De geschiedenis van het Romeinse Rijk is misschien wel ongekend in zijn welvaart. Het wordt door de meeste historici en geleerden beschouwd als het “perfecte rijk”, met een stabiele economie, een sterke regering en natuurlijk een goed leger, dat werd beschouwd als het eerste professionele leger (en het dodelijkste) van zijn tijd. De rijke geschiedenis van Rome is bezaaid met grote generaals, dus van goed tot geweldig tot geniaal – hier zijn de top 7 Romeinse generaals.
Flavius Aetius leefde van 396-454 v.Chr., een tijd waarin het West-Romeinse Rijk in chaos verkeerde en van alle kanten werd bedreigd. In de loop van het afgelopen decennium waren verschillende militaire leiders snel opgestaan en gevallen, waarbij de wrede Hunnische leider Atilla met enorme legers diep in Italië oprukte. Flavius Aetius groeide op als jongen in dienst van het keizerlijk hof, voordat hij tussen 408 en 405 v. Chr. drie jaar gegijzeld werd door koning Alaric I van de Visigoten, en later dienst moest doen onder koning Rugila van de Hunnen. Deze ervaringen rond clans die voortdurend in oorlog waren droegen in grote mate bij tot Flavius’ militaire succes in latere jaren. In 427 v. Chr. voerde Flavius campagne in Gallië, versloeg koning Theodoric I van de Visigoten en veroverde de stad Arelate, voordat hij de Visigoten terugdreef en opnieuw als overwinnaar uit de strijd tevoorschijn kwam in de Slag bij Mons Colubrarius, waarbij hij koning Anaolsus versloeg. In 431 v. Chr. voerde hij nog meer veldtochten uit, behaalde overwinningen op de Franken en voegde meer land aan zijn grondgebied toe. In 451 VC won Flavius de veldslag waar hij vandaag het meest bekend om is. Atilla de Hun dorstte naar een grote verovering om zijn ambities te voeden, en wilde Gallië aanvallen terwijl Flavius daar nog gestationeerd was. De twee onderhandelden en wisselden geschenken uit, waarbij Atilla Flavius zelfs een dwerg genaamd Zerco schonk. Uiteindelijk viel Atilla echter binnen, en Flavius ging samenwerken met zijn oude Visigotische vijand Theodoric I om de Hunnen op het slagveld te ontmoeten. Het resultaat was de Slag op de Catalaunische Vlakten, waarin Atilla volgens sommige bronnen meer dan 300.000 man had. In de loop van de slag leden beide partijen zware verliezen, en er wordt gezegd dat zowel Flavius als Theodorik I deelnamen aan de lange strijd, waarbij Theodorik I sneuvelde, doordat hij van zijn paard viel en werd doodgetrapt of doordat hij door een pijl werd geraakt. Hoe dan ook, Flavius’ troepen worden beschouwd als de overwinnaars en Atilla’s Hunnische leger werd gedwongen zich terug te trekken. Dergelijke prestaties hebben Flavius de titel “de laatste echte Romein” opgeleverd.
Hij leefde van 63-12 v. Chr. in een tijd van grote Romeinse generaals als Julius Caesar en Pompeius, en was de hoogstgeplaatste en meest gerespecteerde militaire leider onder Rome’s grootste keizer: Augustus Caesar. Agrippa was een van Augustus’s (toen Octavianus geheten) beste vrienden gedurende zijn vroege leven, en klom op tot de macht met Octavianus, aangezien hij Julius Caesar’s geadopteerde neef was, en werd benoemd tot gouverneur van Gallië in 39 of 38 VC. Agrippa werd in heel Rome geprezen voor het neerslaan van een Gallische opstand, en werd beroemd omdat hij weigerde een triomftocht voor hem te organiseren. Octavianus kreeg vervolgens de controle over het Romeinse Rijk toen Agrippa zijn beroemdste overwinning behaalde, de zeeslag tussen de Egyptische strijdkrachten van Marcus Antonius en Cleopatra VII, de Slag bij Actium in 31 v. Chr. Agrippa nam deel aan kleine veldtochten in 34 en 33 v. Chr. en leidde daarna grootscheepse projecten om Rome te verfraaien, gaf opdracht tot de renovatie van het grote aquaduct Aqua Marcia en saneerde de rioleringen en het sanitair. Dit bracht Augustus er later toe te verklaren dat hij “een stad van baksteen had gevonden en haar had achtergelaten als een stad van marmer”. In zijn latere jaren bracht Agrippa de geografie in kaart, hield enquêtes onder de burgers van het rijk en hielp het nieuwe regeringssysteem van het rijk veilig te stellen en voegde er zijn eigen ideeën aan toe over hoe het in stand gehouden moest worden.
