress van oorlog of natuurrampen kunnen ook dissociatieve stoornissen veroorzaken.
Een kind dat leert dissociëren om een traumatische ervaring te doorstaan, kan dit copingmechanisme gebruiken in reactie op stressvolle situaties gedurende het hele leven.
Hulp zoeken, diagnose & behandeling
Hoewel behandeling voor DID lang kan duren, is het effectief. Mensen met DID moeten naar een professional in de geestelijke gezondheidszorg gaan die ervaring heeft met dissociatie. Voor sommige mensen kan het doel van de behandeling de integratie van afzonderlijke alters in één verenigde persoonlijkheid zijn. Voor anderen is het doel het bereiken van een toestand van “resolutie” waar alters harmonieus naast elkaar bestaan zonder invloed op de doelen van de persoon en coping.
De behandeling van DID verloopt gewoonlijk in meerdere fasen.
- De eerste fase is gericht op het stabiliseren van de symptomen en het waarborgen van de veiligheid.
- De tweede fase omvat het verwerken van traumatische herinneringen en het werken met trauma-gebaseerde niet-helpende overtuigingen.
- De derde fase richt zich op levenskwesties, doelen, en het ondersteunen van gezonde relaties.
Therapie voor DID is meestal langdurig. Hoewel er geen medicatie bestaat die dissociatieve stoornissen zelf kan behandelen, kunnen wel medicijnen worden voorgeschreven voor geassocieerde depressie, angst of andere gezondheidsproblemen.
Gerelateerd: Antidepressieve medicatie, Psychologische therapieën
Zorgen voor iemand met DID
Als iemand die je liefhebt de diagnose DID heeft gekregen, kun je je overweldigd en verward voelen. Er bestaan veel mythen en misvattingen over DID. Film- en tv-beelden van mensen met DID die kwade alters of gewelddadige persoonlijkheden hebben, zijn onjuist en dragen bij aan het stigma rond de stoornis.
Het kan helpen om jezelf zo veel mogelijk te informeren over DID. Praat met een professional in de geestelijke gezondheidszorg om nauwkeurige informatie te krijgen en om uw zorgen te uiten.
Behandeling voor DID kan inhouden dat traumatische ervaringen uit het verleden opnieuw moeten worden beleefd, wat voor vrienden en familie schokkend kan zijn. Zorg goed voor uzelf, en zoek hulp om voor uw eigen geestelijke gezondheid te zorgen.
strategieën voor zelfhulp omvatten:
- Maak tijd om regelmatig dingen te doen die u leuk vindt, alleen of met vrienden.
- Praat met andere mensen over hoe u zich voelt. Vraag een gezondheidswerker of neem contact op met het SANE Help Centre voor meer informatie over steungroepen en andere diensten voor mantelzorgers bij u in de buurt.
- Probeer u te concentreren op de dingen die u kunt beheersen, niet op de dingen die buiten uw controle vallen. U hebt geen controle over het gedrag van een persoon met DID, maar u kunt wel uw reactie beheersen.
- Zorgen voor iemand met DID kan onvoorspelbaar en vermoeiend zijn. Het is belangrijk om goed voor jezelf te zorgen.
Gerelateerd: Grenzen stellen en psychische aandoeningen, Gids voor families, vrienden en verzorgers