Iedere keer als ik het gevoel heb dat ik de meest afgelegen plek heb bereikt waar ik ooit heb gereisd, hoor ik “Guten tag”, en zie ik een Duitser de hoek omlopen, nonchalant alsof hij of zij in hun buurt in München of Hamburg rondliep, prettig verdwaald was, en op de een of andere manier hier in de wildernis van West-Ethiopië of onder de toppen van de Boliviaanse Andes terechtkwam. Hoe meer ik de wereld rondreis, hoe meer ik besef dat de Duitsers de grote reizigers van de moderne wereld zijn.
Onze berichtgeving tijdens het coronavirus
Terwijl reizen opgeschort is vanwege de uitbraak van het coronavirus, zal BBC Travel doorgaan met het informeren en inspireren van onze lezers die over de wereld willen leren net zo veel als ze erheen willen reizen, met verhalen die de mensen, plaatsen en culturen vieren die deze wereld zo wonderbaarlijk divers en verbazingwekkend maken.
Voor reisinformatie en verhalen die specifiek verband houden met het coronavirus, leest u de laatste updates van onze collega’s bij BBC News.
En ze hebben verschillende woorden die hun liefde voor verkenning weerspiegelen. Zij hebben ons het woord “wanderlust” gegeven, een combinatie van de Duitse woorden wandern, wat “zwerven” betekent, en lust, of “verlangen”. Het is een woord zo provocerend voor Engelstaligen met een verlangen om de wereld te zien, dat we het van de Duitsers hebben geleend en het als ons eigen hebben genomen.
Maar wat als onze reislust ons een diepe hunkerende pijn bezorgt, een pijn die ons eraan herinnert dat we eruit moeten en de wereld moeten zien? Wat als we gevangen zitten in onze huizen omdat een virus de aarde en haar bewoners gegijzeld heeft en we wanhoop voelen dat we gewoon helemaal niet kunnen reizen?
Wel, de Duitsers hebben daar natuurlijk ook een woord voor.
Met varenweh. Door het samenvoegen van de woorden fern, of afstand, en wehe, een pijn of ziekte, kan het woord ruwweg vertaald worden als “afstand ziekmakend” of “ver wee” – een pijn om verre oorden te zien voorbij onze voordeur. Zie het als het tegenovergestelde van heimweh (heimwee). Het is een pijn die velen van ons hebben gevoeld, maar tot nu toe hadden we geen woord om het te beschrijven. Dat hebben we nu wel.
Vaak zullen online Engelse woordenboeken fernweh eenvoudig definiëren als “reislust” en dan uitleggen dat het een “verlangen om te reizen” betekent. Maar deze flauwe definities zijn ver bezijden de waarheid. Plus, er is een groot verschil. Fernweh is eigenlijk gegroeid uit wanderlust, een populair woord in de 19de-eeuwse Duitse romantische beweging die een liefde voor de natuur waardeerde die voortkwam uit een plotselinge Teutoonse interesse in het verkennen van Midden-Europa’s bossen en ongerepte landschappen.
U bent misschien ook geïnteresseerd in:
– Wat te doen als hygge niet meer werkt
– India’s alles-is-goed benadering van het leven
– Wat Japan ons kan leren over reinheid
De meeste bronnen herleiden het woord terug naar ene Prins Hermann Ludwig Heinrich von Pückler-Muskau. Herr Pückler-Muskau was een landschapsarchitect, maar ook gebeten door de reismicrobe en zou uiteindelijk verschillende boeken publiceren over zijn zwerftochten door Europa en Noord-Afrika (onder de pseudoniem “Semilasso”). In 1835 publiceerde Pückler-Muskau De voorlaatste cursus van de wereld van Semilasso: droom en waken. Daarin gebruikt hij het woord fernweh meerdere malen, en stelt dat hij nooit last heeft van heimweh, of heimweh, maar in plaats daarvan lijdt aan de tegenovergestelde aandoening van fernweh.
Fernweh verscheen voor het eerst in het Engels in Daniel Garrison Brinton’s 1902 boek The Basis of Social Relation, waarin de auteur Fernweh beschreef als een diep verlangen of een ache om te reizen of een “goading restlessness”. Toch was het woord reislust op dat moment een meer populair onderdeel van het Duitse lexicon. Maar diep in de 20e eeuw vervaagde het Duitse gebruik van wanderlust en werd het vervangen door fernweh, een woord dat beslist niet sexy klinkt in vergelijking met het woord dat het voortbracht. In de tweede helft van de 20e eeuw bliezen Duitse reisbureaus het woord nieuw leven in door het te gebruiken in hun advertenties om het Duitse publiek te verleiden hun paspoorten te gebruiken.
