In de film Tombstone uit 1993 wordt Doc Holliday (vertolkt door acteur Val Kilmer) afgeschilderd als een ‘good guy’ in hart en nieren, die Wyatt Earp helpt orde en gezag te handhaven in het gevaarlijke stadje Tombstone in het oude westen van Arizona. Net als bij Earp is er veel bewijs dat de echte Doc Holliday lang niet zo brandschoon was. Hier is de waarheid achter de legende van de “gladste revolverheld in het westen,” Doc Holliday.
Geboren John Henry Holliday op 4 augustus 1851 in Griffin, Georgia (vandaag, een voorstad van Atlanta), “Doc” was het tweede kind van zijn ouders, Henry (“Major”) en Alice Jane Holliday geboren, maar zijn oudere zus overleed tijdens de bevalling. Hij zou enig kind blijven. Zijn vader was veteraan in verschillende oorlogen, waaronder de Cherokee-Indianenoorlog en de Mexicaans-Amerikaanse oorlog. Toen hij in 1848 terugkeerde van de Mexicaans-Amerikaanse oorlog, bracht hij een verweesde Mexicaanse jongen met zich mee, Francisco Hidalgo. Er wordt gezegd dat toen John Henry een jong kind was, Francisco hem leerde hoe hij “de snelste trekker in het westen” moest worden.
Opgroeien op een “Southern frontier” boerderij was een zwaar leven, met vochtige lucht en onregelmatig weer. John’s familie was Schots-Iers, zoals velen in de regio, en hij werd protestants opgevoed. Zijn moeder leerde hem omgangsvormen en etiquette, terwijl zijn vader hem opzweepte met oorlogsverhalen en overlevingstactieken. John was nog maar negen jaar oud toen de Burgeroorlog uitbrak en zijn vader opnieuw naar de oorlog vertrok, maar niet voordat hij zijn familie nog verder naar het zuiden had overgebracht, naar de grens tussen Georgia en Florida. John ging naar school en was een goede leerling, hoewel hij enigszins opstandig werd genoemd.
Nauw na de dood van zijn moeder in mei 1866 aan de gevolgen van tuberculose (zie: Waarom tuberculose ’tuberculose’ werd genoemd) hertrouwde Major met de dochter van een buurman (die 23 was, acht jaar ouder dan John). John’s relatie met zijn vader kwam onder druk te staan en hij ging in 1869 naar het Pennsylvania College of Dental Surgery, een van de beste tandheelkundige scholen in het land. Naar het schijnt deed hij het vrij goed op school en studeerde af met een licentie in 1872. Hij verhuisde voor een tijdje naar St. Louis, waar hij ging werken bij een tandartsenpraktijk van een vriend, alvorens terug te keren naar Georgia.
Nou, hier begint het interessantere deel van Holliday’s leven. In 1872, in een verhaal verteld in een Doc Holliday biografie geschreven door Gary Roberts, Doc Holliday: The Life and Legend, (maar voor het eerst verteld in 1907 door de bekende schrijver Bat Masterson) doodde Holliday voor het eerst een man in Georgia tijdens een raciaal geschil. Holliday en een paar vrienden waren bij een waterpoel toen een groep Afro-Amerikaanse mannen zich ook bij hen voegde. Holliday was het daar niet mee eens en zei dat ze weg moesten gaan. Dat deden ze niet. Hij trok een geweer en schoot één tot drie mannen (rapporten variëren) dood. Een paar historici denken dat dit verhaal niet helemaal klopt door tegenstrijdigheden in de versie van 1907, maar het zou Holliday niet hebben misstaan, gezien zijn neiging tot geweld.
Ook werd rond deze tijd tuberculose bij hem vastgesteld, net als bij zijn moeder, die hij aan de ziekte zag sterven. Er was geen effectieve behandeling, maar men dacht dat een droog klimaat tenminste de symptomen kon verlichten. Ofwel omdat hij uit de stad verdreven werd, ofwel door zijn ziekte, of misschien wel door beide, verhuisde hij kort daarna in 1872 naar de droge lucht van Dallas.
Hij opende een tandartsenpraktijk in Dallas, maar dat was niet voor lang. Volgens True West Magazine, Doc’s constante hoesten en ziekte hield patiënten weg, dus moest hij leren hoe om geld te verdienen op een andere manier – kaartspellen en gokken.
Raffineerd, intelligent, en goed in het houden van een pokerface, Doc blonk uit in Faro, waar hij een dealer (of “bankier”) in verschillende saloons in Dallas werd. Faro was een spel dat de bankier tegen de andere spelers opzette. Het was ook een spel dat gemakkelijk gemanipuleerd kon worden. Doc was erg goed in Faro, of in ieder geval erg goed in vals spelen, waarmee hij veel geld verdiende – en veel vijanden.
De volgende jaren werd Doc regelmatig gearresteerd en beboet voor zijn gokken in Dallas. Om een aanklacht te ontlopen, ging hij op de vlucht door het zuidwesten en dealde Faro in saloons langs de hele weg. Hij kreeg meer dan eens onenigheid waarbij hij de vaardigheden die hij jaren geleden van Fransisco had geleerd, moest gebruiken, of er in ieder geval mee moest dreigen. Hij schijnt betrokken te zijn geweest bij vuurgevechten in Texas, Kansas, Wyoming, en New Mexico. Het is ook bekend dat hij de maag van een man opensneed toen die weigerde de Faro-regels te volgen die Doc had “ingevoerd”. Op een gegeven moment wordt gedacht dat US Marshals en Texas Rangers zelfs achter hem aan zaten.