Ik zal zijn naam niet twee keer schrijven, dus ik zal hem gewoon Lucius noemen. Lucius leefde van 229-160 v. Chr. en was twee keer consul van Rome en verantwoordelijk voor de val van het eens zo grote koninkrijk Macedonië. Sinds de dood van Alexander de Grote in 323 VC, was Macedonië verscheurd en verdeeld door burgeroorlogen omdat Alexander geen erfgenamen had nagelaten. De spanningen tussen Rome en Macedonië waren hoog opgelopen na de conflicten die Rome eerder had uitgevochten met koning Phillip de V. Zo lagen Rome en Macedonië in 171 v.C., in wat bekend staat als de Derde Macedonische Oorlog, elkaar naar het leven nadat koning Perseus een Romeins leger had verslagen in de Slag bij Callicinus. Later datzelfde jaar deelde Lucius de genadeklap uit aan Macedonië in de beslissende slag bij Pynda, een wapengevecht waarbij de flexibiliteit van de legioenen boven de dicht opeengepakte falanxen werd uitgespeeld. Lucius beval de executie van 500 Macedonische soldaten en verbande er nog veel meer, voordat hij enorme hoeveelheden geld plunderde, waarvan hij volgens Plutarchus het grootste deel egoïstisch voor zichzelf hield. Om zowel zijn honger als zijn manschappen te stillen, gaf Lucius toestemming tot de brute plundering van 70 steden in het koninkrijk Epirus, waarbij naar schatting 150.000 mensen tot slaven werden gemaakt. Zijn terugkeer naar Rome werd gevierd met grote triomfen, waarbij de senaat hem de titel Macedonicus toekende.
Constantijn de Grote (of St. Constantijn) is beroemd geworden als de eerste Romeinse keizer die zich tot het christendom bekeerde, wat wordt beschreven als een dramatische beproeving waarbij hij de vorming van een kruis aanschouwde terwijl hij in de zon staarde. Hij verplaatste de Romeinse hoofdstad van de westelijke stad Rome naar de oostelijke stad Constantinopel (Istanboel), een stad die schitterend gecentreerd was tussen de Middellandse Zee en de Zwarte Zee, en daardoor floreerde als een enorm handelscentrum voor mensen uit de hele wereld. Hij wordt dan ook beschouwd als de stichter van het grote Oost-Romeinse Rijk (ook wel het Byzantijnse Rijk genoemd), dat na de ineenstorting van het West-Romeinse Rijk nog 1.000 jaar zou voortleven. Hij vestigde zijn heerschappij door Maxentius en Licinius tijdens burgeroorlogen te verslaan. Tijdens zijn heerschappij leidde hij succesvolle veldtochten tegen de Franken, Alamanniërs, Visigoten en de Sarmaten. Hij wordt beschouwd als een van de beste keizers (en eerste) van het Byzantijnse Rijk en gaf het de aanzet tot groot succes voor de vele keizers die na hem zouden komen.
Algemeen aangeduid als Pompeius. Hij leefde van 106-48 v.Chr. en maakte tijdens zijn leven veel oorlogen en veroveringen mee. In 83 v. Chr. keerde Lucius Cornelius Sulla na een succesvolle veldtocht tegen koning Mithridates de Grote van Pontus terug naar Rome, waar hij het in een burgeroorlog opnam tegen de machtige familie Marianus om de heerschappij over Italië. Met de hulp van Pompeius en zijn tactische manoeuvres met drie legioenen, kreeg Sulla al snel de volledige controle over Rome en riep zichzelf uit tot dictator voor het leven. Sulla was onder de indruk van Pompeius’ optreden en in de loop van tientallen jaren voerde Pompeius succesvolle veldtochten, waarvan de eerste in Sicilië en Afrika in 82-81 v. Chr. Hij stelde Sicilië veilig en zorgde voor een grote graanvoorraad voor Rome, voordat hij koning Hiarbas versloeg en Numidië veroverde. Pompeius werd door zijn trouwe soldaten tot Imperator uitgeroepen en kreeg van Sulla de titel Pompeius de Grote, voordat hij in Rome uitbundige triomfen ontving. Sulla stierf in 78 v. Chr. en Pompeius werd naar Hispania gezonden, waar hij vijf jaar lang campagne voerde (76-71 v. Chr.) en moeite had om de veerkrachtige koning Sertorious een verpletterende slag toe te brengen, die meer dan eens met succes effectieve guerrillatactieken tegen Pompeius’ troepen inzette. Tenslotte, na de moord op Sertorious door een van zijn eigen officieren, keerde Pompeius terug naar Rome, waar hij 5.000 gladiatorenrebellen onder leiding van Spartacus gevangen nam, hetgeen de zeer rijke Marcus Licinius Crassus woedend maakte, die beweerde dat de eer aan hem toekwam als de rechtmatige die een einde maakte aan de opstand.
