Affaire van de Diamanten Halsketting, ook Affaire van de Halsketting genoemd, schandaal aan het hof van Lodewijk XVI in 1785 dat de Franse monarchie in diskrediet bracht aan de vooravond van de Franse Revolutie. Het begon als een intrige van de kant van een avonturierster, de comtesse (gravin) de La Motte, om, zogenaamd voor koningin Marie-Antoinette maar in werkelijkheid voor zichzelf en haar medewerkers, een diamanten halsketting ter waarde van 1.600.000 livres te bemachtigen. Het halssnoer was eigendom van de Parijse juweliersfirma Boehmer en Bassenge, die tevergeefs had geprobeerd het te verkopen, eerst aan Lodewijk XV als geschenk voor zijn maîtresse Madame du Barry en later aan Lodewijk XVI voor de koningin.
Jebulon
Het plan van de gravin betrof de prestigieuze kardinaal de Rohan, bisschop van Straatsburg, die als Frans ambassadeur in Wenen van 1772 tot 1774 de afkeer van de moeder van de koningin, keizerin Maria Theresia, had gewekt en vervolgens de vijandigheid van Marie-Antoinette zelf had opgewekt; hij was erop gebrand aan het Franse hof weer in de gunst te komen.
De comtesse de La Motte suggereerde aan de kardinaal dat de koningin het halssnoer heimelijk wenste te verwerven en bereid zou zijn tot een formele verzoening aan het hof indien hij de aankoop zou vergemakkelijken door met de juweliers te onderhandelen. Na het lezen van vervalste brieven die zogenaamd van de koningin afkomstig waren en na een kort nachtelijk onderhoud in de tuinen van Versailles met een als de koningin vermomde prostituee, sloot de kardinaal een contract met de juweliers waarbij hij zijn krediet toezegde om de halsketting in termijnen te betalen. De bedriegerij kwam echter aan het licht toen de kardinaal er niet in slaagde de eerste termijn volledig te betalen en de juweliers zich rechtstreeks tot de koningin wendden. Toen het bedrog aan het licht kwam, ontdekte men dat het halssnoer, waarvan de kardinaal had aangenomen dat het in het bezit van de koningin was, in stukken was gebroken en in Londen was verkocht.
In plaats van de intrige te verbergen, liet Lodewijk XVI de kardinaal arresteren en opsluiten in de Bastille. De kardinaal werd berecht, samen met zijn vermeende medeplichtigen, voor het Parlement van Parijs. Hoewel hij uiteindelijk werd vrijgesproken van de beschuldiging het halssnoer op frauduleuze wijze te hebben verkregen (31 mei 1786), werden hem al zijn functies ontnomen en werd hij verbannen naar de abdij van La Chaise-Dieu in Auvergne. De comtesse de La Motte werd veroordeeld tot zweepslagen, brandmerken en levenslange gevangenisstraf in de Salpêtrière-gevangenis in Parijs. Later ontsnapte ze naar Engeland en publiceerde daar schandalige Mémoires waarin ze de koningin belasterde.
Hoewel Marie-Antoinette onschuldig was, bevestigde het schandaal het geloof van tijdgenoten in haar morele laksheid en frivoliteit. De willekeurige arrestatie van de kardinaal, de druk die op zijn rechters werd uitgeoefend en zijn uiteindelijke schande versterkten de indruk van de zwakte van de koning en het autocratische karakter van zijn regering. Het incident was een van de vele factoren die leidden tot de ontbinding van het ancien régime en daarmee tot de Franse Revolutie.
De affaire van de diamanten halsketting is naverteld in literatuur en film.