In 1879 had hij genoeg geld verdiend om zijn eigen saloon te openen in New Mexico. Hij bracht zijn tijd door met het dealen van Faro en zwaar drinken, totdat op een nacht een voormalige legerverkenner ophef maakte toen een van Holliday’s saloonmeisjes (mogelijk een prostituee) hem vertelde dat ze niet verliefd op hem was. De legerverkenner ging naar buiten en begon schoten af te vuren op Holliday’s zaak. Dus ging Doc naar buiten en doodde de man. Het jaar daarop bevond hij zich in Tombstone, Arizona, waar de geschiedenis op hem wachtte.
Wyatt Earp en Doc Holliday leerden elkaar voor het eerst kennen, waar anders, dan aan een speeltafel van Faro. Als deputy van Dodge City was Earp de bekende treinrover Dave Rudabaugh op het spoor en waagde zich ver buiten zijn jurisdictie in de achtervolging, bijna 400 mijl tot in Fort Griffin, Texas. Historici denken dat Earp dit niet deed uit rechtvaardigheidsgevoel, maar voor de aanzienlijke beloning. Hoe dan ook, hij werd doorverwezen naar de Faro-tafel van Doc Holliday, die met Rudabaugh had afgerekend. Normaal gesproken zou Holliday nooit met een wetsdienaar praten, maar toen hij tijdens een spelletje Faro over de beloning hoorde, vertelde hij dat hij had gehoord dat Rudabaugh snel naar Kansas was teruggekeerd. Earp stuurde de informatie door naar een vriend daar en Rudabaugh werd al snel gevangen genomen. Het is niet bekend of Earp de beloning met Holliday deelde, noch wie dat spelletje Faro won.
En volgens een verhaal dat Earp zou hebben verteld (mogelijk slechts een legende, gezien Earps neiging tot het verzinnen van zulke verhalen en die van zijn vele biografen), heeft Holliday ooit Earps leven gered. In 1879, toen Holiday met zijn vriendin “Big Nose Kate” een bezoek bracht aan Dodge City, richtte de bekende cowboy Tabo Driskell een pistool op Earp en stond op het punt hem neer te schieten toen Holliday achter hem kwam staan en een pistool op zijn slaap plaatste. Driskell liet zijn pistool vallen en vanaf dat moment schreef Earp Holliday toe dat hij zijn leven had gered.
Of het waar is of niet, in 1881 schreef Earp een brief aan Holliday waarin hij hem vroeg zich bij hem in Tombstone te voegen, zeggende dat ze daar wel een tandarts konden gebruiken. Waarschijnlijker is dat Earp gewoon zijn favoriete Faro-dealer aan zijn zijde wilde om de inwoners van het toen welvarende zilvermijnstadje te helpen afzetten. Doc Holliday verhuisde dus naar Tombstone en daar werd zijn legende gemaakt en weet iedereen nog wie hij was.
Het lijkt erop dat Holliday’s deelname aan de krachtmeting bij de OK Corral (of liever gezegd op een braakliggend terrein naast de OK Corral) tegen Ike Clanton en zijn mannen meer te maken had met zijn loyaliteit aan Earp, en het feit dat hij zelden nee zei tegen een vuurgevecht, dan met het handhaven van de wet. Er zijn ook aanwijzingen dat Clanton geruchten verspreidde over Holliday die een postkoets beroofde en dat zijn vriendin, “Big Nose Kate”, een prostituee was. Er is ook een verhaal dat Clanton Holliday en de Earps heeft uitgescholden voor het gevecht omdat zij Clanton hadden bedrogen bij een spelletje Faro. Aan de andere kant kan dit allemaal achteraf zijn gezegd om Holliday reden te geven mee te doen aan het vuurgevecht.
Het geweld duurde slechts dertig seconden, leverde drie doden en verscheidene gewonden op. Hoewel niemand zeker weet wie het eerst vuurde, was het de kogel van Doc die als eerste een fataal schot afleverde. In sommige verslagen staat zelfs dat Clanton niet gewapend was. Maar het vinden van de waarheid over wat er in dat vuurgevecht is gebeurd, is ongeveer net zo moeilijk als het vinden van Bigfoot.
Op het laatst werd Holliday, samen met Earp, terechtgesteld wegens moord. Hij werd vrijgesproken, maar in de jaren daarna werden verschillende aanslagen op zijn leven gepleegd. Uiteindelijk trok hij naar Colorado, waar hij door de achteruitgang van zijn gezondheid steeds afhankelijker werd van alcohol en opium.
Hij overleed in 1887 op 37-jarige leeftijd in Glenwood Springs, Colorado, aan dezelfde ziekte die ook zijn moeder had getroffen – tuberculose.
Wyatt Earp leefde verder en verhuisde in het begin van de 20e eeuw naar Los Angeles, waar zijn verhaal de Hollywood-behandeling kreeg, het meest prominent in de grotendeels fictieve, maar immer populaire, “biografie” Wyatt Earp: Frontier Marshall. Earp, altijd trouw aan zijn vriend, hield de mythe in stand dat zijn kaartspeler en revolverheld, Doc Holliday, een held van het oude westen was. Het lijkt erop, als we echte historische verslagen en bewijzen in aanmerking nemen, dat dit eigenlijk niet waar is. Maar, zoals met Earp’s Hollywood verhaal, het maakt zeker een geweldig verhaal.
Als je dit artikel leuk vond, kunt u ook genieten van onze nieuwe populaire podcast, The BrainFood Show (iTunes, Spotify, Google Play Music, Feed), evenals:
- Wyatt Earp – The Great American… schurk?
- Waar de term “Jackpot” vandaan komt
- Hoe het spel “Poker” zijn naam kreeg
- De uitvinding van de gokautomaat
- Wapen-“dempers” maken ze nog lang niet stil