In 71 v. Chr. werd hij opnieuw beloond met een enorme triomf in Rome, en in 70 v. Chr. werd hij gemakkelijk samen met Crassus tot Consul gekozen. In 68 v. Chr. verwierf Pompeius meer populariteit door het bevel te voeren over de succesvolle uitroeiing van piraten in de Middellandse Zee (hoewel sommigen, met name Cicero, hier later kritiek op zouden leveren). In 61 VC sloot Pompeius zich aan bij het Eerste Triumviraat samen met Julius Caesar en Crassus (eerder vermeld, de twee hadden het toen al bijgelegd). Gedurende de jaren 50 (BC tijd, niet de jaren 50) leidde Pompeius nog meer succesvolle campagnes tegen Pontus en Judea (Israël). Er broeiden echter problemen in het Driemanschap nadat Crassus was gedood in de rampzalige Slag bij Carrhae, en Pompeius werd steeds jaloerser op het enorme militaire succes dat Caesar beleefde. Het was onvermijdelijk dat Caesar en Pompeius in 49 v. Chr. in burgeroorlog raakten, en Caesar werd de overwinnaar na de beslissende Slag bij Pharsalus, waarin Caesars briljante tactiek en superieure veteranen Pompeius’ grotere aantallen versloegen. Pompeius vluchtte naar Egypte, waar hij op bevel van koning Ptolemaeus XIII werd vermoord in een poging Caesar een plezier te doen (deze poging mislukte overigens volledig).
Scipio leefde van 236-186 v. Chr. en wordt beschouwd als een van de grootste generaals uit de hele geschiedenis. Toen hij op jonge leeftijd toetrad tot het Romeinse leger tijdens de Tweede Punische Oorlog tegen Carthago en onder leiding van de briljante Hannibal Barca, zwoer Scipio dat hij tot het einde zou deelnemen aan de strijd. Hij diende met onderscheiding en overleefde met name de slagen van Ticinus, Trebia en Cannae (Cannae wordt door sommige historici bestempeld als de ergste militaire nederlaag in de Romeinse geschiedenis). Nog ongelooflijker is dat Scipio naar verluidt het leven van zijn vader (die ook Publius Scipio heette) redde toen deze 18 was “door de omsingeling met roekeloze durf aan te vallen” – volgens de historicus Polybius. Scipio’s loyaliteit aan het behalen van de Romeinse overwinning was zo sterk dat, tijdens een conferentie waar de leiders van Rome bijeen waren gekomen om de mogelijkheid van overgave te bespreken, Scipio de kamer in rende en de politici met een zwaard bedreigde zich nooit over te geven. In 211 v. Chr. werden zowel Scipio’s vader als oom door Hasdrubal (de broer van Hannibal) in de strijd gedood en werd Scipio de nieuwe generaal. In de loop van de volgende jaren veroverde Scipio Carthago Nova (Nieuw Carthago) in Hispania, dat zijn uitvalsbasis werd. Scipio verwierf groot respect voor zijn nederig gedrag tegenover gevangenen, en op een keer, nadat hem een mooie vrouw als krijgsgevangene was aangeboden, gaf hij haar terug aan haar verloofde, een hoofdman van de Keltiberische stam genaamd Allucius. Allucius was toen zo dankbaar dat hij Scipio’s troepen versterkte met krijgers van zijn stam. Scipio vocht vervolgens in de Slag bij Baecula tegen de troepen van Hasdrubal, waarbij hij het Carthaagse leger met zijn ruiterij omspeelde en omsingelde, terwijl hij de legers van Gisgo en Mago (ook twee van Hannibals vertrouwde generaals) ontweek. Deze overwinning is echter bekritiseerd omwille van Scipio’s beslissing om Hasdrubal’s vluchtende leger niet te achtervolgen. Er zijn vele theorieën, maar ik blijf bij de theorie dat hij vreesde door de afzonderlijke legers van Mago en Gisgo te worden gegrepen. In 205 v. Chr. kreeg Scipio de titel van Consul en keerde naar Afrika terug om zijn veldtocht tegen de Carthagers te hervatten, waarin Scipio zijn meest legendarische en beroemde veldslag leverde: Zama.
