Średnie składy chemiczne skorupy kontynentalnej i skorupy oceanicznej (reprezentowanej przez MORB), znormalizowane do wartości z pierwotnego płaszcza i wykreślone jako funkcje pozornego współczynnika podziału masowego każdego pierwiastka, tworzą zaskakująco proste, uzupełniające się wzory koncentracji. W skorupie kontynentalnej, maksymalne stężenia są rzędu 50 do 100 razy większe od wartości z pierwotnego płaszcza i są osiągane przez najbardziej niekompatybilne pierwiastki Cs, Rb, Ba i Th. W przeciętnej skorupie oceanicznej maksymalne stężenia są tylko około 10 razy większe od wartości z pierwotnego płaszcza, a osiągają je umiarkowanie niezgodne pierwiastki Na, Ti, Zr, Hf, Y oraz pośrednie i ciężkie REE.

Zależność tę wyjaśnia prosty, dwuetapowy model wydobywania najpierw skorupy kontynentalnej, a następnie oceanicznej z pierwotnego płaszcza. Model ten odtwarza charakterystyczne maksimum koncentracji w MORB. Dostarcza on ilościowych ograniczeń dotyczących efektywnych frakcji stopu agregatowego wyekstrahowanego podczas obu etapów. Wynoszą one około 1,5% dla skorupy kontynentalnej i około 8-10% dla skorupy oceanicznej.

Stosunkowo niskie stopnie stopienia wywnioskowane dla przeciętnego MORB są zgodne z korelacją koncentracji Na2O z głębokością wyciskania oraz z normalizowanymi koncentracjami Ca, Sc i Al (⋍ 3) w MORB, które są znacznie niższe niż te dla Zr, Hf i HREE (⋍ 10). Ca, Al i Sc są kompatybilne z klinopiroksenem i są preferencyjnie zatrzymywane w płaszczu szczątkowym przez ten minerał. Jest to możliwe tylko wtedy, gdy frakcja stopu agregatowego jest na tyle niska, że klinopyroksen nie jest zużywany.

Sekwencja rosnącej zgodności pierwiastków litofilowych może być określona na dwa niezależne sposoby: (1) kolejność malejących znormalizowanych stężeń w skorupie kontynentalnej; lub (2) przez korelacje stężeń w bazaltach oceanicznych. Wyniki są zaskakująco podobne z wyjątkiem Nb, Ta i Pb, które dają niespójne współczynniki podziału masowego, jak również anomalne stężenia i odchylenia standardowe.

Anomalie można wyjaśnić, jeśli Nb i Ta mają stosunkowo duże współczynniki podziału podczas produkcji skorupy kontynentalnej i mniejsze współczynniki podczas produkcji skorupy oceanicznej. Z kolei Pb ma bardzo mały współczynnik podczas produkcji skorupy kontynentalnej i większy podczas produkcji skorupy oceanicznej. Jest to powód, dla którego pierwiastki te są przydatne w geochemicznych diagramach dyskryminacyjnych do odróżniania MORB i OIB z jednej strony od łuków wyspowych i większości wulkanów wewnątrzkontynentalnych z drugiej.

Wyniki są zgodne z zaproponowanym wcześniej modelem różnicowania skorupa-mantyl. Nb i Ta są preferencyjnie zatrzymywane i wzbogacane w resztkowym płaszczu podczas formowania się skorupy kontynentalnej. Po oddzieleniu większości skorupy kontynentalnej, szczątkowa część płaszcza uległa rehomogenizacji, a dzisiejsze wewnętrzne heterogeniczności pomiędzy źródłami MORB i OIB zostały wygenerowane następnie przez procesy obejmujące jedynie skorupę oceaniczną i płaszcz. Podczas tego drugiego etapu, Nb i Ta są wysoce niekompatybilne, a ich obfitość jest anomalnie wysoka zarówno w OIB jak i MORB.

Anomalne zachowanie Pb powoduje tak zwany „paradoks ołowiu”, czyli podwyższone stosunki U/Pb i Th/Pb (wnioskowane z izotopów Pb) w obecnym, zubożonym płaszczu, mimo że U i Th są bardziej niekompatybilne niż Pb w bazaltach oceanicznych. Można to wyjaśnić, jeśli Pb jest w rzeczywistości bardziej niekompatybilny niż U i Th podczas formowania się skorupy kontynentalnej, a mniej niekompatybilny niż U i Th podczas formowania się skorupy oceanicznej.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.