MTT, żółty tetrazol, jest redukowany do fioletowego formazanu w żywych komórkach. Roztwór rozpuszczający (zwykle albo sulfotlenek dimetylu, zakwaszony roztwór etanolu, albo roztwór detergentu – dodecylosiarczanu sodu w rozcieńczonym kwasie solnym) jest dodawany w celu rozpuszczenia nierozpuszczalnego fioletowego produktu formazanu do kolorowego roztworu. Absorbancja tego zabarwionego roztworu może być określona ilościowo poprzez pomiar przy określonej długości fali (zwykle między 500 a 600 nm) za pomocą spektrofotometru. Stopień absorpcji światła zależy od stopnia stężenia formazanu nagromadzonego wewnątrz komórki i na jej powierzchni. Im większe stężenie formazanu, tym głębsze purpurowe zabarwienie i tym samym wyższa absorbancja.
XTT (2,3-bis-(2-metoksy-4-nitro-5-sulfofenylo)-2H-tetrazolium-5-karboksanilid) został zaproponowany do zastąpienia MTT, dając wyższą czułość i wyższy zakres dynamiczny. Utworzony barwnik formazanowy jest rozpuszczalny w wodzie, co pozwala uniknąć końcowego etapu solubilizacji.
Rozpuszczalne w wodzie sole tetrazolowe są nowszą alternatywą dla MTT: zostały one opracowane przez wprowadzenie dodatnich lub ujemnych ładunków i grup hydroksylowych do pierścienia fenylowego soli tetrazolowej, lub lepiej z grupami sulfonianowymi dodanymi bezpośrednio lub pośrednio do pierścienia fenylowego.
MTS (3-(4,5-dimetylotiazol-2-ylo)-5-(3-karboksymetoksyfenylo)-2-(4-sulfofenylo)-2H-tetrazol), w obecności metosiarczanu fenaziny (PMS), wytwarza produkt formazanowy, który ma maksimum absorbancji przy 490 nm w soli fizjologicznej buforowanej fosforanami. Oznaczenie MTS jest często opisywane jako „jednoetapowe” oznaczenie MTT, które oferuje wygodę dodawania odczynnika bezpośrednio do hodowli komórkowej bez przerywanych etapów wymaganych w oznaczeniu MTT. Jednakże ta wygoda sprawia, że test MTS jest podatny na interferencję kolorymetryczną, ponieważ etapy przerywane w teście MTT usuwają ślady barwnych związków, podczas gdy w jednoetapowym teście MTS pozostają one na płytce mikromiareczkowej. Konieczne są środki ostrożności w celu zapewnienia dokładności przy stosowaniu tego oznaczenia i istnieją silne argumenty przemawiające za potwierdzaniem wyników MTS za pomocą obserwacji jakościowych pod mikroskopem. (Jest to jednak rozważne w przypadku wszystkich testów kolorymetrycznych.)
WST (rozpuszczalne w wodzie sole tetrazolowe) to seria innych rozpuszczalnych w wodzie barwników do testów MTT, opracowanych w celu uzyskania różnych widm absorpcji utworzonych formazanów. WST-1, w szczególności WST-8 (2-(2-metoksy-4-nitrofenylo)-3-(4-nitrofenylo)-5-(2,4-disulfofenylo)-2H-tetrazolium), mają przewagę nad MTT, ponieważ są redukowane poza komórkami, w połączeniu z mediatorem elektronów PMS, oraz dają rozpuszczalny w wodzie formazan. Wreszcie, oznaczenia WST (1) mogą być odczytywane bezpośrednio (w przeciwieństwie do MTT, który wymaga etapu solubilizacji), (2) dają bardziej efektywny sygnał niż MTT, oraz (3) zmniejszają toksyczność dla komórek (w przeciwieństwie do przepuszczalnego dla komórek MTT, oraz jego nierozpuszczalnego formazanu, który gromadzi się wewnątrz komórek).
.