Laatst bijgewerkt op 29 februari 2020
Ca. leestijd: 3 minutenJanuari 23, 2019
WAAROM IS DE SAXOPHONE EEN HOUTBLAASINSTRUMENT?
Velen (die niet veel weten over het ontwerpen van instrumenten en hun geschiedenis) denken dat de saxofoon een zogenaamd “koperblaasinstrument” is. En, misschien lijkt dat op het eerste gezicht logisch, de saxofoon is toch van messing (materiaal) gemaakt?
Ja, de meeste saxofoons zijn van messing gemaakt … MAAR … het zijn geen koperinstrumenten! De saxofoon behoort tot een instrumentengroep die “houtblaasinstrumenten” wordt genoemd.
Van links naar rechts: Messing (Yamaha), Acryl Plastic (Grafton), Plastic (Vibrato), Hout (door Sawad-Dejprakune).
Als mensen te horen krijgen dat de saxofoon tot de houtblaasinstrumenten behoort, veronderstellen velen dat dit komt omdat riet (bamboe) wordt gebruikt om geluid te produceren. Alweer een misverstand. Bamboe is geen hout, bamboe behoort tot de “familie” van de grassen. Bovendien gebruiken fluiten (die ook tot de familie van de houtblazers behoren) geen riet. Het is dus ook niet het gebruik van een riet dat bepaalt of een instrument tot de houtblazersfamilie behoort of niet.
Dus … wat definieert dan een houtblaasinstrument?
De vroege houtblaasinstrumenten (verschillende soorten fluiten en rietinstrumenten zoals de Klarinet en de Hobo, om er een paar te noemen) waren allemaal van hout gemaakt, althans hun “lichamen” waren dat. Daarom kreeg deze “familie” van instrumenten de naam “houtblazers”. En net als bij mensenfamilies verander je de naam niet als andere mensen “in de familie” trouwen, toch?
In feite, als je luistert naar het geluid van een koperen saxofoon, de Grafton, de Vibrato of zelfs de houten versie van de saxofoon, herken je ze allemaal duidelijk als saxofoons. De gebruikte materialen hebben wel degelijk een effect op de klank van het instrument, het materiaal resoneert en vibreert immers anders. De koperen versie klinkt het luidst en het helderst, de houten versie het zachtst en het minst helder en de plastic versies ergens daartussenin. Maar wat een saxofoon doet klinken als een saxofoon is vooral de vorm (design) van het instrument zelf en het type riet, ligatuurontwerp en mondstukontwerp.
Nu, er zijn misschien wat verschillen tussen de leden van de houtblazersfamilie (sommige gebruiken riet, andere niet … sommige zijn van hout, andere niet), maar er zijn een paar karakteristieken (familietrekjes) die ze allemaal gemeen hebben (en hen definiëren als leden van de houtblazersfamilie):
Alle houtblazers hebben gaten in hun lijf waardoor de wind die door het instrument stroomt, ontsnapt. Bij andere blaasinstrumenten (zoals die welke gewoonlijk “koperblazers” of “koperblazers” worden genoemd) ontsnapt de lucht alleen aan het uiteinde (de bel) van het instrument (lichaam/pijp/buis).
Bij houtblazers verandert de toonhoogte door het aantal toongaten dat je sluit (de lengte van het lichaam van het instrument zelf verandert niet), in tegenstelling tot bij “koperblazers” waar de lengte van het traject (lichaam/pijp/buislengte) wordt veranderd om de toonhoogte te veranderen.
Dus … het is niet het gebruik van rieten … noch het materiaal van het lichaam dat bepaalt tot welke instrumentenfamilie ze behoren, het is hun “ontwerp” (vorm en mechanica) dat dat zo maakt.
HOUTBLAASINSTRUMENTEN
Hieronder diverse voorbeelden van houtblaasinstrumenten en hun houten, koperen en “plastic” varianten:
BRASSWIND INSTRUMENTEN
Zoals er houten blaasinstrumenten zijn die van ander materiaal dan hout zijn gemaakt, zo zijn er ook “koperen” instrumenten die van ander materiaal dan metaal zijn gemaakt, neem bijvoorbeeld sommige sousafoons die van glasvezel zijn gemaakt in plaats van messing (materiaal).
Hieronder diverse voorbeelden van koperblaasinstrumenten en hun messing en “plastic” varianten:
