Contact / Find Us

“En een tuin is een grote leermeester. Het leert geduld en zorgvuldige waakzaamheid; het leert industrie en spaarzaamheid; boven alles, het leert volledig vertrouwen.” Gertrude Jekyll, 1899 (Wood and Garden)

In de Fota Frameyard zijn er, onder de vele vrouwelijke vrijwilligers, enkele uitstekende tuiniers. Deze vrouwelijke tuiniers kunnen gemakkelijk een verband leggen met een Victoriaanse vrouw wier visie, creativiteit en ervaring veel van de manier waarop wij vandaag tuinieren heeft gevormd. Gertrude Jekyll was een buitengewone vrouw (en als u zich de naam afvraagt, ja, er is misschien een verband met het beroemde boek van Robert Louis Stephenson)*. Geboren in 1843, in het 6e jaar van de regering van Koningin Victoria, trotseerde zij de conventies en bereikte dingen waar de meeste vrouwen van haar generatie alleen maar van konden dromen. Ze was kunstenares, tuinbouwster, tuinontwerpster en een geweldige schrijfster.

Op 5-jarige leeftijd verhuisde ze met haar familie naar Bramley House in Surrey en genoot van de grote tuinen daar. Haar vader, kapitein Edward Jekyll, ging jong met pensioen bij de Grenadier Guards en Gertrude bracht veel tijd met hem door in huis, beïnvloed door zijn belangstelling voor wetenschap en kunst. Ik denk dat een deel van de mantel van mijn vader op zijn dochter moet zijn overgegaan, want ik heb er altijd plezier in gehad om te werken en dingen onder mijn hand te zien groeien’.

Toen ze 18 was, schreef Gertrude zich in aan de South Kensington School of Art in Londen, waar ze een leerling was van John Ruskin en William Morris. Hoewel ze geen leven als kunstenaar nastreefde, was haar artistieke opleiding van invloed op haar toekomstige werk als tuinontwerpster, met name haar studie van kleur. Ze bleef haar hele leven haar eigen en andere tuinen schilderen en ontwierp zelfs voorwerpen voor het huis, waaronder vazen voor bloemschikken. (www.gertrudejekylldesigns.com)

Omstreeks 1875 kwam ze onder de aandacht van een opkomende Ierse tuinman, William Robinson. Robinson pleitte voor een verandering in de standaard Victoriaanse tuinontwerpen, in de richting van meer informele beplanting en het gebruik van winterharde planten, in plaats van seizoensgebonden perkgoed. Gertrude was het hiermee eens en werkte met hem samen aan The English Flower Garden (1883). In een artikel in Country Life staat: “Ze observeerde de manier waarop Michel-Eugène Chevreul’s kleurencombinatietheorieën uit het midden van de 19e eeuw waren toegepast op de jaarlijkse perken en paste ze toe op het gebruik van winterharde planten, waarmee ze een benadering van tuinontwerp vaststelde die nog steeds de basis vormt van veel modern werk”.

Het is mogelijk dat Gertrude wist van Fota Estate aangezien William Robinson hier in 1870 een bezoek bracht, waar hij “de gedurfde, jungle-achtige beplanting daar” bewonderde en een afbeelding van Fota Island verscheen in The English Flower Garden.
In het boek “Aspects of Fota. Stories from the Garden”, uitgegeven door de Irish Heritage Trust, staat dat een herdruk van dit boek uit 1903 in Fota is gevonden.

In 1889 begon Gertrude jekyll samen te werken met de jonge architect Edward Lutyens. Hij was twintig en zij was in de veertig, maar ze vormden een sterke en duurzame alliantie. Zij introduceerde hem in haar sociale kring van potentiële klanten. Een van zijn eerste werken was Munstead Wood in Surrey, Gertrude’s eigen huis. Gertrude had met haar moeder in Munstead House gewoond en kocht 15 acres heideland in de buurt.