Op het slagveld aangekomen had Hannibal (ja, de grote Carthaagse veldheer was zelf aanwezig op Zama) naar schatting 58.000 infanteristen en 6.000 cavaleristen, alsmede 80 oorlogsolifanten Scipio had 34.000 infanteristen en ongeveer 8.700 cavaleristen. De slag vond plaats op 19 oktober 202 v. Chr. en begon toen Hannibal zijn olifanten opdracht gaf gaten in de Romeinse linies te slaan. Scipio had zijn manschappen echter in verticale kolommen opgesteld met paden ertussen. Veel olifanten werden gewoon door de openingen voortgedreven, terwijl andere door het lawaai van de Romeinse trompetters werden teruggedrongen op de Carthaagse soldaten, waardoor Hannibals linkerflank schade en verwarring opliep. Scipio’s cavalerie was dan succesvol in de strijd en verpletterde de elite Numidische cavalerie die door Hannibal werd ingezet, en joeg hen op. De infanterie ging vervolgens de strijd met elkaar aan, waarbij Scipio zijn linie langgerekt hield om de numerieke overmacht van de Carthagers te evenaren. De strijd was hevig, brutaal en bloederig, en na een lange stilstand werd Hannibals leger uiteindelijk verslagen toen de Romeinse cavalerie terugkeerde om een achterwaartse charge uit te voeren. Moderne historici noemen Zama het “Romeinse Cannae”. De nederige Scipio plunderde Carthago niet, zoals de Senaat wilde, maar legde hen gematigde regels en belastingen op, en Scipio werd enorm beroemd terug naar Rome verwelkomd, beloond met een triomf en kreeg de titel Africanus en werd zelfs gevraagd om dictator of koning te worden (wat hij weigerde). Scipio Africanus had de zeldzame militaire onderscheiding dat hij in zijn carrière nooit een veldslag verloor.
Julius Caesar (ik zal hem Caesar noemen), is waarschijnlijk de beroemdste Romein die ooit heeft geleefd. Hij was een briljant politicus, schrijver, staatsman, en natuurlijk een absoluut geniaal militair generaal, en de meest legendarische van alle Romeinen. Caesar werd geboren in 100 v.Chr. (er is discussie dat het 102 of 101 v.Chr. was) in een adellijke familie en ging in 85 v.Chr. na de plotselinge dood van zijn vader in het leger. Hij ontving de burgerkroon voor zijn diensten in een belangrijke belegering (de burgerkroon is een “hoed” van laurierbladeren die Caesar zijn hele leven zou dragen om zijn kaalheid te bedekken). Caesar werd in zijn twintiger jaren bijna gedood toen Lucius Cornelius Sulla in 82 v. Chr. dictator van Rome werd. Hij begon al snel zijn vijanden uit te schakelen door executie of verbanning, en Caesar was het niet eens met zijn beleid, en werd daarom gedwongen Rome te ontvluchten, waarbij hij zware malaria opliep die hem bijna fataal werd. Caesar keerde na de dood van Sulla in 78 v. Chr. naar Rome terug en werd al snel zeer populair door het houden van uitgebreide gladiatorenspelen voor het publiek (op een bepaald moment beperkte de Senaat het aantal gladiatoren dat in een van zijn voorstellingen werd gebruikt omdat hij een aantal gladiatoren had dat groot genoeg was om de Senaat te doen vrezen voor een geheime opstand). Caesar leidde in 69 v. Chr. succesvolle veldtochten in Spanje, en ontdekte beroemd een standbeeld van Alexander de Grote, en schaamde zich toen hij zich realiseerde dat hij even oud was als Alexander toen hij de halve wereld had veroverd. Caesar was een meesterlijk redenaar en organiseerde grote gladiatorenvoorstellingen voor het publiek, terwijl hij steekpenningen gaf aan de kiezers.