Duitsers hadden niet langer genoeg aan zwerflustige uitstapjes in het bos. Fernweh impliceert niet alleen het overschrijden van de grenzen van Duitsland, maar ook het reizen tot diep in andere delen van de planeet. Het is meer dan een lust om onderweg te zijn; het is een echte pijn of kwelling. Misschien spreekt de opkomst van fernweh en de afname van wanderlust tot de opkomst van de massareisindustrie en de technologische vooruitgang die ons het gemak van internationaal reizen mogelijk maakte.
Zonder het te weten, hebben velen van ons waarschijnlijk fernweh ervaren. Ik wel. Een van mijn eerste herinneringen – misschien was ik drie of vier – was dat ik op een heuvel in mijn buurt in Dubuque, Iowa, stond en de glooiende straten en huizen in de verte overzag en verlangde om te zien wat daarachter was. Ik verlangde zo hard – als dat mogelijk is – dat ik honger en pijn in mijn maag voelde. Ik wist dat ik niet alleen kon gaan, maar ik sloot een pact met mezelf dat als ik ouder was, als ik groot genoeg was om mijn verzameling knuffeldieren mee te nemen, ik zou gaan kijken wat er achter de horizon was. Ik ben nooit op ontdekkingstocht geweest, want mijn familie verhuisde naar Los Angeles en ik wilde geen knuffeldieren meer houden. Maar toen ik ouder werd, vooral toen ik mijn rijbewijs haalde, begon ik lange wegen af te leggen om eindelijk te zien wat er achter de bocht lag. En toen begon ik te vliegen en de bus en de trein te nemen, nooit tevreden om me echt gesetteld te voelen.
“Ik denk dat fernweh voor Duitsers verwijst naar een verlangen naar warmere en zonnigere oorden, palmbomen, citroenbomen, maar ook een andere manier van leven, zorgelozer en minder geordend,” zei Ilona Vandergriff, docent Duits aan de San Francisco State University (en, volledige openheid, mijn voormalige docent Duits). Om de betekenis van fernweh echt te begrijpen, is het belangrijk te begrijpen dat het concept een breuk betekent met de legendarisch geordende maatschappij waarin Duitsers leven. De pijn of wehe werd veroorzaakt door een verlangen om te ontsnappen aan de starheid van de maatschappij waarin ze waren opgevoed. Vandergriff wijst op een passage uit Johann Wolfgang von Goethe’s roman Wilhelm Meister’s Apprentice uit 1795. Daarin verlangt het personage Mignon ernaar om naar het “Land wo die Zitronen blühen” te gaan, of het land waar de citroenen bloeien.
Vandergriff voegt daaraan toe: “Goethes eigen leven weerspiegelt mooi de Duitse reisverlangens: de beperkingen van het leven in Duitsland (of in Goethes geval, Weimar) achter zich laten en genieten van een vrijer leven in Italië, zon, warmte, grote schoonheid en vrije liefde.”
In een academisch artikel getiteld Home and Away: A Self-Reflexive Auto-/Ethnography legt geleerde Christiane Alsop het verschil uit tussen wanderlust en fernweh: “Het Engelse wanderlust drukt het verlangen uit om te vertrekken, maar het benadrukt het verlangen van de toerist naar een week of twee avontuur. De Duitse betekenis daarentegen impliceert een horizon die zich op ons vernauwt tot een punt waar thuis bijna verstikkend wordt en we afdwalen. We verlaten de woestijn van het vertrouwde. Bijgevolg ontmoeten we de nieuwe omgeving met enthousiasme, ervaren we de verbreding van onze horizon als versterkend en verkennen we aspecten van onze identiteit die thuis begraven waren.”
De Russisch-Amerikaanse romanschrijver Vladimir Nobokov vatte het idee van varenweh heel mooi samen in zijn roman Mary, toen hij schreef: “Nostalgie in omgekeerde richting, het verlangen naar weer een ander vreemd land, groeide vooral sterk in de lente.”
Nadat de lente op het noordelijk halfrond bijna is losgebarsten en de meerderheid van de reisgeobsedeerde mensen in hun huizen is geplant, zullen velen van ons de pijnen van het varenweh gaan voelen. Wat betekent dat snel genoeg, zodra we het coronavirus beest te doden, gaan er een heleboel mensen afstoffen van hun paspoort.
Why We Are What We Are is een BBC Travel serie onderzoeken van de kenmerken van een land en onderzoeken of ze waar zijn.
Voeg je bij de meer dan drie miljoen BBC Travel fans door ons te liken op Facebook, of volg ons op Twitter en Instagram.
Als je dit verhaal leuk vond, meld je dan aan voor de wekelijkse bbc.com features nieuwsbrief genaamd “The Essential List”. Een handgeplukte selectie van verhalen van BBC Future, Culture, Worklife en Travel, elke vrijdag afgeleverd in uw inbox.