Ze veranderde de ruimte geleidelijk en creëerde een bostuin, gazons, kruidenperken, een plantenkwekerij en een moestuin. Lutyens ontwierp voor het eerst een klein huis voor haar op het terrein in 1895, genaamd de Hut. Hij voltooide het grotere, hoofdgebouw in 1897. Gertrude woonde hier tot haar dood in 1932. Een goede beschrijving van haar tuin daar is te vinden in Country Life. “De tuin bestond uit seizoens- en kleurbepalende borders met winterharde planten, waaronder kruidachtige vaste planten, struiken, klimplanten en heggen, die aan de bosrand uitmondden in Robinsoniaanse informaliteit. Hier ontwikkelde Miss Jekyll haar ideeën over beplanting met kleurschakeringen, geworteld in de chromatische theorieën van Michel-Eugène Chevreul uit haar jeugd, zodat de lange border was aangelegd als een plat uitgespannen kleurenwiel, met elke kleurgroep in evenwicht gehouden door stippen van de relevante complementaire kleur en geflankeerd door groepen grijs en wit”

Gertrude Jekyll schreef in totaal vijftien boeken, tien daarvan in negen jaar. Zij schreef wel tweeduizend artikelen voor tijdschriften. Ze nam haar eigen foto’s om haar boeken te illustreren en bewerkte de foto’s zelf. Deboraway Kellaway vertelt ons dat Gertrude geen tuinierster in een leunstoel was en graag haar gereedschap in de tuin gebruikte, waarvan ze sommige zelf maakte omdat ze een “bekwaam metaalbewerker en zilversmid” was.

Van Iers belang is de Heywood Garden in Co. Laois, ontworpen door haarzelf en Lutyens en voltooid in 1912.

Deze bestond uit 50 acres tuin, bos, meren en architectonische elementen. De verzonken Italiaanse tuin heeft charmante schildpadfonteinen en een in de muur ingemetselde inscriptiesteen met een citaat van Alexander Pope. Het huis staat er niet meer, maar de tuinen kunnen worden bezocht op het terrein van de Heywood Community School.

Gertrude’s vaardigheid als schrijfster blijkt uit haar boeken en de beste manier om hier recht aan te doen is door rechtstreeks uit haar geschriften te citeren.

“Vaak, wanneer ik te maken had met andermans tuinen, zeiden ze: ‘Ik heb een hoeveelheid struiken en planten gekocht, laat me zien waar ik ze moet plaatsen’; waarop ik alleen maar kon antwoorden: ‘Dat is niet de manier waarop ik u kan helpen; laat me uw ruimtes zien en ik zal u vertellen welke planten u daarvoor moet kopen’.” 1990

“De heele tuin zingt deze hymne van lof en dankbaarheid. Het is half juni; er was al bijna een maand geen regen gevallen en onze droge grond was van boven een heet stof geworden, van onder een harde koek.” 1990

“Maar gisteravond kwam er een grijze wolk samen…Tegen bedtijd viel er gestaag regen…Het was aangenaam om van tijd tot tijd wakker te worden en het welkome geluid te horen en te weten dat de verstopte bladeren werden schoongespoeld, en dat hun poriën weer levensadem aanzogen, en dat de dorstige wortels hun buik vol dronken.” 1990

“Het is een merkwaardige zaak dat mensen soms een tuinproject bederven omwille van een woord. Zo kan een blauwe tuin, omwille van de schoonheid, verlangen naar een groep Witte Lelies, of naar iets van het bleekste citroengeel, maar dat mag niet omdat het een blauwe tuin wordt genoemd…Het is toch zeker de bedoeling dat de blauwe tuin zowel mooi als blauw is?” 1911

Gertrude Jekyll legde ongeveer 400 tuinen aan in het Verenigd Koninkrijk, Europa en Amerika. Op latere leeftijd had zij een tuinkwekerij en kweekte tot ver in haar tachtigste nieuwe planten. Ze stierf in december 1932 en haar grafsteen, ontworpen door Lutyens, beschrijft haar als Kunstenares, Tuinierster, Ambachtsvrouw.

Ze werd afgebeeld in twee prachtige schilderijen van Sir William Nicholson. Een daarvan is een portret van haar op haar oude dag.

Het andere is een prachtig suggestief maar veelzeggend beeld van haar versleten tuinlaarzen.

* The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde door Robert Louis Stevenson 1886. Gertrude Jekyll’s broer Walter was een goede vriend van de schrijver en men denkt dat hij hun familienaam “leende” voor zijn boek.

Lees meer op

Aspects of Fota. Irish Heritage Trust (te koop bij Fota House)

Great British garden-makers: Gertrude Jekyll

http://www.gardenvisit.com/

http://www.gertrudejekyllgarden.co.uk/inner.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Gertrude_Jekyll

http://www.telegraph.co.uk/gardening/8143714/Gertrude-Jekyll-vase-designs-set-to-sparkle-again.html

The Virago Book of Women Gardeners geredigeerd door Deborah Kellaway. Virago Press 1995.