Decameron, verzameling verhalen van Giovanni Boccaccio, waarschijnlijk gecomponeerd tussen 1349 en 1353. Het werk wordt beschouwd als een meesterwerk van het klassieke Italiaanse proza. Hoewel romantisch van toon en vorm, breekt het met de middeleeuwse gevoeligheid in zijn nadruk op het menselijk vermogen om te overwinnen, zelfs uitbuiten, fortuin.
De Decameron bestaat uit een groep verhalen verenigd door een raamvertelling. De raamvertelling begint met tien jonge mensen (zeven vrouwen en drie mannen) die het door de pest geteisterde Florence ontvluchten naar een prachtige villa in het nabijgelegen Fiesole. Elk van hen regeert een dag en stelt bepalingen vast voor de dagelijkse verhalen die door alle deelnemers moeten worden verteld, wat resulteert in een verzameling van 100 stukken. Elke dag eindigt met een canzone (lied), en sommige van deze vertegenwoordigen Boccaccio’s mooiste poëzie.
Elke dagelijkse verhalenbundel heeft een andere toon of thema. Dag 1 bestaat uit een geestige bespreking van de menselijke ondeugden. Op dag 2 triomfeert het geluk over zijn menselijke speeltjes, maar op dag 3 wordt het afgetroefd door de menselijke wil. Dag 4 staat in het teken van tragische liefdesverhalen. Dag 5 brengt een happy end aan een liefde die aanvankelijk niet vlekkeloos verloopt. Op dag 6 heersen weer geestigheid en vrolijkheid. Bedrog, misleiding en vaak schunnige vrijpostigheid vieren hoogtij op dag 7, 8 en 9. Op dag 10 worden eerdere thema’s op een hoog niveau gebracht; het veelgelezen verhaal “De geduldige Griselda” sluit de verhalencyclus af.
Het wordt algemeen erkend dat Boccaccio veel van de verhalen ontleende aan folklore en mythe, maar de voortreffelijke schrijfstijl en de geraffineerde structuur van het werk maken duidelijk dat de auteur niet slechts een bloemlezer was. Zijn proza beïnvloedde vele schrijvers uit de Renaissance, en zijn verhalen zelf zijn eeuwenlang geleend. Hoewel sommige critici het werk als vulgair en cynisch aanmerkten, handhaafde de auteur een bevestiging van morele waarden in zelfs de meest losbandige passages. In de breedte van zijn behandeling van de hedendaagse stedelijke samenleving – van humoristisch tot tragisch – evenals in zijn humanisme en zijn snelle en levendige verhaal, bleef het in de 21e eeuw een opmerkelijk fris en indringend document.