Dit bracht hem enorme schulden op, maar zorgde er uiteindelijk voor dat hij in 59 v. Chr. de positie van pontifex maximus (hogepriester) en consul bereikte. Caesar had ook het Eerste Triumviraat gevormd met Marcus Crassus, die in die tijd misschien wel de rijkste persoon in Rome (zo niet de wereld) was en Caesar van zijn enorme schulden bevrijdde. Pompeius, het derde lid, werd gekozen vanwege zijn enorme militaire successen (hij was in die tijd populairder dan Caesar) en de deal werd bezegeld na Pompeius’ huwelijk met Caesars dochter Julia. Caesar begon zijn verovering van Gallië in 58 voor Christus, en zou daar blijven tot 51 voor Christus. Deze veldtocht is misschien wel de beroemdste en briljantste van alle Romeinse veldheren, en is levendig opgetekend in Caesars eigen zevendelige geschriften, waarin hij zichzelf in de derde persoon beschrijft en zichzelf vaak als een genie afschildert, en waarschijnlijk sommige cijfers overdreven heeft. Toch komen zijn geschriften in het algemeen overeen met die van Plutarchus en andere geschiedschrijvers. Hij had te maken met een geduchte tegenstander, Vercingetorix, die begreep dat de wetenschap om de Romeinen te verslaan er niet in bestond hen op open terrein in een eerlijk gevecht tegemoet te treden, maar in plaats daarvan guerrillatactieken en snelle hinderlagen te gebruiken, en hij paste zelfs de interessante tactiek toe die bekend staat als “verschroeide aarde”, waarbij alles, van landschap tot voedsel en zelfs je eigen dorpen, in brand wordt gestoken, met als doel dat Caesar niet in staat zou zijn zijn leger van de nodige middelen voor een veldtocht te voorzien. In 55 v.C. gaf Caesar zijn 40.000 manschappen de opdracht een brug te bouwen waarmee zij de 30 voet hoge Rijn konden oversteken om de strijd aan te binden met de Germanen aan de overkant, een demonstratie van de briljante architectonische vaardigheden van de Romeinen. De brug was naar schatting 1.400 tot 1.300 meter lang en 30 tot 30 meter breed, en het duurde slechts tien dagen om hem te bouwen.
Toen, in 52 v. Chr., vond misschien wel Caesars grootste veldslag plaats tijdens het Beleg van Alesia, waarbij Caesar een briljante belegeringstactiek toepaste, waaronder het ommuren van de reeds ommuurde stad, en vervolgens het ommuren van de muur om versterkingen buiten te houden (ja, Caesar was GENIAUS!). In de loop van de weken die volgden, verhongerden Vercingetorix en de 180.000 mannen, vrouwen en kinderen die in Alesia vastzaten, en de Gallische generaal slaagde erin andere Gallische stammen te vragen hem te helpen, waarop hij een antwoord kreeg van 250.000 soldaten onder leiding van Commodus. Ondanks het feit dat Caesar in de minderheid was (4:1), liet zijn muur slechts een kleine opening, en zo slaagde Caesar er toch in de tegenaanval af te slaan. Uiteindelijk gaf Vercingetorix zich over, en kwam er een einde aan Caesars zeven jaar durende veldtocht. Bij zijn terugkeer in Rome werd Caesar met grootse triomfen onthaald, en Pompeius verbleekte in vergelijking daarmee. Spoedig vertrok Caesar naar de Britse eilanden om campagne te voeren, en hij en de jaloerse Pompeius vochten hun eigen afzonderlijke oorlogen totdat Crassus (die jaloers was op hen beiden), naar Parthië vertrok met een leger dat verslagen werd bij Carrhae, dat beschouwd werd als een van de ergste verliezen in de Romeinse geschiedenis. Spoedig (je weet wel wat, je kent het verhaal…) en Pompeius werd gedood. Caesar doodde vervolgens onze oude vriend Ptolemaeus XIII en trouwde met Cleopatra VII, en het paar baarde een zoon, Caesaria. Caesar viel vervolgens Rome binnen en nam het met geweld in handen, en werd in 45 v. Chr. dictator voor het leven. Caesar had veel plannen voor de toekomst, waaronder een invasie van Parthië in de daaropvolgende maanden (als wraak voor Crassus). Hij veranderde de Romeinse republiek in het Romeinse keizerrijk en vestigde het tweede hoofdstuk van de Romeinse geschiedenis, en de lange rij keizers die daarmee gepaard zou gaan. Op 15 maart 44 voor Christus werd Caesar echter door 60 senatoren onder leiding van Marcus Brutus en Gaius Cassius vermoord door herhaaldelijk te worden neergestoken in de senaatskamer, waarbij bronnen beweren dat hij tot 23 keer werd neergestoken.